สถานะเพศ
สถานะเพศ[1] (อังกฤษ: gender) หรือ เพศสภาพ คือลักษณะต่าง ๆ ที่บ่งบอกความเป็นชาย (masculinity) และความเป็นหญิง (femininity) ซึ่งอาจหมายถึง เพศทางชีววิทยา (เช่น เพศชาย เพศหญิง เพศกำกวม) โครงสร้างทางสังคมที่อาศัยความเป็นเพศ (เช่น บทบาทประจำเพศ และบทบาททางสังคมด้านอื่น ๆ) หรือ อัตลักษณ์ทางเพศ (หรือ เพศเอกลักษณ์, gender identity) แล้วแต่บริบท[2][3][4] ผู้ที่ไม่มองว่าตนเองเป็นเพศชายหรือเพศหญิงมักเรียกรวม ๆ ว่าเป็นเพศทางเลือก มีคำเรียกหลายอย่าง เช่น non-binary, genderqueer บางวัฒนธรรมจะมีบทบาทโดยเฉพาะของเพศที่สาม เช่น กลุ่มฮิจรา ในเอเชียใต้ เป็นต้น
องค์การอนามัยโลก ให้ความหมายของสถานะเพศ เอาไว้ว่า "คุณลักษณะของผู้หญิงและผู้ชายในบทบาทประกอบสร้างทางสังคม พฤติกรรม กิจกรรมและคุณลักษณะที่ให้สังคมพิจารณาว่าเป็นผู้ชายหรือผู้หญิง"[4] ในขณะที่คำว่า เพศ (Sex) มีความหมายในลักษณะทางชีววิทยาของบุคคล ที่แบ่งเป็นเพศหญิง และเพศชาย
เพศภาวะมิใช่เป็นเพียงการแบ่งเพศชาย เพศหญิง ทางกายวิภาคและสรีรวิทยาเพียงอย่างเดียว แต่รวมถึงการถูกกำหนดโดยสังคมและวัฒนธรรมที่กำหนดความเป็นหญิง-ชาย ความความสัมพันธ์ระหว่างบทบาทหญิงชาย ลักษณะเฉพาะประจำเพศ (gender stereotype) และความเป็นตัวตนของหญิงชายที่เปลี่ยนแปลงไปตามเวลา
ส่วนภาษาไทย อาจมีคนแปลความหมายของคำว่า gender ว่า "เพศภาวะ" "เพศสภาวะ" "ความเป็นหญิงชาย" "บทบาทหญิงชาย" "มิติหญิงชาย" หรือ "เพศทางสังคม"[5][6]
ดูเพิ่ม
แก้หนังสือและบทความ
แก้- สุวดี ธนประสิทธิ์พัฒนา. (2558). การวิเคราะห์เรื่องเพศภาวะในสังคมไทย: มุมมองทางประวัติศาสตร์ (สุชีลา ตันชัยนันท์, แปล). ใน สุชีลา ตันชัยนันท์ (บก.), จิตร ภูมิศักดิ์และวิวาทะเรื่องเพศภาวะในสังคมไทย (น. 38-46). กรุงเทพฯ: 6 ตุลารำลึก.
ออนไลน์
แก้อ้างอิง
แก้- ↑ ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรมศัพท์สังคมวิทยา ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2557. 284 หน้า. หน้า 105. ISBN 978-616-7073-94-1
- ↑ Udry, J. Richard (November 1994). "The Nature of Gender" (PDF). Demography. 31 (4): 561–573. doi:10.2307/2061790. JSTOR 2061790. PMID 7890091.
- ↑ Haig, David (April 2004). "The Inexorable Rise of Gender and the Decline of Sex: Social Change in Academic Titles, 1945–2001" (PDF). Archives of Sexual Behavior. 33 (2): 87–96. doi:10.1023/B:ASEB.0000014323.56281.0d. PMID 15146141. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 15 June 2012.
- ↑ 4.0 4.1 "What do we mean by "sex" and "gender"?". World Health Organization. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 30 January 2017. สืบค้นเมื่อ 26 November 2015.
- ↑ ความรู้ที่ใช้เป็นฐานคิดสำหรับการปฏิบัติ 14 ข้อ[ลิงก์เสีย]
- ↑ เพศวิถี : นิยามความหมาย และพัฒนาการกรอบแนวคิด เก็บถาวร 2011-12-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, ชลิดาภรณ์ ส่งสัมพันธ์