วิกิพีเดีย

ผลต่างระหว่างรุ่นของ "จักรพรรดิฮั่นเกาจู่"

เรียกดูประวัติแบบโต้ตอบ
← การแก้ไขก่อนหน้าการแก้ไขถัดไป →
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
เห็นภาพข้อความวิกิ
Miwako Sato (คุย | ส่วนร่วม)
ผู้ตรวจตรา
การแก้ไข 21,350 ครั้ง
ไม่มีความย่อการแก้ไข
บรรทัด 1:
{{ต้องการอ้างอิง}}▼
 
{{ชื่ออื่น|||จักรพรรดิเกาจู่}}
{{Infobox royalty
| name = ฮั่นเกาจู่ <br> 漢高祖
|name = '''หลิวปัง''' (劉邦)
| image = Hangaozu.jpg
| image_size =
| caption =
|birth_date =256&nbsp;BC/247&nbsp;BC, เพ่ยเสี้ยน, [[แคว้นฉู่]]
| ตำแหน่งsuccession = [[จักรพรรดิจีน]]▼
|death_date = 1 June 195&nbsp;BC<br />(aged ''c''. 60-61/''c''. 51-52)
| ปีreign = [[20628 กุมภาพันธ์ 202 ปีก่อนคริสตกาล]] -– 1 มิถุนายน [[195 ปีก่อนคริสตกาล]]▼
|personal name =[[ราชสกุล]]: Liu (劉)<br />[[นามพระราชทาน]]: Ji(季)
| predecessor =
|พระราชอนุชา=Liu Xi (劉后), [[Prince of Dai]]<br />Liu Jiao (劉交), [[Prince of Chu|Prince Yuan of Chu]]
|title successor = [[จักรพรรดิจีนฮั่นฮุ่ย|ฮั่นฮุ่ย]]
| succession1 = ราชาฮั่น (漢王)
|spouse = [[จักรพรรดินีลิจื้อ]]
| reign1 = มีนาคม 206 ปีก่อนคริสตกาล – 28 กุมภาพันธ์ 202 ปีก่อนคริสตกาล
|พระสนม=Consort Cao, mother of Prince Fei<br />[[Consort Qi]], mother of Prince Ruyi<br />Consort Zhang<br />Consort Wei<br />[[Empress Dowager Bo|Consort Bo]], mother of Prince Heng<br />Consort Zhao
| birth_date = 256 หรือ 247 ปีก่อนคริสตกาล
|spouses-type=Concubine
| birth_place = [[เทศมณฑลเฟิง (เจียงซู)|เมืองเฟิง]] [[เทศมณฑลเพ่ย์]] [[รัฐฉู่]]<ref name="Birthplace">{{cite journal |last= 李祖德 |first= |last2= |first2= |date=2012 |title=刘邦祭祖考——兼论春秋战国以来的社会变革 |url= |journal=中国史研究 [Journal of Chinese Historical Studies] |publisher=CNKI |volume=34 |issue=3 |pages=11–58 |doi= |access-date=June 20, 2016}}</ref>
|issue = [[Liu Fei|Liu Fei, Prince Daohui of Qi]]<br />[[ฮั่นฮุ่ยตี้|รัชทายาทหลิวหยิง]]<br />Liu Jian, Prince Ling of Yan<br />[[หลิว หรูอี้|Liu Ruyi, Prince Yin of Zhao]]<br />[[ฮั่นเหวินตี้|หลิวเหิง กษัตริย์แห่งไต้]]<br />Liu Hui, [[King of Zhao|Prince Gong of Zhao]]<br />Liu You, Prince of Huaiyang<br />Liu Chang, [[King of Huainan|Prince Li of Huainan]]<br />Princess Luyuan
| death_date = 1 มิถุนายน 195 ปีก่อนคริสตกาล <br> (60–61 หรือ 51–52 ชันษา)
|พระราชนัดดา=[[Liu Xiang (Han Dynasty)|Liu Xiang, Prince Ai of Qi]]</small><br />[[Liu Zhang (Han prince)|Liu Zhang, Prince Jing of Chengyang]]</small><br />[[Liu Xingju|Liu Xingju, Marquess of Dongmou]]</small><br />[[ฮั่นจิงตี้|รัชทายาทหลิวฉี]]
| death_place = [[ฉางอาน]] [[จักรวรรดิฮั่น]]
|succession = จักรพรรดิแห่งราชวงศ์ฮั่นตะวันตก
| spouse =
|reign =[[28 กุมภาพันธ์]] [[พ.ศ. 341]] – [[1 มิถุนายน]] [[พ.ศ. 348]] ({{อายุปีและวัน|341|2|28|348|6|1}})
| issue =
|predecessor = ไม่มี, [[เซี่ยงอวี่]] as King of [[Western Chu]]
| full name = '''แซ่:''' [[หลิว (แซ่)|หลิว]] (刘) <br> '''ชื่อ:''' ปัง (邦) <br> '''[[Courtesy name|ชื่อรอง]]''': จี้ (季)
|successor = [[ฮั่นฮุ่ยตี้]]
▲|spouse posthumous name = [[จักรพรรดินีลิจื้อ]]เกา (高皇帝)
|dynasty =[[ฮั่น]]
| temple name = ไท่จู่ (太祖; "มหาบรรพชน") <br> เกาจู่ (高祖; "อัครบรรพชน")
|house-type=Dynasty
| ราชวงศ์house = [[ราชวงศ์ฮั่น|ตระกูลหลิว]]▼
|temple name = ไท่จู่ (高祖)
| father = [[หลิว ไท่กง]]
|posthumous name='''Short:''' Emperor Gao (高帝)<br />'''Full:''' Gao Huangdi (高皇帝)
| mother = [[หลิว อ่าว]]
|religion = [[เต๋า]]
}}
 
'''ฮั่นเกาจู่''' ตาม[[ภาษาจีนมาตรฐาน]] หรือ '''ฮั่นโกโจ''' ตาม[[ภาษาจีนฮกเกี้ยน]] ({{zh|t=漢高祖|s=汉高祖|p=Hàn Gāozǔ}}, "อัครบรรพชนฮั่น"; 256 ปีก่อนคริสตกาล – 1 มิถุนายน 195 ปีก่อนคริสตกาล) พระนามเดิม '''หลิว ปัง''' ({{zh|t=劉邦|s=刘邦|p=Liú Bāng}}) เป็นจักรพรรดิพระองค์แรกแห่ง[[ราชวงศ์ฮั่น]]ของ[[จักรวรรดิจีน]] และเป็นผู้ก่อตั้งราชวงศ์ดังกล่าว เสวยรายชช่วง 202–195 ปีก่อนคริสตกาล นับเป็นหนึ่งในปฐมกษัตริย์จีนไม่กี่พระองค์ที่มาจากครอบครัวรากหญ้า<ref>{{cite web|url=https://www.britannica.com/biography/Gaozu-emperor-of-Han-dynasty|title=Gaozu Emperor of Han Dynasty|last=|first=|date=|website= |publisher=Encyclopædia Britannica|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref>
'''สมเด็จพระจักรพรรดิฮั่นเกาจู''' (Han Gao Zu, 高祖) หรือ '''ฮั่นเกาซู''' หรือ '''ฮั่นโกโจ''' (ตาม[[ภาษาจีนแต้จิ๋ว|สำเนียงแต้จิ๋ว]]) ปฐมจักรพรรดิผู้สถาปนา[[ราชวงศ์ฮั่น]] มีพระนามเดิมว่า '''หลิวปัง''' (Liu Bang, 劉邦) หรือ '''เล่าปัง''' (ในสำเนียงแต้จิ๋ว) โดยมีกำเนิดเป็นลูก[[ชาวนา]]ยากจน เกิดในอำเภอเพ่ยเสี้ยน (ปัจจุบันอยู่ทางเหนือของ [[มณฑลเจียงซู]]) เข้าร่วมกับทางการปราบโจรผู้ร้ายในยุควุ่นวายของบ้านเมืองในปลาย [[ราชวงศ์ฉิน]] มีตำแหน่งเป็นนายหมวดปราบโจรผู้ร้าย
 
ก่อนเข้าสู่อำนาจ หลิว ปัง เป็นข้าราชการชั้นผู้น้อยใน[[ราชวงศ์ฉิน]] ทำหน้าเป็นนายด่านที่บ้านเกิดใน[[เทศมณฑลเพ่ย์]] (沛縣) แห่ง[[รัฐฉู่]] (楚国) ที่ถูกราชวงศ์ฉินยึดครอง เมื่อ[[ฉินฉื่อหฺวังตี้]] (秦始皇帝) ปฐมกษัตริย์ราชวงศ์ฉิน สิ้นพระชนม์ และ[[จักรวรรดิฉิน]] (秦朝) ตกอยู่ในความวุ่นวายทางการเมือง หลิว ปัง จึงละทิ้งตำแหน่งราชกาเข้าร่วมกบฏต่อต้านราชวงศ์ฉิน จนสามารถบีบให้[[จื่ออิง]] (子嬰) ผู้นำคนสุดท้ายของราชวงศ์ฉิน ยอมจำนนได้เมื่อ 206 ปีก่อนคริสตกาล
== โค่นล้มราชวงศ์ฉิน ==
กล่าวกันว่าพระองค์เป็นคนใจกว้างเนื่องจากเห็นใจแรงงานที่ถูกเกณฑ์จึงแอบปล่อยพวกแรงงานที่ถูกเกณฑ์มาให้เป็นอิสระ ทำให้ตัวเองจำต้องหลบหนีไปจากบ้านเกิดในปี 209 [[ก่อนคริสต์ศักราช]] ได้ก่อการ[[กบฏ]]ด้วยการรวบรวมสมัครพรรคพวก เข้ายึดเพ่ยเสี้ยนซึ่งเป็นบ้านเกิดของตนหลังจากเฉิ่นเซิ่งกับอู๋กว่างได้ก่อกบฏขึ้นก่อน ต่อมาได้ยกทัพบุกเข้า[[เสียนหยาง]] เมืองหลวงของราชวงศ์ฉินและโค่นล้มการปกครองของราชวงศ์ฉิน
 
เมื่อสิ้นราชวงศ์ฉินแล้ว [[เซี่ยง อฺวี่]] (項羽) ผู้นำกบฏ แบ่งดินแดนฉินออกเป็น[[สิบแปดรัฐ|สิบแปดส่วน]] ให้หลิว ปัง เป็น "ราชาฮั่น" (漢王) ไปครองภูมิภาค[[ปาฉู่]] (巴蜀) อันห่างไกลและกันดาร หลิว ปัง จึงนำทัพต่อต้านเซี่ยง อฺวี่ และสามารถยึดภูมิภาค[[สามฉิน|ฉินทั้งสาม]] (三秦) ไว้ได้ นำไปสู่สงครามกลางเมืองที่เรียกว่า "[[สงครามฉู่–ฮั่น]]" (楚漢戰爭)
ในที่สุดเมื่อพระองค์ได้เข้าครองเมืองเสียนหยางเรียบร้อยแล้ว ก็ไม่ได้ทำร้ายหรือเข่นฆ่าพวกเชื้อพระวงศ์ของราชวงศ์ฉินแต่อย่างใด แต่กลับสั่งการให้เก็บรักษาทรัพย์สมบัติในพระราชวังและวังอื่น ๆ ตลอดจนท้องพระคลังของราชวงศ์ฉินไว้อย่างดี นอกจากนั้น ยังห้าม ทหารของตนปล้นชิงทรัพย์สินที่มีค่าจากประชาชน ขณะเดียวกัน ตนเองก็ไม่รับของมีค่าที่ชาวเมืองมอบให้ ยิ่งกว่านั้น พระองค์ยังประกาศยกเลิกกฎหมายเก่าสมัย[[ฉินซีฮ่องเต้]]ที่ได้บัญญัติโทษไว้โหดร้ายทารุณมาก เช่น ใครฆ่ากันตายต้องประหารชีวิตสามชั่วโคตร เป็นต้นโดยให้ใช้ "กฎหมายใหม่" ของตนที่เรียกว่า "บัญญัติ 3 ประการ" แทนกล่าวคือ "ฆ่าคนต้องชดใช้ชีวิตทำร้ายร่างกายหรือ โจรกรรมทรัพย์สินต้องชดใช้ความเสียหาย" ด้วยเหตุนี้ หลิวปังจึงได้รับการสนับสนุนจากประชาชนทั่วไป
 
ครั้นปี 202 ก่อนคริสตกาล หลิว ปัง มีชัยในการชิงอำนาจภายหลังจาก[[ยุทธการไกเซี่ย]] (垓下之戰) จึงสามารถรวบดินแดนจีนส่วนใหญ่ไว้ในกำมือ เขาก่อตั้งราชวงศ์ฮั่น มีตนเป็นจักรพรรดิพระองค์แรก ในรัชสมัยของหลิว ปัง นั้น มีเหตุการณ์ที่โดดเด่น คือ การหย่อนภาษี การส่งเสริม[[ลัทธิขงจื๊อ]] และการปราบปรามกบฏจากเจ้าประเทศราชต่าง ๆ หลิว ปัง ยังริเริ่มนโยบายที่เรียก "[[วิวาห์สันติ]]" (和親) เพื่อสร้างความปรองดองกับกลุ่ม[[ซฺยงหนู]] (匈奴) หลังจากที่เขาพ่ายใน[[ยุทธการไป๋เติง]] (白登之戰) เมื่อ 200 ปีก่อนคริสตกาล ครั้น 195 ปีก่อนคริสตกาล เขาถึงแก่กรรม บุตรชาย คือ [[หลิว อิ๋ง]] (劉盈) จึงสืบตำแหน่งจักรพรรดิต่อ ในพระนามว่า [[จักรพรรดิฮั่นฮุ่ย|ฮั่นฮุ่ย]] (汉惠)
== สงคราม ฉู่-ฮั่น ==
 
▲{{ต้องการ==อ้างอิง}}==
ต่อมาภายหลัง หลิวปังสู้รบเป็นเวลากว่า 4 ปี กับกองทัพที่นำโดย เซี่ยงอวี่ หรือ[[ฌ้อปาอ๋อง|ฌ้อป้าอ๋อง]] ซึ่งเป็นกองกำลังอีกกองหนึ่งที่ลุกขึ้นต่อต้านราชวงศ์ฉินเช่นกัน ใน 202 ปีก่อนคริสตกาล หลิวปังได้นำกำลังทหารจำนวน 3 แสนนายปิดล้อมกองทัพของเซี่ยงอวี่ ทำให้เซี่ยงอวี่จนมุมและต้องฆ่าตัวตายริม[[แม่น้ำ]]ในที่สุดหลิวปังได้รับชัยชนะเบ็ดเสร็จและสถาปนาราชวงศ์ฮั่นขึ้นที่[[มณฑลซานตง]]ในปัจจุบัน เมื่อ 202 ปีก่อนคริสตกาล
{{reflist}}
 
ในการต่อสู้กับเซียงอวี่ หรือ ฌ้อป้าอ๋อง นี้ ได้รับการกล่าวขานอย่างมากจนถึงปัจจุบัน ถูกเรียกว่า "[[สงคราม ฉู่-ฮั่น]]" (Chu-Han contention, 楚漢相爭) เป็นการรบกันระหว่างแคว้นฉู่กับแคว้นฮั่น ท้ายสุดแคว้นฮั่นของหลิวปังก็ชนะ ด้วยหลิวปังได้รับการสนับสนุนทั้งทางด้านบู๊ จาก [[ฮั่นสิน]] นายทหารที่ได้รับการขนานนามว่าเป็นยอดขุนพล ซึ่งมีการเล่าขานต่อมาในยุคหลัง เช่น [[สามก๊ก]] เป็นต้น และทางการบุ๋นการปกครองบ้านเมือง ก็ได้รับการสนับสนุนจาก [[เตียวเหลียง]] และ[[เซี่ยวเหอ]] ที่ได้รับการยกย่องว่าเป็นยอดเสนาบดีอีกเช่นกัน
 
== ขึ้นครองราชย์ ==
หลิวปัง ได้ชื่อว่าเป็นนักการเมืองและนักปกครองชั้นยอด กล่าวกันว่าครั้งหนึ่ง เมื่อได้ขึ้นครองราชย์แล้ว พระองค์เคยตรัสว่า
{{คำพูด|ความคิดอ่านสติปัญญาในการวางแผนข้าสู้เตียวเหลียงไม่ได้ ฝีมือในการสู้รบและนำทัพข้าก็สู้ฮั่นสินไม่ได้ ความรู้ความสามารถในการระดมพล ฝึกพล และสนับสนุนเสบียงอาหารแก่กองทัพข้าก็สู้เซียวเหอไม่ได้ แต่ความสามารถในการใช้ทั้งเตียวเหลียง ฮั่นสิน และเซียวเหอไม่มีใครสู้ข้าได้ นี่คือเหตุผลที่ทำให้กองทัพของเราได้รับชัยชนะ}}
ซึ่งประโยคนี้นับได้ว่า พระองค์เป็นยอดนักบริหารและรู้จักหลักการใช้คนอย่างแท้จริง
 
เมื่อหลิวปังสถาปนาราชวงศ์ซีฮั่น ([[ราชวงศ์ฮั่น|ฮั่นตะวันตก]]) แล้วก็ได้ใช้มาตรการต่าง ๆ ในการฟื้นฟู[[เศรษฐกิจ]]และทำการผลิต เนื่องจากสงครามได้ยืดเยื้อเป็นเวลาหลายปีจนทำให้จำนวนประชากรลดน้อยลงตามที่ลู่เจี่ยทูลเสนอ หลิวปังดำเนินนโยบายนุ่มนวลกว่าสมัยราชวงศ์ฉิน ปลดระวางทหารให้กลับบ้านเพื่อทำไร่ไถนา ยกเว้นการเกณฑ์แรงงาน (หมายถึงการที่ชนชั้นปกครองในสมัยโบราณบีบบังคับกะเกณฑ์ ประชาชนมาทำงานให้โดยไม่มีค่าตอบแทน) เป็นเวลาหลายปีเพื่อจะสามารถทำการเพาะปลูกให้ได้ผล อนุญาตให้บรรดาผู้ลี้ภัยสงคราม กลับคืนสู่ถิ่นฐานของตน โดยคืนบ้านและที่ดินให้ตามเดิม ให้อิสรภาพแก่ผู้ที่ต้องขายตัวเป็นทาสเพื่อจะได้ไม่อดตายและลดภาษีที่ดินลง ภาษีรัชชูปการก็ลดลง เช่นกัน
 
ทางด้านปัญหาการปกครองอาณาจักรนั้น ในชั้นต้น หลิวปังใช้การปกครองที่ผสมผสานกันระหว่างการรวมศูนย์อำนาจไว้ที่อำนาจส่วนกลางซึ่งองค์จักรพรรดิฉินซีฮ่องเต้เคยใช้กับการกระจายอำนาจโดยแต่งตั้งขุนพลที่มีความดีความชอบเป็นพิเศษในสงคราม และเชื้อพระวงศ์สำคัญๆให้เป็นเจ้าหรือหวางไปครองเมืองโดยมีอำนาจ ปกครองดินแดนเขตแคว้น ศักดินาหรือเรียกว่า "ฟงกั๋ว" เวลาต่อมา หลิวปังเริ่มกำจัดพวก "หวาง" ที่ไม่ใช่เชื้อพระวงศ์ไปหมดและแต่ง ตั้ง "หวาง" ขึ้นใหม่ 9 องค์ด้วยกัน ล้วนเป็นเชื้อพระวงศ์แซ่หลิวหรือเล่าทั้งสิ้น (ฮ่องเต้ราชวงศ์ฮั่นทั้งหมด จึงเป็นแซ่เล่าทั้งหมด จนกระทั่งถึง[[ยุคสามก๊ก|สมัยสามก๊ก]])
 
หลิวปังในวัยหนุ่มเป็นผู้ที่ไม่มีพิธีรีตองและดูหมิ่นสำนัก[[ลัทธิขงจื๊อ|ปรัชญาขงจื๊อ]] เมื่อตั้งตนเป็น[[ฮ่องเต้]]แล้ว พระองค์ทรงเห็นว่า ตนเองได้พิชิตอาณาจักรมาได้ด้วยการรบบนหลังม้า จึงเห็นว่า หนังสือของสำนักปรัชญาขงจื้อไร้ประโยชน์ ลู่เจี่ยเสนาบดีจึงทูล ว่า {{คำพูด|อาณาจักรนั้น สามารถพิชิตได้ แต่จะปกครองบนหลังม้าไม่ได้}} พระองค์สั่งให้ลู่เจี่ยแต่งหนังสือเพื่อสืบหาความผิดพลาดและความล้มเหลวของจักรพรรดิราชวงศ์ฉินที่ยังผลให้ราชวงศ์ฉินต้องถูกโค่นล้มในที่สุดเพื่อให้คนรุ่นหลังถือเป็นอุทาหรณ์และรับเป็นบทเรียน
 
หลิวปังตั้งตนเป็นฮ่องเต้ใน 202 ปีก่อนคริสตกาล และย้ายเมืองหลวงจากเสียนหยางไปยังเมือง[[ฉางอาน]] แต่ศักราชของราชวงศ์ฮั่น เริ่มนับตั้งแต่หลิวปังได้รับแต่งตั้งเป็น "ฮั่นหวาง" ใน 206 ปีก่อนคริสตกาล หลังจากจักรพรรดิหลิวปังสิ้นสวรรคตและจักรพรรดิราชวงศ์ฮั่นในภายหลังได้ถวายพระนามในฐานะปฐมจักรพรรดิของราชวงศ์ฮั่นว่า "ฮั่นเกาจู่"
 
หลิวปังยกทัพไปปราบปรามกลุ่มกบฏของอิงปู้ ถูกเกาทัณฑ์ยิงจน ประชวรหนักและสวรรคต ใน 195 ก่อนคริสต์ศักราช
 
{{เริ่มกล่อง}}
{{สืบตำแหน่ง
| ก่อนหน้า = [[จักรพรรดิจิ๋นที่ 3]] <br /> ([[ราชวงศ์จิ๋น]])
▲| ตำแหน่ง = [[จักรพรรดิจีน]]
▲| ราชวงศ์ = ราชวงศ์ฮั่น
▲| ปี = [[206 ปีก่อนคริสตกาล]] - [[195 ปีก่อนคริสตกาล]]
| ถัดไป = [[จักรพรรดิฮั่นฮุ่ยตี้]]
}}
{{จบกล่อง}}
{{จักรพรรดิราชวงศ์ฮั่น}}
{{ตายปี|349}}
 
== อ้างอิง ==
* [http://www.dharmniti.co.th/Ahr/Doc/13_03_49.php ว่าด้วยทรัพยากรบุคคล]
{{death|-195|}}
{{ตายปี|348}}
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/wiki/จักรพรรดิฮั่นเกาจู่"