ผลต่างระหว่างรุ่นของ "สัญญา ธรรมศักดิ์"

ศาสตราจารย์ '''ศาสตราจารย์ สัญญา ธรรมศักดิ์''' ([[5 เมษายน]] [[พ.ศ. 2450]] — [[6 มกราคม]] [[พ.ศ. 2545]]) เคยดำรงตำแหน่งประธาน[[ศาลฎีกา]], คณบดีคณะนิติศาสตร์ และอธิการบดี[[มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์]] กรรมการข้าราชการพลเรือนผู้ทรงคุณวุฒิ<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2529/D/185/1.PDF ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรืองแต่งตั้ง กรรมการข้าราชการพลเรือนผู้ทรงคุณวุฒิ]</ref>,ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2518/A/067/1.PDF พระบรมราชโองการ ประกาศเรื่อง แต่งตั้งตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ]</ref> ปลัดกระทรวงยุติธรรม<ref>http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2496/D/025/1659.PDF</ref>รองประธาน[[สภาร่างรัฐธรรมนูญ]], ได้รับการแต่งตั้งเป็น[[นายกรัฐมนตรี]] 2 สมัย และได้รับพระราชทานแต่งตั้งเป็น[[องคมนตรี|ประธานองคมนตรี]] ถึงแก่อสัญกรรม ณ [[โรงพยาบาลรามาธิบดี]] [[กรุงเทพมหานคร]] เมื่อวันที่ 6 [[มกราคม]] [[พ.ศ. 2545]] สิริอายุรวมได้ 94 ปี

ศ.ศาสตราจารย์สัญญา ธรรมศักดิ์ได้รับการโปรดเกล้า ฯเกล้าฯ แต่งตั้งเป็นองคมนตรี เมื่อวันที่ 18 มิถุนายน พ.ศ. 2511<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2511/A/055/83.PDF ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ เรื่อง แต่งตั้งองคมนตรี, เล่ม ๘๕, ตอน ๕๕ ก ฉบับพิเศษ, ๑๙ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๑๑]</ref> เรื่อยมาจนกระทั่งถึงวันที่ 14 ตุลาคม พ.ศ. 2516 ท่านกราบบังคมทูลลาไปดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ต่อมาหลังจากท่านพ้นจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรีแล้ว จึงได้รับการโปรดเกล้า ฯเกล้าฯ แต่งตั้งเป็นองคมนตรีอีกครั้ง เมื่อวันที่ 26 มีนาคม พ.ศ. 2518 พร้อมกับบุคคลอื่น ๆ อีก 11 คน<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2518/A/070/81.PDF ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ เรื่อง แต่งตั้งองคมนตรี, เล่ม ๙๒, ตอน ๗๐, ๑ เมษายน พ.ศ. ๒๕๑๘]</ref> ต่อมา [[หม่อมหลวงเดช สนิทวงศ์]] ประธานองคมนตรีถึงแก่อสัญกรรมในวันที่ 8 กันยายน พ.ศ. 2518 ตำแหน่งประธานองคมนตรีจึงว่างลง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้า ฯเกล้าฯ แต่งตั้ง ศ.ศาสตราจารย์สัญญา ธรรมศักดิ์ เป็นประธานองคมนตรี เมื่อวันที่ 5 ธันวาคม พ.ศ. 2518<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2518/A/252/1.PDF ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ เรื่อง แต่งตั้งประธานองคมนตรี, เล่ม ๙๒, ตอน ๒๕๒ ก ฉบับพิเศษ, ๑๑ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๑๘]</ref> ท่านดำรงตำแหน่งนี้เรื่อยมาจนถึงวันที่ 4 กันยายน พ.ศ. 2541 จึงพ้นจากตำแหน่งประธานองคมนตรี โดยท่านขอลาออกเองเนื่องจากปัญหาสุขภาพ<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2541/E/079/1.PDF ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ เรื่อง แต่งตั้งประธานองคมนตรี, เล่ม ๑๑๕, ตอนพิเศษ ๙๗ ง, ๗ กันยายน พ.ศ. ๒๕๔๑]</ref> พลเอกเปรม ติณสูลานนท์จึงได้รับโปรดเกล้า ฯเกล้าฯ เป็นประธานองคมนตรีสืบมา

สัญญา ธรรมศักดิ์ได้รับการโปรดเกล้า ฯเกล้าฯ แต่งตั้งเป็นศาสตราจารย์พิเศษ ประจำมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เมื่อ พ.ศ. 2511<ref>http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2511/D/062/2022.PDF</ref>

ศ.ศาสตราจารย์สัญญา ธรรมศักดิ์ ได้รับพระบรมราชโองการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีเมื่อวันที่ [[14 ตุลาคม]] [[พ.ศ. 2516]]<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2516/A/132/1.PDF พระบรมราชโองการ ประกาศ แต่งตั้งนายกรัฐมนตรี (นายสัญญา ธรรมศักดิ์)]</ref> เวลา 19.00 น. ใน[[เหตุการณ์ 14 ตุลา]] หลังจากถวายบังคมลาออกของจอมพลถนอม กิตติขจร ซึ่งขณะนั้นท่านดำรงตำแหน่งอธิการบดี[[มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์]]และองคมนตรีอยู่ หลังจากได้มีประกาศแต่งตั้งไป กลุ่มผู้ชุมนุมบางส่วนได้โห่ร้องด้วยความดีใจ แต่บางส่วนก็ยังไม่ปักใจเชื่อ และการปะทะกันก็ยังต่อเนื่องอยู่ ในเวลา 23.15 น. ท่านได้กล่าวคำปราศรัยจากหอพระสมุด ใน[[พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน]] โดยผ่านทาง[[สถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย]]และ[[โทรทัศน์รวมการเฉพาะกิจแห่งประเทศไทย]]ว่า

{{คำพูด|พี่น้องชาวไทย นิสิต นักศึกษาและประชาชนชาวไทยที่รักทั้งหลาย ด้วยได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯเกล้าฯ ในวันนี้ให้ข้าพเจ้าเข้ารับภาระหน้าที่อันหนัก เป็นนายกรัฐมนตรีแม้จะเป็นระยะเวลาที่ยากลำบากอย่างยิ่ง โดยเฉพาะที่เกี่ยวกับความสงบเรียบร้อยของประชาชนก็ดี ข้าพเจ้าก็รับพระบารมีใส่เกล้า ฯ จะปฏิบัติหน้าที่ด้วยความซื่อสัตย์สุจริตและจะทำงานโดยเต็มสติกำลังความสามารถ ในชั้นแรกและที่เป็นการด่วนอย่างยิ่งในวันนี้ก็คือข้าพเจ้าขอร้องให้พี่น้องชาวไทยทั้งหลาย ทั้งที่เป็นทหารตำรวจ นิสิต นักศึกษา และประชาชนขอให้รักษาความสงบเรียบร้อยโดยพลัน ทั้งนี้เพื่อประชาชนและเพื่อชาติศาสนาพระมหากษัตริย์อันเป็นที่รักยิ่งของเรา ข้าพเจ้าขอสัญญาว่าจะให้มีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย มีการเลือกตั้งผู้แทนราษฎรโดยเร็วที่สุดที่จะทำได้ และข้าพเจ้าคาดคิดว่าไม่ควรจะเกิน 6 เดือน นับแต่วันนี้เป็นต้นไป ข้าพเจ้าจะเชื้อเชิญท่านผู้ทรงคุณวุฒิมีคุณธรรมความสามารถความซื่อสัตย์สุจริตประกอบเข้าเป็นคณะรัฐมนตรีในเร็ววันนี้ ขอให้ท่านข้าราชการประจำทุกท่าน ไม่ว่าในตำแหน่งใดได้ปฏิบัติหน้าที่ที่ท่านมีอยู่ในปัจจุบันต่อไปตามเดิมทุกประการ}}

จากนั้นในวันที่ [[16 ตุลาคม]] [[พ.ศ. 2516]] เวลา 16.00 น. ท่านได้นำคณะรัฐมนตรี เข้าเฝ้าเพื่อถวายสัตย์ปฏิญาณก่อนเข้ารับตำแหน่ง ณ [[พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน]] ซึ่งคณะรัฐมนตรีชุดนี้ประกอบด้วยบุคคลสำคัญต่าง ๆ เช่น พล.อ.อ.[[ทวี จุลละทรัพย์|พลอากาศเอก ทวี จุลละทรัพย์]] เป็นรัฐมนตรีว่าการ[[กระทรวงกลาโหม]] ม.จ.[[พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจักรพันธ์เพ็ญศิริ|หม่อมเจ้าจักรพันธ์เพ็ญศิริ จักรพันธ์พันธุ์]] เป็นรัฐมนตรีว่าการ[[กระทรวงเกษตรและสหกรณ์]] นาย[[ประกอบ หุตะสิงห์]] เป็นรัฐมนตรีว่า[[กระทรวงยุติธรรม]] พล.ต.[[ชาติชาย ชุณหะวัณ|พลตรี ชาติชาย ชุณหะวัณ]] เป็นรัฐมนตรีช่วยว่าการ[[กระทรวงต่างประเทศ]] น.พ.[[เสม พริ้งพวงแก้ว]] เป็นรัฐมนตรีช่วยว่าการ[[กระทรวงสาธารณสุข]] เป็นต้น

ซึ่งรัฐบาลชุดนี้ได้ถูก[[สื่อมวลชน]]ตั้งฉายาให้ว่า ''"รัฐบาลท่านพระครู"'' เนื่องจากนายกรัฐมนตรีเป็นบุคคลที่ธรรมะธรรมโม และแม้ได้เข้ามาบริหารราชการแล้วก็ตาม แต่สถานการณ์ในประเทศยังคงระอุอยู่ เพราะเหตุความวุ่นวายต่าง ๆ และรัฐบาลเสนอกฎหมายผ่าน[[รัฐสภา|สภา]]ถึง 3 ฉบับ แต่ไม่ผ่านการพิจารณาจาก[[สภานิติบัญญัติแห่งชาติ]] จึงได้รับฉายาใหม่ว่า ''"รัฐบาลมะเขือเผา"'' จนในวันที่ [[22 พฤษภาคม]] [[พ.ศ. 2517]] ท่านได้ทำหนังสือลาออกจากตำแหน่ง แต่ ม.ร.ว.[[หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช]] ประธาน[[สภานิติบัญญัติ]] เห็นชอบให้ท่านเป็นนายกรัฐมนตรีตามเดิมในวันที่ [[28 พฤษภาคม]]<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2517/A/091/1.PDF พระบรมราชโองการ ประกาศ แต่งตั้งนายกรัฐมนตรี (นายสัญญา ธรรมศักดิ์ สมัยที่ ๒)]</ref> จนกระทั่งมี[[การเลือกตั้ง]]เมื่อวันที่ [[26 มกราคม]] [[พ.ศ. 2518]] และวันที่ [[14 กุมภาพันธ์]] พ.ศ. 2518 มีพระบรมราชโองการแต่งตั้ง ม.ร.ว.[[หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช]] ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีคนต่อไปจากการเลือกตั้ง ท่านจึงได้พ้นวาระไป