ผลต่างระหว่างรุ่นของ "กิเลส"

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
Supotmails (คุย | ส่วนร่วม)
→‎ประเภทของกิเลส: เพิ่มราคะ ที่ตกไป
ป้ายระบุ: แก้ไขจากอุปกรณ์เคลื่อนที่ แก้ไขจากเว็บสำหรับอุปกรณ์เคลื่อนที่
โลภะ=ราคะ
บรรทัด 1:
{{พุทธศาสนา}}
'''กิเลส''' ({{lang-pi|กิเลส}}; {{lang-sa|क्लेश}} ''เกฺลศ'') หมายถึง สภาพที่ทำให้[[จิต]]เศร้าหมอง<ref>พระพรหมคุณาภรณ์ (ประยุทธ์ ปยุตฺโต), [http://www.84000.org/tipitaka/dic/d_item.php?i=318 กิเลส 10], พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม</ref>
'''กิเลส''' แปลว่า ''สิ่งเกาะติด'' ''สิ่งเปรอะเปื้อน'' ''สิ่งสกปรก''
 
== วจนัตถะ ==
'''กิเลส''' คือ สิ่งที่แฝงติดอยู่ในใจแล้วทำให้ใจเศร้าหมองขุ่นมัว มีอุปมาเหมือนสีที่ใส่ลงไปในน้ำทำให้น้ำมีสีเหมือนสีที่ใส่ลงไป ใจก็เช่นกัน ปกติก็ใสสะอาด แต่กลายเป็นใจดำ ใจง่าย ใจร้ายก็เพราะมีกิเลสเข้าไปอิงอาศัยผสมปนเปอยู่
'''กิเลเสนฺติ อุปตาเปนฺตีติ = กิเลสา''' แปลว่า ธรรมชาติใดย่อมทำให้เร่าร้อน เศร้าหมอง ธรรมชาตินั้นชื่อว่า '''กิเลส'''<br />
 
'''กิลิสฺสติ เอเตหีติ = กิเลสา''' แปลว่า สัมปยุตธรรม คือ จิต [[เจตสิก]] ย่อมเศร้าหมอง เร่าร้อน ด้วยธรรมชาติใด ฉะนั้นธรรมชาติที่เป็นเหตุแห่งความเศร้าหมองเร่าร้อนของสัมปยุตนั้น จึงชื่อว่า '''กิเลส'''
กิเลสที่ชอบซุกหมักหมมอยู่ในใจคนมากที่สุด คือ [[ราคะ]] [[โลภะ]] [[โทสะ]] [[โมหะ]] เพราะกิเลสชอบซุกหมักหมมอยู่ในใจของคน จึงเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า '''กิเลสาสวะ''' หรือ [[อาสวกิเลส]] แปลว่า กิเลสที่หมักดองอยู่ในจิต
== กิเลส<sup>[2]</sup> ==
'''กิเลเสนฺติ อุปตาเปนฺตีติ = กิเลสา''' แปลว่า ธรรมชาติใดย่อมทำให้เร่าร้อน เศร้าหมอง ธรรมชาตินั้นชื่อว่า '''กิเลส'''<br />
 
== กิเลส<sup>[2]</sup>วัตถุ ==
'''กิลิสฺสติ เอเตหีติ = กิเลสา''' แปลว่า สัมปยุตธรรม คือ จิต เจตสิก ย่อมเศร้าหมอง เร่าร้อน ด้วยธรรมชาติใด ฉะนั้นธรรมชาติที่เป็นเหตุแห่งความเศร้าหมองเร่าร้อนของสัมปยุตนั้น จึงชื่อว่า '''กิเลส'''
ใน[[วิภังคปกรณ์]]ระบุว่า กิเลสวัตถุ 10 ได้แก่<ref>[http://www.84000.org/tipitaka/read/?35/1026/528 ทสกนิเทศ], พระไตรปิฎก เล่มที่ ๓๕ พระอภิธรรมปิฎก เล่มที่ ๒ วิภังคปกรณ์</ref>
# [[โลภะ]] ความอยากได้
# [[โทสะ]] ความคิดประทุษร้าย
# '''[[โมหะ]]''' ความหลงใหล ความโง่หลง
# '''[[มานะ]]''' ความ ทะนงตน ถือตัว เย่อหยิ่ง
# '''[[ทิฏฐิ]]''' ความเห็นผิดเป็นชอบ
# [[วิจิกิจฉา]] ความลังเลสงสัย
# '''[[ถีนะ]]''' ความหดหู่ เงียบเหงา
# '''[[อุทธัจจะ]]''' ความฟุ้งซ่านไปต่างๆนานา
# '''[[อหิริกะ]]''' ความไม่ละอายต่อการกระทำผิด ทุจริตบาป
# [[อโนตตัปปะ]] ความไม่เกรงกลัวบาป
 
== อ้างอิง ==
== ประเภทของกิเลส ==
* [[พระธรรมกิตติวงศ์]] (ทองดี สุรเตโช) ป.ธ. ๙ [[ราชบัณฑิต]], ''พจนานุกรมเพื่อการศึกษาพุทธศาสน์ ชุด '''คำวัด,''''' [[วัดราชะ ปริจเฉทที่ 7 สมุจยสังคหวิภาค
# '''[[อโนตตัปปะ]]''' ความไม่รู้สึกตื่นกลัวต่อการทุจริต
* [2] แนบ มหานีรานนท์ "อภิธรรมมัตถสังคหะ ปริจเฉทที่ ๗ สมุจจยสังคหวิภาค"
# '''[[โทสะ]]''' ความโมโห โกรธ ความไม่พอใจ
{{รายการอ้างอิง}}
# '''[[โมหะ]]''' ความหลงใหล ความโง่
# '''[[อุทธัจจะ]]''' ความฟุ้งซ่านไปต่างๆนานา
# '''[[ทิฏฐิ]]''' ความเห็นผิดเป็นชอบ
# '''[[ราคะ]]''' ความกำหนัด
# '''[[วิจิกิจฉา]]''' ความเคลือบแคลงใจ สงสัย ไม่แน่ใจ ลังเลใจ ในสิ่งที่ควรเชื่อ
# '''[[โลภะ]]''' ความพอใจ ชอบพอ เต็มใจ ในโลกียอารมณ์ต่างๆ
# '''[[ถีนะ]]''' ความหดหู่ เงียบเหงา
# '''[[อหิริกะ]]''' ความไม่ละอายต่อการกระทำผิด ทุจริต
# '''[[มานะ]]''' ความ ทะนงตน ถือตัว เย่อหยิ่ง
 
[[หมวดหมู่:กิเลส|กิเลส ]]
ความเป็นตัวตน
 
== ดูเพิ่ม ==
 
== อ้างอิง ==
* [[พระธรรมกิตติวงศ์]] (ทองดี สุรเตโช) ป.ธ. ๙ [[ราชบัณฑิต]] ''พจนานุกรมเพื่อการศึกษาพุทธศาสน์ ชุด '''คำวัด,''''' [[วัดราชะ ปริจเฉทที่ 7 สมุจยสังคหวิภาค
* [2] แนบ มหานีรานนท์ "อภิธรรมมัตถสังคหะ ปริจเฉทที่ ๗ สมุจจยสังคหวิภาค"
[[หมวดหมู่:กิเลส|กิเลส]]
[[หมวดหมู่:อภิธานศัพท์ศาสนาพุทธ]]
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/wiki/กิเลส"