ภาษาไทยบ้าบ๋าภูเก็ต
บทความนี้ต้องการการจัดหน้า จัดหมวดหมู่ ใส่ลิงก์ภายใน หรือเก็บกวาดเนื้อหา ให้มีคุณภาพดีขึ้น คุณสามารถปรับปรุงแก้ไขบทความนี้ได้ และนำป้ายออก พิจารณาใช้ป้ายข้อความอื่นเพื่อชี้ชัดข้อบกพร่อง |
คำศัพท์
แก้- ศัพท์ในภาษาจีนบ้าบ๋าอันดามัน เป็นศัพท์ที่ใช้ในกลุ่มชาติพันธุ์จีนถิ่นฮกเกี้ยน (峇峇娘惹; Baba Nyonya*; บ้าบ๋าญ่อญ่ะ (ยะหยา)) ที่ตั้งรกรากอยู่ตลอดคาบสมุทรมลายูฝั่งตะวันตกด้านทะเลอันดามันตั้งแต่ ระนอง พังงา ภูเก็ต กระบี่ ตรัง สตูล เรื่อยไปยังรัฐปะลิส ปีนัง มะละกาตราบถึงสิงคโปร์
- วัฒนธรรมภาษาของบ้าบ๋ามีภาษาถิ่นฮกเกี้ยนเป็นศูนย์กลางตามจำนวนประชากรและบทบาทด้านเศรษฐกิจที่มีมาก ทั้งแลกเปลี่ยนนำคำมลายู อังกฤษเข้ามาใช้ร่วม ขณะเดียวกันก็ส่งอิทธิพลถึงวิธีสื่อสารของชาติพันธุ์จีนภาษาถิ่นอื่นต้องซึมซับศัพท์ในภาษาจีนบ้าบ๋าเข้ามาในวิถีชีวิตและครอบครัวเพื่อสามารถเข้ากับชนกลุ่มใหญ่ได้ หรือชาวสยามชาวมลายูร่วมท้องถิ่นที่ติดสรรพนามเรียกขานอย่างบ้าบ๋า เช่น อาจี้(พี่สาว) อาโก้(พี่ชาย)
- ปัจจุบันมีความเข้าใจว่าศัพท์ในภาษาจีนบ้าบ๋าอันดามัน เป็นศัพท์เฉพาะในสังคมภูเก็ตด้วยภูเก็ตเป็นสถานีการค้านานาชาติมีเศรษฐกิจรุดหน้าโดดเด่นก่อนถิ่นอื่นบนฝั่งอันดามัน หากในวงกว้างศัพท์ภาษาจีนบ้าบ๋าเป็นวิธีสื่อสารร่วมกันของประชาคมจีนโพ้นทะเล สยาม มลายูตลอดทั้งฝั่งอันดามัน หมายความว่าศัพท์เหล่านี้ชาติพันธุ์จีนถิ่นฮกเกี้ยนทั้งบนฝั่งอันดามัน ในมาเลเซีย ในสิงคโปร์ต่างสื่อสารเข้าใจตรงกันจะต่างบ้างที่สำเนียงหนักเบา
- "ny"; Nyonya เสียงนาสิก (ขึ้นจมูก) จึงแสดงเสียงด้วย "ญ"; ญ่อญ่ะ มิใช่ ย่อนย่า
- คำสรรพนาม
| ภาษาจีนบ้าบ๋า | อักษรจีน | ภาษามาลายู | ความหมาย |
|---|---|---|---|
| หว้า | 我 | ฉัน | |
| ลู่ | 汝 | เธอ | |
| อี | 伊 | เขา | |
| หว้าหลัง | 我儂 | พวกฉัน | |
| ลู่หลัง | 汝儂 | พวกเธอ | |
| อีหลัง | 伊儂 | พวกเขา | |
| จาบ้ออี | 查某伊 | เขา(ผู้หญิง) | |
| จาป่อ/ตาป๋ออี | 查埔伊 | เขา(ผู้ชาย) |
- คำเรียกญาติ
| ภาษาจีนบ้าบ๋า | อักษรจีน | ภาษามาลายู | ความหมาย |
|---|---|---|---|
| อาก๊อ | 阿姑 | น้องสาวของพ่อ | |
| อาจ้อ | 阿祖 | ทวด | |
| หล่ายก้อง | 內公 | ปู่ | |
| หวั่นก้อง | 外公 | ตา | |
| อากิ่ม | 阿妗 | ป้าสะใภ้, น้าสะใภ้ | |
| อากู่ | 阿舅 | น้องชายของแม่ | |
| เกี๊ยซู้น | 囝孫 | ลูกหลาน | |
| อาโก๊ | 阿哥 | พี่ชาย | |
| อาเฮีย | 阿兄 | พี่ชาย (สุภาพ) (สำเนียงมะละกา, สิงคโปร์) | |
| เข็วเกี้ย | 契囝 | ลูกเลี้ยง | |
| จ่าบ๊อเกี้ย | 查某囝 | ลูกสาว | |
| จ่าป้อเกี้ย | 查埔囝 | ลูกชาย | |
| อาจิ้ม | 阿嬸 | อาสะใภ้ | |
| อาเจก | 阿叔 | อา น้องชายของพ่อ | |
| เจ้กก้อง | 叔公 | น้องชายของปู่ | |
| ซิมปู่ | 新婦 | ลูกสะใภ้ | |
| ตัวกิ่ม | 大妗 | ป้าสะใภ้คนโตฝ่ายแม่ | |
| ตัวกู่ | 大舅 | ลุงคนโตฝ่ายแม่ | |
| ตัวโก้ | 大哥 | พี่ชายคนโต | |
| ตัวจี้ | 大姊 | พี่สาวคนโต | |
| อาจี้ | 阿姊 | พี่สาว | |
| อาเจ้ | 阿姊 | พี่สาว(สุภาพ) (สำเนียงมะละกา, สิงคโปร์) | |
| ตัวเตี่ยว | 大丈 | สามีของพี่สาวคนโตฝ่ายแม่ | |
| ตัวบ้อ | 大某 | ภรรยาหลาน | |
| ตัวแปะ | 大伯 | พี่ชายของพ่อ | |
| ตัวอี๋ | 大姨 | พี่สาวของแม่ | |
| ตัวอึ้ม | 大姆 | ป้าสะใภ้ฝ่ายพ่อ | |
| ติ่วหลาง | 丈儂 | พ่อตา | |
| ติ่วอิ้ม | 丈姆 | แม่ยาย | |
| อาเตี้ย | 阿爹 | พ่อ | |
| อาเตี่ยว | 阿丈 | น้าเขย หรือ ลุงเขย | |
| อี๋เตี่ยว | 姨丈 | สามีของน้องสาวหรือพี่สาวของแม่ | |
| ก๊อเตี่ยว | 姑丈 | สามีของน้องสาวหรือพี่สาวของพ่อ | |
| อาบ้อ | 阿某 | ภรรยา | |
| อาแปะ | 阿伯 | พี่ชายพ่อ | |
| เสบ้อ | 細某 | ภรรยาน้อย | |
| เส้วตี่ | 小弟 | น้องชายคนเล็ก | |
| เส้วหม่อย | 小妹 | น้องสาวคนเล็ก | |
| อาโส้ | 阿嫂 | พี่สะใภ้ | |
| หล่าวเป่หล่าวโบ้ | 老父老母 | พ่อแม่ | |
| อาม่า | 阿媽 | ย่าหรือยาย | |
| อามะ | emak | แม่ | |
| อาอี๋ | 阿姨 | น้าสาว | |
| อาอ้าง | 阿翁 | สามี | |
| อาอึ้ม | 阿姆 | ป้าสะใภ้ | |
| อาป๋า | 阿爸 | พ่อ | |
| ก๊อโป๋ | 姑婆 | ป้าหรืออาผู้หญิงของพ่อ | |
| อี๋โป๋ | 姨婆 | ป้าหรือน้าสาวของแม่ | |
| อึ้มโป๋ | 姆婆 | ป้าสะใภ้ของพ่อ | |
| จิ้มโป๋ | 嬸婆 | อาสะใภ้ของพ่อ | |
| กิ่มโป๋ | 妗婆 | ป้าหรือน้าสะใภ้ของแม่ | |
| กู้ก้อง | 舅公 | ลุงหรือน้าผู้ชายของแม่ | |
| ตัวก๊อ | 大姑 | พี่สาวคนโตของพ่อ | |
| ตัวอี๋ | 大姨 | พี่สาวคนโตของแม่ | |
| ตัวกู้ | 大舅 | พี่ชายคนโตของแม่ | |
| เฮียตีจี้หม่อย | 兄弟姊妹 | พี่น้อง |
- คำเรียกบุคล และ อาชีพ
| ภาษาจีนบ้าบ๋า | อักษรจีน | ภาษามาลายู | ความหมาย |
|---|---|---|---|
| หยี่ฉิ้ว | 二手 | รองหัวหน้า | |
| หลังจู้ | 儂主 | ผู้จัดการ | |
| หลั่งแขะ | 儂客 | คนโดยสาร | |
| หงิ้นน่า | 囡仔 | เด็ก | |
| หนี่ก้อ | 尼姑 | แม่ชี | |
| หล่าวหลาง | 老儂 | คนแก่ | |
| ห้ายหลางอ้า | 海儂仔 | ชาวเล | |
| ห่าวเต้ง | 校丁 | ภารโรง | |
| ห่าวเตี้ยว | 校長 | อาจารย์ใหญ่ | |
| ลั้งแค๊ะ | 儂客 | ผู้โดยสาร | |
| เปงอิ่ว | 朋友 | เพื่อน | |
| โต้ยเชี่ย | 綴車 | คนขับสองแถว | |
| อาโป๋ | 阿婆 | หญิงชรา | |
| ถ่าวเก้เหนียว | 頭家娘 | ภรรยาเศรษฐี | |
| ถ่าวเก้ | 頭家 | เศรษฐี, ผู้มั่งคั่ง, นายห้าง | |
| กะลา | Benggala | แขกขายผ้า | |
| จ่าบ๊อก้าง | 查某𡢃 | สาวใช้ | |
| จ่าป่อก้าง | 查埔𡢃 | คนใช้ผู้ชาย | |
| โล้กุน | dukun | หมอ | |
| กุหลี่ | kuli | กรรมกร | |
| กังหลัง | 工儂 | กรรมกร | |
| อังหม้อ | 紅毛 | ชาวต่างชาติผิวขาว(ฝรั่ง) | |
| เอหลัง | 矮儂 | คนแคระ | |
| กงหลัง | 戇儂 | คนโง่ | |
| เหยินต่าว | 緣投 | ผู้ชายหล่อ | |
| จิ่นสุ่ย | 真媠 | ผู้หญิงสวย |
- คำเรียกสถานที่
| ภาษาจีนบ้าบ๋า | อักษรจีน | ภาษามาลายู | ความหมาย |
|---|---|---|---|
| บั่นซ้าน | bangsal(pasar) | ตลาดสด | |
| โล้ว | 路 | ถนน | |
| อี่เส่งก้วน | 醫生館 | โรงพยาบาล | |
| แคะจ่าน | 客棧 | โรงแรม | |
| อ๊าม | 庵 | ศาลเจ้า | |
| เตี่ยมฉู่ | 店厝 | อาคารพาณิชย์ | |
| อังหม้อหล่าว | 紅毛樓 | คฤหาส | |
| กิ่นฮัง | 銀行 | ธนาคาร | |
| ตูปั๋ง | 廚房 | ห้องครัว | |
| โกปี้เตี้ยม | 咖啡店 | ร้านกาแฟ | |
| บี่เตี้ยม | 米店 | ร้านขายข้าวสาร |
- ชื่อผลไม้
| ภาษาถิ่นบาบ๋า | อักษรจีน | ภาษามลายู | ความหมาย |
|---|---|---|---|
| กินเจ๋ว | 弓蕉 | กล้วยหอม | |
| บี่เจ๋ว | 米蕉 | กล้วยข้าว | |
| เป๋งโก่ | 蘋果 | แอปเบิ้ล | |
| ซีกั้ว | 西瓜 | แตงโม | |
| ถ่อต่าว | 塗豆 | ถั่วลิสง | |
| ถ่อเหลียน | durian | ทุเรียน | |
| บกกั้ว | 木瓜 | มะละกอ | |
| บ่าสี่กู้ | buah ciku | ละมุด | |
| บ้างก้า | nangka | ขนุน | |
| โป่โต๋ | 葡萄 | องุ่น | |
| เยี้ยมบู่ | jambu (air) | ชมพู่ | |
| หล่ายอ่า | 梨仔 | สาลี่ | |
| อ่องหล่าย | 王梨 | สับปะรด | |
| ยานัด | nanas | สับปะรด | |
| ยามู่ | jambu (batu) | ฝรั่ง | |
| หม่อต้าน | (紅)毛丹 | เงาะ | |
| เหล้งเหง่ | 龍眼 | ลำไย | |
| ไหล่จี้ | 荔枝 | ลิ้นจี่ | |
| ก้าม | 柑 | ส้ม | |
| เลบ้อง | 檸檬 | มะนาว | |
| เอี่ยจี่ | 椰子 | มะพร้าว | |
| ปินนัง | pinang | หมาก | |
| อั้งโจ้ | 紅棗 | พุทราจีน | |
| อิ่ว | 柚 | ส้มโอ |
| ภาษาถิ่นบาบ๋า | อักษรจีน | ภาษามลายู | ความหมาย |
|---|---|---|---|
| เจี๊ยะ | 食 | กิน | |
| คุ่น | 睏 | นอน | |
| จังเอ็ก | 灇浴 | อาบน้ำ | |
| ก่อง | 講 | พูด | |
| ชันชี | janji | นัดหมาย | |
| ซูกะ | suka | ชอบ | |
| โต่หลง | tolong | กรุณา | |
| โต้หลง | tolong | อนุเคราะห์ | |
| ตาเบ๊ะ | tabik | ทำความเคารพ | |
| โฮ่เลี่ยว | 好了 | ดีแล้ว |