มุขนายกประจำมุขมณฑล

มุขนายกประจำมุขมณฑล (อังกฤษ: diocesan bishop) ในประเทศไทยกรมการศาสนาให้เรียกว่ามุขนายกมิสซัง ชาวคาทอลิกในประเทศไทยเรียกว่าพระสังฆราชประจำสังฆมณฑล คือมุขนายกที่พระสันตะปาปาทรงแต่งตั้งให้เป็นประมุขปกครองมุขมณฑลหนึ่ง

นิกายโรมันคาทอลิก

ประเภท

มุขนายกประจำมุขมณฑล แบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือ

• มุขนายกมหานคร คือมุขนายกที่เป็นนอกจากจะเป็นประมุขปกครองมุขมณฑลแล้ว ยังเป็นประมุขภาคคริสตจักรด้วย ทำให้มีอำนาจมากกว่ามุขนายกประจำมุขมณฑลอื่น ๆ ที่อยู่ในภาคคริสตจักรเดียวกัน มุขนายกมหานครจึงมีตำแหน่งเป็นอัครมุขนายก และเรียกมุขมณฑลที่ตนปกครองและประจำการอยู่นั้นว่าอัครมุขมณฑล
• มุขนายกปริมุขมณฑล คือมุขนายกที่ปกครองเฉพาะมุขมณฑลของตน ไม่ได้ปกครองภาคคริสตจักร จึงมีฐานะเป็นบริวารของมุขนายกมหานคร มุขมณฑลที่มุขนายกประเภทนี้ปกครองเรียกว่าปริมุขมณฑลหรือมุขมณฑล

ตำแหน่งที่เทียบเท่า

ในบางเขตปกครองในนิกายโรมันคาทอลิก ยังเป็นเขตปกครองขนาดเล็กหรือเพิ่งเริ่มตั้งคริสตจักร จึงยังไมมีมุขนายกประจำมุขมณฑล แต่พระสันตะปาปาก็ตั้งตำแหน่งอื่นมาทำหน้าที่ปกครองแทน ในประมวลกฎหมายพระศาสนจักรกำหนดให้ตำแหน่งเหล่านี้มีอำนาจเท่ามุขนายกประจำมุขมณฑลได้ในบางกรณี ตำแหน่งเหล่านี้ได้แก่

• พรีเลตประจำดินแดน (territorial prelate)
• อธิการอารามประจำดินแดน (territorial abbot) คือนักพรตที่เป็นผู้ปกครองอารามหรือแอบบีย์
• ผู้แทนพระสันตะปาปา (apostolic vicar) คือบาทหลวงที่เป็นประมุขมิสซัง
• พรีเฟกต์จากสันตะสำนัก (apostolic prefect)
• นักปกครองจากสันตะสำนัก (apostolic administrator)