|
[[ไฟล์:Asia satellite orthographic.jpg|thumb|250px|แผนที่ดาวเทียมแสดงส่วนประกอบทางภูมิศาสตร์ของทวีปเอเชีย]]
'''เอเชีย''' ({{lang-en|Asia}}; {{lang-el|Ασία}} ''อาเซีย'') เป็น[[ทวีป]]ใหญ่และมีประชากรมากที่สุดในโลก พื้นที่ส่วนมากตั้งอยู่ใน[[ซีกโลกเหนือ]]และ[[ซีกโลกตะวันออก|ตะวันออก]] ทวีปเอเชียตั้งอยู่ใน[[ทวีปยูเรเชีย]]รวมกับทวีปยุโรป และอยู่ใน[[ทวีปแอฟโฟร-ยูเรเชีย]]ร่วมกับยุโรปและแอฟริกา ทวีปเอเชียมีพื้นที่ทั้งหมดประมาณ 44,579,000 ตารางกิโลเมตร คิดเป็น 30% ของแผ่นดินทั่วโลกหรือคิดเป็น [[1 ใน 3 ของพื้นผิวโลก|8.7]]% ของผิวโลกทั้งหมด ทวีปเอเชียเป็นที่อยู่อาศัยของ[[ประชากรโลก|มนุษย์]]มานาน<ref>{{cite web |title=The World at Six Billion |url=https://www.un.org/esa/population/publications/sixbillion/sixbillion.htm |publisher=UN Population Division |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305042434/http://www.un.org/esa/population/publications/sixbillion/sixbillion.htm |archivedate=March 5, 2016 |deadurl=no}}, [https://web.archive.org/web/20160101220025/http://www.un.org/esa/population/publications/sixbillion/sixbilpart1.pdf Table 2]</ref>และเป็นแหล่งกำเนิดอารยธรรมแรก ๆ ของโลกหลายแห่ง เอเชียไม่ได้เพียงแค่มีขนาดใหญ่และมีประชากรเยอะแต่ยังมีสถานที่ และที่ตั้งถิ่นฐานหนาแน่นและมีขนาดใหญ่เช่นเดียวกับที่ยังมีบริเวณที่ประชากรตั้งถิ่นฐานเบาบางด้วย ทั้งนี้ทวีปเอเชียมีประชากรราว 4.5 พันล้านคน คิดเป็น 60% ของประชากรโลก
โดยทั่วไปทางตะวันออกของทวีปติดกับ[[มหาสมุทรแปซิฟิก]] ทางใต้ติด[[มหาสมุทรอินเดีย]]และทางเหนือติดกับ[[มหาสมุทรอาร์กติก]] บริเวณชายแดนระหว่างเอเชียและยุโรปมีประวัติศาสตร์และโครงสร้างวัฒนธรรมมากมายเพราะไม่มีการแยกกันด้วยลักษณะทางภูมิศาสตร์ที่ชัดเจน จึงมีการโยกย้ายติดต่อกันในช่วง[[สมัยคลาสสิก]] ทำให้บริเวณนี้แสดงให้เห็นความแตกต่างระหว่างวัฒนธรรม ภาษา ความแตกต่างทางชาติพันธุ์ของตะวันออกกับตะวันตกและแบ่งจากกันอย่างเด่นชัดกว่าการขีดเส้นแบ่ง เขตแดนที่เด่นชัดของเอเชียคือตั้งแต่ฝั่งตะวันออกของ[[คลองสุเอซ]], [[แม่น้ำยูรัล]], [[เทือกเขายูรัล]], [[ช่องแคบตุรกี]], ทางใต้ของ[[เทือกเขาคอเคซัส]], [[ทะเลดำ]]และ[[ทะเลแคสเปียน]]<ref name="ReferenceA">{{cite book|title=National Geographic Atlas of the World|edition=7th|year=1999|location=Washington, DC|publisher=[[National Geographic Society|National Geographic]]|isbn=978-0-7922-7528-2}} "Europe" (pp. 68–69) ; "Asia" (pp. 90–91) : "A commonly accepted division between Asia and Europe is formed by the Ural Mountains, Ural River, Caspian Sea, Caucasus Mountains, and the Black Sea with its outlets, the Bosporus and Dardanelles."</ref>
จีนและอินเดียเป็นประเทศที่มีเศรษฐกิจใหญ่ที่สุดในโลกตั้งแต่คริสต์ศักราชที่ 1 ถึง 1800 จีนเป็นประเทศที่มีอำนาจทางเศรษฐกิจที่สำคัญและดึงดูดผู้คนจำนวนมากให้ไปทางตะวันออก<ref>{{cite web |url=http://www.bharat-rakshak.com/SRR/Volume14/nalapat.html |title=Professor M.D. Nalapat. Ensuring China's "Peaceful Rise". Accessed January 22, 2016. |publisher= |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100110045822/http://www.bharat-rakshak.com/SRR/Volume14/nalapat.html |archivedate=10 January 2010 |df=}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.eric.ed.gov/ERICWebPortal/custom/portlets/recordDetails/detailmini.jsp?_nfpb=true&_&ERICExtSearch_SearchValue_0=ED460052&ERICExtSearch_SearchType_0=no&accno=ED460052|title=Dahlman, Carl J; Aubert, Jean-Eric. China and the Knowledge Economy: Seizing the 21st Century. WBI Development Studies. World Bank Publications. Accessed January 22, 2016|website=Eric.ed.gov|accessdate=9 November 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080304235359/http://www.eric.ed.gov/ERICWebPortal/custom/portlets/recordDetails/detailmini.jsp?_nfpb=true&_&ERICExtSearch_SearchValue_0=ED460052&ERICExtSearch_SearchType_0=no&accno=ED460052|archivedate=4 March 2008|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.economist.com/surveys/displaystory.cfm?story_id=E1_PNTJQTR |title=The Real Great Leap Forward. The Economist. Sept 30, 2004 |work=The Economist |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161227234147/http://www.economist.com/surveys/displaystory.cfm?story_id=E1_PNTJQTR |archivedate=27 December 2016 |df=dmy-all }}</ref><ref>[http://search.ft.com/ftArticle?queryText=China+the+world%E2%80%99s+largest+economy+for+18+of+the+past+20+centuries&y=6&aje=false&x=14&id=050926000484&ct=0] {{dead link|date=August 2017|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref> และตำนาน ความมั่งคั่งและความรุ่งเรืองของวัฒนธรรมโบราณของอินเดียกลายเป็นสัญลักษณ์ของเอเชีย<ref>[http://www.indianscience.org/essays/22-%20E--Gems%20&%20Minerals%20F.pdf] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081120220244/http://www.indianscience.org/essays/22-%20E--Gems%20%26%20Minerals%20F.pdf|date=20 November 2008}}</ref> สิ่งเหล่านี้จึงดึงดูดการค้า การสำรวจและการล่าอาณานิคมข องชาวยุโรป การค้นพบเส้นทางข้าม[[มหาสมุทรแอตแลนติก]]โดยบังเอิญจากยุโรปไปอเมริกาของโคลัมบัสในขณะที่กำลังค้นหาเส้นทางไปยังอินเดียแสดงให้เห็นความดึงดูดใจเหล่านี้ [[เส้นทางสายไหม]]กลายเป็นเส้นทางการค้าหลักของฝั่งตะวันออกกับฝั่งตะวันตกในขณะที่[[ช่องแคบมะละกา]]กลายเป็นเส้นทางเดินเรือที่สำคัญ ช่วงศตวรรษที่ 20 ความแข็งแรงของประชากรเอเชียและเศรษฐกิจ (โดยเฉพาะเอเชียตะวันออก) เติบโตเป็นอย่างมากแต่การเติบโตของ ประชากรโดยรวมลดลงเรื่อย ๆ<ref>{{cite journal |url=http://www.economist.com/diversions/millennium/displayStory.cfm?Story_ID=346605 |title=Like herrings in a barrel |journal=The Economist |date=23 December 1999 |issue=Millennium issue: Population |publisher=The ''Economist'' online, The Economist Group |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100104100155/http://www.economist.com/diversions/millennium/displayStory.cfm?Story_ID=346605 |archivedate=4 January 2010 |df=dmy-all }}.</ref> เอเชียเป็นแหล่งกำเนิดของศาสนาหลักบนโลกหลายศาสนา อาทิ[[ศาสนาคริสต์]], [[ศาสนาอิสลาม]], [[ศาสนายูดาห์|ศาสนายู ดาห์]], [[ศาสนาฮินดู]], [[ศาสนาพุทธ]], [[ลัทธิขงจื๊อ]], [[ลัทธิเต๋า]], [[ศาสนาเชน]], [[ศาสนาซิกข์]], [[ศาสนาโซโรอัสเตอร์]]และศาสนาอื่น ๆ อีกมากมาย
เนื่องจากเอเชียมีขนาดใหญ่และมีความหลากหลายทางแนวคิด [[ภูมินามวิทยา]]ของเอเชียมีตั้งแต่[[สมัยคลาสสิก]]ซึ่งคาดว่าน่าจะตั้งตาม[[ภูมิศาสตร์มนุษย์|ลักษณะผู้คน]]มากกว่า[[ภูมิศาสตร์กายภาพ|ลักษณะทางกายภาพ]]<ref name=McG-H>{{cite web |title=Asia |url=http://accessscience.com/abstract.aspx?id=054800&referURL=http%3a%2f%2faccessscience.com%2fcontent.aspx%3fid%3d054800 |work=AccessScience |publisher=McGraw-Hill |accessdate=26 July 2011 |archivedate=27 November 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111127141127/http://accessscience.com/abstract.aspx?id=054800&referURL=http%3A%2F%2Faccessscience.com%2Fcontent.aspx%3Fid%3D054800 |deadurl=yes |df=}}</ref> เอเชียมีความแตกต่างกันอย่างมากทั้ง[[ภูมิศาสตร์เอเชีย#ภูมิภาค|ด้านภูมิภาค]] กลุ่มชาติพันธุ์ วัฒนธรรม, สภาพแวดล้อม, เศรษฐศาสตร์, ประวัติศาสตร์และระบบรัฐบาล นอกจากนี้ยังมีสภาพอากาศที่แตกต่ างกันอย่างมากเช่น พื้น[[เขตร้อน]]หรือ[[ทะเลทราย]]ใน[[ตะวันออกกลาง]], ภูมิอากาศแบบอบอุ่นทางตะวันออก ภูมิอากาศแบบกึ่งอารกติกทางตอนกลางของทวีปและภูมิอากาศแบบขั้วโลกใน[[ไซบีเรีย]]
== ศัพท์มูล ==
[[ไฟล์:Gulf5..JPG|thumb|300px|เอเชียของ[[ทอเลมี]] (Ptolemy)]]
เดิมที คำว่า "เอเชีย" นั้นเกิดจากแนวความคิดต้องการ[[การสร้างอารยธรรมแบบตะวันตก|สร้างอารยธรรมแบบตะวันตก]]<ref name="reid">Reid, T.R. ''Confucius Lives Next Door: What living in the East teaches us about living in the west'' Vintage Books (1999).</ref> คำว่า "เอเชีย" ในฐานะที่เป็นชื่อสถานที่นั้น แม้ปรากฏในภาษาปัจจุบันหลายภาษาหลายรูปแบบ แต่ก็ไม่ปรากฏแหล่งที่มาดั้งเดิมแน่ชัด ทั้งไม่ปรากฏด้วยว่าเป็นหรือมาจากภาษา,ละตินแปลว่าดินแดนที่แตกต่างสุดแต่เท่าที่ทราบ "เอเชีย" เป็นชื่อที่เก่าแก่มากที่สุดชื่อหนึ่งซึ่งได้รับการบันทึกเอาไว้ และมีผู้เสนอแนวคิดมากมายเกี่ยวกับศัพท์มูลของคำนี้
=== ยุคโบราณสมัยคลาสสิก ===
คำ "Asia" ในภาษาละติน และคำ "Ἀσία" ในภาษากรีกนั้นปรากฏว่าเป็นคำเดียวกัน นักประพันธ์ชาวโรมันแปลคำว่า "Ἀσία" เป็น "Asia" และชาวโรมันเองตั้งชื่อท้องที่แห่งหนึ่งซึ่งปัจจุบันอยู่ในทวีปเอเชียนี้ว่า "Asia" อนึ่ง ครั้งนั้นยังมีดินแดนที่เรียก "เอเชียน้อย" (Asia Minor) และ "เอเชียใหญ่" (Asia Major คืออิรักในปัจจุบัน) ด้วย เนื่องจากหลักฐานแรกสุดเกี่ยวกับชื่อ "เอเชีย" นี้เป็นหลักฐานภาษากรีก เมื่อว่ากันตามพฤติการณ์แล้ว จึงเป็นไปได้ว่า คำ "เอเชีย" มาจากคำ "Ἀσία" ในภาษากรีก แต่ที่มา ที่ไปเกี่ยวกับการรับหรือถ่ายทอดคำนั้นยังค้นไม่พบ เพราะยังขาดบริบททางภาษา<ref>{{cite encyclopedia | url=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3D*%29asi%2Fa | title=Ἀσία | author=Henry George Liddell | coauthors=Robert Scott; Henry Stuart Jones; Roderick McKenzie | encyclopedia=A Greek-English Lexicon | year=2007 | location=Medford | publisher=Perseus Digital Library, Tufts University | origyear=1940}}</ref>
[[Herodotus|เฮรอโดตัส]] (Herodotus) นักประวัติศาสตร์และภูมิศาสตร์ชาวกรีก เป็นบุคคลแรกที่ใช้คำ "เอเชีย" เรียกทวีป ทั้งนี้ ไม่ใช่เพราะว่าเขาประดิษฐ์คำนี้ขึ้น แต่เพราะข้อเขียนเรื่อง ''ฮิสตอรีส์ (Histories) '' ของเขาเป็นงานชิ้นเดียวที่บรรยายทวีปเอเชียไว้โดยละเอียดและเหลือรอดมาถึงยุคปัจจุบัน เฮรอโดตัสนิยามคำว่า "เอเชีย" เอาไว้อย่างครบถ้วนกระบวนความ เขากล่าว่า เขาได้อ่านผลงานของนักภูมิศาสตร์หลายคนซึ่งปัจจุบันสาบสูญไปทั้งสิ้นแล้ว พบว่า ชาวกรีกส่วนใหญ่ถือกันว่า ชื่อทวีปเอเชียนั้นมาจากชื่อของนาง[[Hesione|ฮีไซโอนี]] (Hesione) ภริยาของ[[Prometheus|พรอมีเธียส]] (Prometheus) ขณะที่ชาวลิเดียถือว่า ชื่อทวีปเอเชียมาจากชื่อเจ้าชายเอเซียส (Asies) โอรสแห่งโคติส (Cotys) และนัดดาของพระเจ้า[[Manes (king)|เมนีส]] (Manes) เฮรอโดตัสแสดงความเห็นแย้งว่า ชื่อ "เอเชีย" มาจากชื่อของ[[Asia (mythology)|พรายนางหนึ่ง]]ซึ่งเป็นเทพีประจำเมือง[[ลิเดีย]]ตามความใน[[เทพปกรณัมกรีก]] และแสดงความสงสัยไว้ว่า เหตุใดจึงเอานามสตรีสามนาง "ไปตั้งเป็นนามภูมิภาคซึ่งแท้จริงแล้วเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน" กล่าวคือ ชื่อนาง[[Europa (mythology)|ยูโรปา]] (Europa) สำหรับ[[ยุโรป]] นางเอเชียสำหรับเอเชีย และนาง[[Libya (mythology)|ลิเบีย]] (Libya) สำหรับ[[แอฟริกา]]<ref>{{cite web | url=http://www.theoi.com/Nymphe/NympheAsie.html | title=Asie | work=Encyclopedia: Greek Gods, Spirits, Monsters | publisher=Theoi Greek Mythology, Exploring Mythology in Classical Literature and Art | date=2000-2011}}</ref>
ความสงสัยข้างต้นของเฮรอโดตัสอาจเป็นเพียงการแสดงความไม่เห็นด้วยหลังจากที่ได้อ่านวรรณกรรมกรีกหลายต่อหลายฉบับและได้สดับตรับฟังถ้อยคำของคนอื่น ๆ แต่มิได้หมายความว่า เขาไม่ทราบเหตุผลที่เอาชื่อสตรีเพศไปตั้งเป็นชื่อสถานที่ เพราะตามศาสนากรีกโบราณแล้ว สถานที่ทั้งปวงมีเทพารักษ์เป็นสตรี และสถานที่อื่น ๆ หลายแห่งในครั้งนั้นก็เอาชื่อสตรีมาตั้ง เช่น [[เอเธนส์]] (Athens), [[Mycenae|ไมซีนี]] (Mycenae) และ[[Thebes|ธีบส์]] (Thebes)
=== ยุคสัมฤทธิ์ ===
ก่อนสมัยวรรณกรรมของกรีกข้างต้น ท้องที่แถบ[[ทะเลอีเจียน]]นั้นตกอยู่ใน[[ยุคมืดของกรีก|ยุคมืด]] โดยในครั้งที่เริ่มยุคมืดนี้ ผู้คนได้เลิก[[Syllabary|เขียนหนังสือเป็นพยางค์]] แต่ก็ยังมิได้เริ่มใช้ตัวอักษร และนับขึ้นไปก่อนสมัยนั้นอีกซึ่งเป็น[[ยุคสัมฤทธิ์]] ปรากฏบันทึกหลายฉบับของ[[Assyrian Empire|จักรวรรดิอัสซีเรีย]] [[Hittite Empire|จักวรรดิฮิตไทต์]] และ[[Mycenaean Greece|รัฐไมซีเนีย]]หลาย ๆ รัฐแห่งจักรวรรดิกรีก ที่เอ่ยถึงภูมิภาคซึ่งได้แก่เอเชียในปัจจุบัน บันทึกเหล่านี้เป็นเอกสารทางการเมืองการปกครอง ไม่มีเนื้อหาเชิงวรรณกรรมแม้แต่น้อย
บรรดารัฐไมซีเนียนั้นถูกกลุ่มบุคคลกลุ่มหนึ่งทำลายจนล่มจมไปทั้งสิ้นเมื่อราว ๆ 1200 ปีก่อนคริสตกาล กลุ่มบุคคลดังกล่าวจะเป็นผู้ใดแท้จริงยังไม่ทราบ แต่ก็มีสำนักทางความคิดสำนักหนึ่งถือสืบ ๆ กันมาจนบัดนี้ว่า เป็น[[การรุกรานของชาวดอริส]] (Dorian invasion) การที่หมู่พระราชวังถูกเพลิงเผาพลาญนั้นส่งผลให้เหล่าบันทึกทางการเมืองการปกครองข้างต้นซึ่งจารด้วยอักษรกรีกลงบนแผ่นดินเหนียวถูกอบเป็นแผ่นแข็ง แผ่นจารึกเหล่านี้ต่อมาได้รับการถอดรหัสโดยคณะผู้สนใจคณะหนึ่ง ซึ่งรวมถึงนัก[[วิทยาการเข้ารหัสลับ]]ผู้เยาว์รายหนึ่งในสมัยสงครามโลกครั้งที่สอง คือ [[Michael Ventris|ไมเคิล เวนทริส]] (Michael Ventris) ผู้ซึ่งต่อมาได้รับความช่วยเหลือจากนักวิชาการ[[John Chadwick|จอห์น ชัดวิก]] (John Chadwick) ในการบุกเบิกท้องที่แถบนี้ นักโบราณคดี[[Carl Blegen|คาร์ล เบลเกน]] (Carl Blegen) ได้พบกรุสมบัติขนาดใหญ่แห่งหนึ่ง ณ ซากเมือง[[Pylos|พีลอส]] (Pylos) ในกรุนี้มีบัญชีรายชื่อบุคคลหญิงชายจำนวนมากซึ่งทำขึ้นด้วยวิธีการต่าง ๆ หลายประการ
หญิงชายจำนวนหนึ่งในกลุ่มที่ปรากฏนามในบัญชีข้างต้นถูกเอาตัวลงเป็นทาส และถูกใช้งานในการค้าขาย เช่น ให้เย็บปักถักร้อย โดยในเวลาที่ถูกเกณฑ์มา ลูกเล็กเด็กแดงของพวกเขามักถูกนำพามาด้วย คนทั้งนั้นถูกเรียกด้วยถ้อยคำหยาบช้าเพื่อใช้บ่งบอกถึงแหล่งกำเนิดของพวกเขา เช่น มีการใช้ว่า "aswiai" แปลว่า นางคนเอเชีย (women of Asia)<ref>{{harvnb|Ventris|Chadwick|1973|p=536}}.</ref> ข้อนี้ เบื้องต้นมีการตั้งข้อสังเกตว่า พวกเขาถูกจับถูกคร่ามาจากเอเชีย แต่เมื่อปรากฏว่า บางคนถูกพามาจากแห่งอื่นก็มี เช่น กลุ่มที่เรียก "ไมลาเทีย" (Milatiai) นั้นมาจากอาณานิคม[[Miletus|ไมเลทัส]] (Miletus) ของกรีก ชัดวิกจึงตั้งสมมุติฐานว่า บัญชีรายชื่อข้างต้นระบุถึงสถานที่ที่คนเหล่านี้ถูกซื้อขาย มากกว่าจะเป็นสถานที่ที่ได้ตัวมา<ref>{{harvnb|Ventris|Chadwick|1973|p=410}}</ref>
คำว่า "aswiai" เป็นอิตถีลึงค์ซึ่งเป็นพหูพจน์ ส่วนอิตถีลึงค์เอกพจน์คือ "aswia" ซึ่งใช้เป็นทั้งชื่อประเทศประเทศหนึ่งและเป็นคำเรียกสตรีของประเทศนี้ด้วย และปุรุสลึงค์คือ "aswios" ในการนี้ ปรากฏว่า ประเทศ Aswia
คือ [[Assuwa league|สันนิบาตอัสสุวา]] (Assuwa league) ซึ่งเป็นสหพันธรัฐตั้งอยู่ตอนกลางของจักรวรรดิลิเดีย หรือทางตะวันตกของบริเวณ[[Anatolia|แอนาโทเลีย]] (Anatolia) หรือที่เรียกกันว่า "เอเชียโรมัน" (Roman Asia, คือ ประเทศตุรกีในปัจจุบัน) และถูกชาวฮิตไทต์ในรัชสมัยพระเจ้า[[Tudhaliya I|ทุดฮาลิยาที่ 1]] (Tudhaliya I) ยึดครองเมื่อราว ๆ 1400 ปีก่อนคริสกาล จึงมีผู้เสนอว่า ชื่อทวีปเอเชียอาจมาจากชื่อสันนิบาตดังกล่าวก็เป็นได้<ref>Bossert, Helmut T., ''Asia'', Istanbul, 1946.</ref>
ข้อสันนิษฐานอีกประการหนึ่งเกี่ยวกับที่มาที่ไปของคำว่า "เอเชีย" ว่า คำนี้อาจมาจากคำใน[[Akkadian language|ภาษาแอกแคด]] (Akkadian) ว่า "{{Unicode| (w) aṣû (m)}}" มีความหมายว่า ออกไป (go outside) หรือ ขึ้น (ascend) สื่อว่า เป็นทิศทางที่ดวงตะวันขึ้นสู่ฟากฟ้าในภูมิภาคตะวันออกกลาง นอกจากนี้ ยังเป็นไปได้ว่า คำดังกล่าวเกี่ยวเนื่องกับคำใน[[Phoenician language|ภาษาฟีนิเชีย]] (Phoenician) ว่า "asa" ซึ่งหมายถึง ตะวันออก ตรงกันข้ามกับชื่อทวีปยุโรปซึ่งตั้งสมมุติฐานกันว่า มาจากคำในภาษาแอกแคดว่า "erēbu (m)" ซึ่งหมายความว่า เข้าไป (enter) หรือ ลง (set) สื่อถึงอาการที่ตะวันตก
[[T.R. Reid|ที.อาร์. เรด]] นักประพันธ์ชาวอเมริกัน สนับสนุนข้อสันนิษฐานนี้ เขากล่าวว่า คำ "เอเชีย" ในภาษากรีกนั้นต้องมาจากคำ "asus" ใน[[ภาษาอัสซีเรีย]]ที่หมายความว่า ตะวันออก เป็นแน่ ตรงกันข้ามกับคำ "ยุโรป" ที่มาจากคำ "ereb" ในภาษาเดียวกัน หมายถึง ตะวันตก<ref name="reid"/> ส่วนนักภาษาศาสตร์[[Douglas Harper|ดักลัส ฮาร์เปอร์]] (Douglas Harper) บันทึกว่า "เอเชีย" มาจากภาษาละตินซึ่งมาจากภาษากรีก ว่ากันว่ามาจากคำ asu ในภาษาแอกแคด แปลว่า 'ออกไป, ขึ้น' ซึ่งสื่อถึงดวงตะวัน ฉะนั้น เอเชียแปลว่า 'แดนอาทิตย์อุทัย' (the land of the sunrise)"<ref>"Asia
from L., from Gk. Asia, speculated to be from Akkad. asu "to go out, to rise," in reference to the sun, thus "the land of the sunrise."" ("Asia." Online Etymology Dictionary. Douglas Harper, Historian. 03 Feb. 2013. <Dictionary.com http://dictionary.reference.com/browse/Asia>.)</ref>
== ภูมิศาสตร์เอเชีย ==
{{บทความหลัก|ภูมิศาสตร์เอเชีย}}
== ที่สุดในทวีปเอเชีย ==
{|class="wikitable"
|-
! จุดที่สุดในทวีปเอเชีย !! สถานที่ !! ประเทศ/ทวีป !! หมายเหตุ
|-
|'''จุดเหนือสุด:'''||[[แหลมเชลยูสกิล]]||[[ประเทศรัสเซีย]]||
|-
|'''จุดใต้สุด:'''||[[เกาะปามานา]]||[[ประเทศอินโดนีเซีย]]||
|-
|'''จุดตะวันออกสุด:'''||แหลมเดจนอวา ||[[ประเทศรัสเซีย]]||
|-
|'''จุดตะวันตกสุด:'''||[[แหลมบาบา]]||[[ประเทศตุรกี]]||
|-
|'''ยอดเขาที่สูงที่สุด:'''||[[ยอดเขาเอเวอเรสต์]]*||[[เอเชียใต้]]และ[[เอเชียตะวันออก]]||ตั้งอยู่บนเทือกเขาหิมาลัย
|-
|'''แม่น้ำสายยาวที่สุด:'''||[[แม่น้ำแยงซี]]||[[ประเทศจีน]]||
|-
|'''เกาะที่ใหญ่ที่สุด:'''||[[เกาะบอร์เนียว]]||[[ประเทศอินโดนีเซีย]] [[มาเลเซีย]] และ[[บรูไน]]||
|-
|'''แอ่งน้ำใหญ่ที่สุด:'''||[[แม่น้ำอ็อบ]]||[[ประเทศรัสเซีย]]||
|-
|'''ทะเลสาบใหญ่ที่สุด:'''||[[ทะเลแคสเปียน]]*||[[เอเชียกลาง]]และ[[เอเชียตะวันตกเฉียงใต้]]||
|-
|'''ผิวน้ำต่ำที่สุด:'''||[[ทะเลเดดซี]]*||[[ประเทศอิสราเอล]]และ[[จอร์แดน]]||ต่ำกว่าระดับน้ำทะเลปานกลาง 400 เมตร
|-
|'''ผืนแผ่นดินต่ำที่สุด:'''||[[ทะเลสาบไบคาล]]*||[[ไซบีเรีย]] [[ประเทศรัสเซีย]]||ต่ำกว่าระดับน้ำทะเลปานกลาง 1,750 เมตร
|-
|'''ปริมาณน้ำฝนสูงที่สุด:'''||[[รัฐอัสสัม]]*||[[ประเทศอินเดีย]]||10,719 มิลลิเมตรต่อปี
|}
<nowiki>*</nowiki> เป็นข้อมูลที่สุดในโลกด้วย
== การแบ่งภูมิภาค ==
[[ไฟล์:Location-Asia-UNsubregions.png|center|thumb|[[อนุภูมิภาค]]ของทวีปเอเชีย:
{{legend|#0000E0|[[เอเชียเหนือ]]}}
{{legend|#E000E0|[[เอเชียกลาง]]}}
{{legend|#00E000|[[เอเชียตะวันตกเฉียงใต้]]}}
{{legend|#E00000|[[เอเชียใต้]]}}
{{legend|#FFFF20|[[เอเชียตะวันออก]]}}
{{legend|#FFC000|[[เอเชียตะวันออกเฉียงใต้]]}}|301x301px]]
ทวีปเอเชียนอกจากจะเป็นอนุภูมิภาคของ[[ยูเรเชีย]] ยังอาจแบ่งออกเป็นส่วนย่อยดังนี้
=== เอเชียเหนือ ===
{{บทความหลัก|เอเชียเหนือ||ประเทศรัสเซีย}}
นักภูมิศาสตร์ใช้คำนี้น้อยมาก แต่โดยปกติหมายถึง[[ประเทศรัสเซีย|รัสเซีย]] เรียกอีกอย่างว่า[[ไซบีเรีย]] บางครั้งรวมถึงประเทศทางตอนเหนือของเอเชียด้วย เช่น [[ประเทศคาซัคสถาน|คาซัคสถาน]]
=== เอเชียกลาง ===
{{บทความหลัก|เอเชียกลาง}}
[[ไฟล์:Central Asia (orthographic projection).svg|200px|thumb|right|แผนที่ของเอเชียกลาง]]
'''เอเชียกลาง''' เป็นภูมิภาคที่เกิดขึ้นใหม่จากประเทศต่าง ๆ ที่แยกตัวออกจาก[[สหภาพโซเวียต]] (เฉพาะที่มีเขตแดนอยูในทวีปเอเชีย) มีขนาดพื้นที่ประมาณ 4,021,431 ตารางกิโลเมตร และมีประชากรประมาณ 61,551,945 คน (กุมภาพันธ์ 2553) เมื่อเปรียบเทียบกับพื้นที่อันกว้างใหญ่ของภูมิภาค เอเชียกลางจึงเป็นหนึ่งในภูมิภาคที่มีประชากรอาศัยอย่างเบาบางที่สุดแห่งหนึ่งของโลก (เฉลี่ยทั้งภูมิภาค 15 คนต่อตารางกิโลเมตร) และเหตุที่ประเทศภูมิภาคเอเชียกลางไม่มีทางออกสู่ทะเล การส่งออกและการค้าของเอเชียกลางจึงพัฒนาอย่างช้า ๆ โดยประเทศส่งออกหลักของกลุ่มประเทศเอเชียกลาง ได้แก่ [[รัสเซีย]] [[ยุโรปตะวันออก]] และ[[เอเชียตะวันตกเฉียงใต้]]
ลักษณะภูมิประเทศของเอเชียกลางเป็นแบบที่ราบสูง แต่จะมีที่ราบลุ่มบริเวณ[[ทะเลแคสเปียน]] ด้านศาสนา ประเทศส่วนใหญ่ในเอเชียกลางนับถือ[[ศาสนาอิสลาม]]และ[[ศาสนาคริสต์]]
{| class="wikitable"
!rowspan="1"| ธงชาติ
!rowspan="1"| ประเทศ
!colspan="1"| เมืองหลวง
!colspan="1"| พื้นที่ (ตร.กม.)
!colspan="1"| ประชากร ({{UN_Population|Year}})
|-
||{{flagicon|KAZ}}||[[คาซัคสถาน]]||[[นูร์-ซุลตัน]]||'''2,724,900'''||{{UN_Population|Kazakhstan}}
|-
||{{flagicon|TKM}}||[[เติร์กเมนิสถาน]]||[[อาชกาบัต]]||488,100||{{UN_Population|Turkmenistan}}
|-
||{{flagicon|UZB}}||[[อุซเบกิสถาน]]||[[ทาชเคนต์]]||447,400||'''{{UN_Population|Uzbekistan}}'''
|-
||{{flagicon|KGZ}}||[[คีร์กีซสถาน]]||[[บิชเคก]]||194,500||{{UN_Population|Kyrgyzstan}}
|-
||{{flagicon|TJK}}||[[ทาจิกิสถาน]]||[[ดูชานเบ]]||143,100||{{UN_Population|Tajikistan}}
|}
=== เอเชียตะวันออก ===
{{บทความหลัก|เอเชียตะวันออก}}
[[ไฟล์:East Asia (orthographic projection).svg|200px|thumb|right|แผนที่ของเอเชียตะวันออก]]
'''เอเชียตะวันออก''' หรือ '''เอเชียตะวันออกเฉียงเหนือ''' มีพื้นที่ประมาณ 11,640,000 ตารางกิโลเมตร หรือร้อยละ 15 และ 20 ของพื้นที่ทั้งหมดของทวีปเอเชีย นับเป็นภูมิภาคย่อยซึ่งมีขนาดใหญ่ที่สุดและมีประชากรมากที่สุดในทวีปเอเชีย ประเทศที่มีขนาดใหญ่ที่สุด คือ [[ประเทศจีน]] มีพื้นที่ประมาณ 9,584,492 ตารางกิโลเมตร เอเชียตะวันออกมีประชากรมากกว่า 1,500 ล้านคน หรือประมาณร้อยละ 40 ของของชาวเอเชียทั้งหมด หรือประมาณ 1 ใน 4 ของประชากรโลกอาศัยอยู่ในภูมิภาคเอเชียตะวันออก ทำให้ภูมิภาคนี้กลายเป็นภูมิภาคที่มีประชากรอาศัยอยู่หนาแน่นมากที่สุดแห่งหนึ่งของโลก อัตราความหนาแน่นของประชากรในเอเชียตะวันออกอยู่ที่ 230 คนต่อตารางกิโลเมตร ซึ่งเป็นอัตราที่สูงกว่าอัตราความหนาแน่นโดยเฉลี่ยของประชากรโลกถึง 5 เท่า ประเทศที่มีประชากรมากที่สุด คือ ประเทศจีน มีประชากรประมาณ 1,322,044,605 หรือร้อยละ 85 ของประชากรในภูมิภาค ส่วนประเทศที่มีความหนาแน่นของประชากรมากที่สุด คือ ไต้หวัน ความหนาแน่นเฉลี่ย 626.7 คนต่อตารางกิโลเมตร
นอกจากนี้ เอเชียตะวันออกยังเป็นภูมิภาคที่ได้ชื่อว่าเจริญที่สุดในทวีปเอเชีย เพราะเป็นภูมิภาคเดียวที่การทำอุตสาหกรรมก้าวหน้าไปมาก โดยเฉพาะญี่ปุ่น เกาหลีใต้ จีน และไต้หวัน ส่วนประเทศมองโกเลียและเกาหลีเหนือ อุตสาหกรรมยังไม่ค่อยพัฒนานัก เมืองอุตสาหกรรมสำคัญของเอเชียตะวันออก ได้แก่ [[โตเกียว]] [[ฮิโระชิมะ]] [[นะงะซะกิ]] [[โซล]] [[ปูซาน]] [[ปักกิ่ง]] [[เซี่ยงไฮ้]] [[ไทเป]] [[อินช็อน]] [[เทียนสิน]] [[ฮ่องกง]] เป็นต้น
{| class="wikitable"
!rowspan="1"| ธงชาติ
!rowspan="1"| ประเทศ
!colspan="1"| เมืองหลวง
!colspan="1"| พื้นที่ (ตร.กม.)
!colspan="1"| ประชากร ({{UN_Population|Year}})
|-
||{{flagicon|CHN}}||[[ประเทศจีน|จีน]]||[[ปักกิ่ง]]||'''9,671,018'''||'''{{UN_Population|China}}'''
|-
||{{flagicon|JPN}}||[[ประเทศญี่ปุ่น|ญี่ปุ่น]]||[[โตเกียว]]||377,944||{{UN_Population|Japan}}
|-
||{{flagicon|Republic of China}}||[[ไต้หวัน]]||[[ไทเป]]||36,191||{{UN_Population|China, Taiwan Province of China}}
|-
||{{flagicon|PRK}}||[[ประเทศเกาหลีเหนือ|เกาหลีเหนือ]]||[[เปียงยาง]]||120,540||{{UN_Population|Dem. People's Republic of Korea}}
|-
||{{flagicon|KOR}}||[[ประเทศเกาหลีใต้|เกาหลีใต้]]||[[โซล]]||100,140||{{UN_Population|Republic of Korea}}
|-
||{{flagicon|MGL}}||[[ประเทศมองโกเลีย|มองโกเลีย]]||[[อูลานบาตาร์]]||1,564,116||{{UN_Population|Mongolia}}
|-
||{{flagicon|HKG}}||[[ฮ่องกง]] (เขตบริหารพิเศษของ{{flagicon|CHN}} [[ประเทศจีน|จีน]])|| - ||1,104||{{UN_Population|China, Hong Kong SAR}}
|-
||{{flagicon|MAC}}||[[มาเก๊า]] (เขตบริหารพิเศษของ{{flagicon|CHN}} [[ประเทศจีน|จีน]])|| - ||29||{{UN_Population|China, Macao SAR}}
|}
=== เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ===
{{บทความหลัก|เอเชียตะวันออกเฉียงใต้}}
[[ไฟล์:Southeast Asia (orthographic projection).svg|200px|thumb|แผนที่เอเชียตะวันออกเฉียงใต้]]
'''เอเชียตะวันออกเฉียงใต้''' หรือ '''เอเชียอาคเนย์''' มีพื้นที่ประมาณ 4,600,000 ตารางกิโลเมตร ประชากรประมาณ 593,000,000คน (2008) ความหนาแน่นของประชากรเฉลี่ย 116.5 คนต่อตารางกิโลเมตร มีที่ตั้งอยู่ทางตะวันออกเฉียงใต้ของทวีปเอเชีย ประกอบด้วยประเทศ 11 ประเทศ ลักษณะทำเลที่ตั้งแบ่งเป็น 2 ส่วน คือ ส่วนภาคพื้นทวีปและภาคพื้นสมุทร ส่วนภาคพื้นทวีป ได้แก่ [[ประเทศพม่า|พม่า]] [[ประเทศไทย|ไทย]] [[ประเทศเวียดนาม|เวียดนาม]] [[ประเทศลาว|ลาว]] [[กัมพูชา]] และ[[มาเลเซีย|มาเลเซียตะวันตก]] และภาคพื้นสมุทร ได้แก่ [[อินโดนีเซีย]] [[ฟิลิปปินส์]] [[มาเลเซีย|มาเลเซียตะวันออก]] [[ติมอร์-เลสเต]] [[บรูไน]] และ[[สิงคโปร์]] ลักษณะภูมิประเทศแบ่งเป็น 3 ประเภท ได้แก่ '''ที่ราบลุ่มแม่น้ำ''' (ที่ราบลุ่มแม่น้ำอิรวดี ที่ราบลุ่มแม่น้ำโขง ที่ราบลุ่มแม่น้ำแดง ที่ราบลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยา) '''ที่ราบสูง''' (ที่ราบสูงในรัฐชาน เทือกเขาอาระกัน พื้นที่ส่วนใหญ่ของลาว ตอนเหนือของมาเลเซียตะวันตก) และ '''เขตหมู่เกาะ''' (หมู่เกาะอินโดนีเซีย หมู่เกาะฟิลิปปินส์ เกาะสิงคโปร์)
โครงสร้างทางเศรษฐกิจของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ส่วนใหญ่เป็นแบบเกษตรกรรม ยกเว้นสิงคโปร์และบรูไนซึ่งมีการพัฒนาอุตสาหกรรมก้าวหน้าไปมาก ในขณะเดียวกันทุกประเทศก็พัฒนาอุตสาหกรรมจนมีความก้าวหน้าไปมาก เช่น [[ไทย]] [[มาเลเซีย]] [[เวียดนาม]] และ[[อินโดนีเซีย]] ในปัจจุบัน กลุ่มประเทศเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มีการรวมกลุ่มกันเป็น[[สมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้]] มีการร่วมมือกันทางเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มีเมืองใหญ่ที่สำคัญหลายเมือง เช่น [[จาการ์ตา]] (เมืองใหญ่ที่สุดในภูมิภาค) [[กรุงเทพมหานคร]] [[เชียงใหม่]] [[สงขลา]] [[โฮจิมินห์ซิตี]] [[ฮานอย]] [[ปูตราจายา]] [[กัวลาลัมเปอร์]] [[สิงคโปร์]] [[บันดาร์เซอรีเบอกาวัน]] [[ภูเก็ต]] เป็นต้น
{| class="wikitable"
!rowspan="1"| ธงชาติ
!rowspan="1"| ประเทศ
!colspan="1"| เมืองหลวง
!colspan="1"| พื้นที่ (ตร.กม.)
!colspan="1"| ประชากร ({{UN_Population|Year}})
|-
||{{flagicon|INA}}||[[ประเทศอินโดนีเซีย|อินโดนีเซีย]]||[[จาการ์ตา]]||'''1,904,569'''||'''{{UN_Population|Indonesia}}'''
|-
||{{flagicon|MYA}}||[[ประเทศพม่า|พม่า]]||[[เนปยีดอ]]||678,000||{{UN_Population|Myanmar}}
|-
||{{flagicon|THA}}||[[ประเทศไทย|ไทย]]||[[กรุงเทพมหานคร]]||514,000||{{UN_Population|Thailand}}
|-
||{{flagicon|VIE}}||[[ประเทศเวียดนาม|เวียดนาม]]||[[ฮานอย]]||337,912||{{UN_Population|Viet Nam}}
|-
||{{flagicon|MAS}}||[[ประเทศมาเลเซีย|มาเลเซีย]]||[[กัวลาลัมเปอร์]]||329,758||{{UN_Population|Malaysia}}
|-
||{{flagicon|PHI}}||[[ประเทศฟิลิปปินส์|ฟิลิปปินส์]]||[[มะนิลา]]||300,000||{{UN_Population|Philippines}}
|-
||{{flagicon|LAO}}||[[ประเทศลาว|ลาว]]||[[เวียงจันทน์]]||236,800||{{UN_Population|Lao People's Democratic Republic}}
|-
||{{flagicon|CAM}}||[[ประเทศกัมพูชา|กัมพูชา]]||[[พนมเปญ]]||181,035||{{UN_Population|Cambodia}}
|-
||{{flagicon|BRU}}||[[ประเทศบรูไน|บรูไน]]||[[บันดาร์เซอรีเบอกาวัน]]||5,765||{{UN_Population|Brunei Darussalam}}
|-
||{{flagicon|SIN}}||[[ประเทศสิงคโปร์|สิงคโปร์]]||[[สิงคโปร์]]||712||{{UN_Population|Singapore}}
|-
||{{flagicon|TIM}}||[[ประเทศติมอร์-เลสเต|ติมอร์-เลสเต]]||[[ดิลี]]||15,010||{{UN_Population|Timor-Leste}}
|}
=== เอเชียใต้ ===
{{บทความหลัก|เอเชียใต้|อนุทวีปอินเดีย}}
[[ไฟล์:South Asia (orthographic projection).svg|thumb|200px|แผนที่เอเชียใต้]]
'''เอเชียใต้''' หรือ '''ชมพูทวีป''' หรือ '''อนุทวีป''' เป็นทวีปที่อยู่ทางใต้ของทวีปเอเชีย เป็นต้นกำเนิด[[พุทธศาสนา]]และ[[ศาสนาพราหมณ์]]-[[ศาสนาฮินดู|ฮินดู]] เอเชียใต้มีพื้นที่ประมาณ 5,180,000 ตารางกิโลเมตร หรือร้อยละ 10 ของทวีปเอเชีย ภูมิภาคนี้ยังเป็นภูมิภาคที่มีประชากรมากที่สุดอีกแห่งหนึ่งของโลก มีจำนวนประชากรกว่า 1 พันล้านคนอาศัยอยู่ในภูมิภาคนี้ ซึ่งคิดเปรียบเทียบเป็นสัดส่วนเท่ากับ 1 ใน 3 ของชาวเอเชียทั้งหมด หรือ 1 ใน 5 ของประชากรโลก อัตราความหนาแน่นของประชากรเท่ากับ 305 คนต่อพื้นที่ 1 ตารางกิโลเมตร คิดเป็นสัดส่วนที่สูงกว่าอัตราความหนาแน่นโดยเฉลี่ยของประชากรโลกถึง 7 เท่า ประเทศที่มีประชากรมากที่สุด คือ [[ประเทศอินเดีย]] (1,198,003,000 คน)
ลักษณะภูมิประเทศของเอเชียใต้ส่วนใหญ่เป็นที่ราบสูง (เช่นที่ราบสูงเดกกันในประเทศอินเดีย) และยังมีที่ราบลุ่มแม่น้ำที่มีประชากรอาศัยอยู่อย่างหนาแน่น ได้แก่ ที่ราบลุ่มแม่น้ำคงคา (ในประเทศอินเดีย) ที่ราบลุ่มแม่น้ำสินธุ (ในประเทศปากีสถาน) และที่ราบลุ่มแม่น้ำพรหมบุตร (ในประเทศบังกลาเทศ) ทางตอนเหนือของเอเชียใต้ติดกับ[[ที่ราบสูงทิเบต]]และ[[เทือกเขาหิมาลัย]] ทำให้มีอากาศหนาวเย็น
ด้านเศรษฐกิจ ทุกประเทศยังมีโครงสร้างส่วนใหญ่เป็นเกษตรกรรม อุตสาหกรรมยังไม่พัฒนามากนัก มีเพียงอินเดียชาติเดียวที่พัฒนาอุตสาหกรรมได้เจริญรุ่งเรือง เพราะได้รับการช่วยเหลือจากประเทศอุตสาหกรรมชั้นนำของเอเชีย คือ [[ญี่ปุ่น]] [[เกาหลีใต้]] และ[[ไต้หวัน]] นอกจากนี้ ภาษาที่ใช้ในเอเชียใต้มีมากถึง 800 ภาษา แต่ภาษากลางจะใช้[[ภาษาอังกฤษ]]ในการสื่อสาร เมืองที่ใหญ่ที่สุดของเอเชียใต้ คือ [[มุมไบ]] ซึ่งเป็นเมืองท่าทางตะวันตกของประเทศอินเดีย
{|class="wikitable"
! ธงชาติ
! ประเทศ
! เมืองหลวง
! พื้นที่ (ตร.กม.)
! ประชากร ({{UN_Population|Year}})
|-
||{{flagicon|IND}}||[[ประเทศอินเดีย|อินเดีย]]||[[นิวเดลี]]||'''3,287,240'''||'''{{UN_Population|India}}'''
|-
||{{flagicon|PAK}}||[[ประเทศปากีสถาน|ปากีสถาน]]||[[อิสลามาบาด]]||803,940||{{UN_Population|Pakistan}}
|-
||{{flagicon|AFG}}||[[ประเทศอัฟกานิสถาน|อัฟกานิสถาน]]||[[คาบูล]]||647,500||{{UN_Population|Afghanistan}}
|-
||{{flagicon|BAN}}||[[ประเทศบังกลาเทศ|บังกลาเทศ]]||[[ธากา]]||147,570||{{UN_Population|Bangladesh}}
|-
||{{flagicon|NEP}}||[[ประเทศเนปาล|เนปาล]]||[[กาฐมาณฑุ]]||147,181||{{UN_Population|Nepal}}
|-
||{{flagicon|SRI}}||[[ประเทศศรีลังกา|ศรีลังกา]]||[[ศรีชยวรรธนปุระโกฏเฏ]]||65,610||{{UN_Population|Sri Lanka}}
|-
||{{flagicon|BHU}}||[[ประเทศภูฏาน|ภูฏาน]]||[[ทิมพู]]||48,394||{{UN_Population|Bhutan}}
|-
||{{flagicon|Maldives}}||[[ประเทศมัลดีฟส์|มัลดีฟส์]]||[[มาเล]]||300||{{UN_Population|Maldives}}
|}
=== เอเชียตะวันตกเฉียงใต้ ===
{{บทความหลัก|เอเชียตะวันตกเฉียงใต้|ตะวันออกกลาง}}
[[ไฟล์:Western_Asia_(orthographic_projection).svg|thumb|200px|เอเชียตะวันตกเฉียงใต้]]
'''เอเชียตะวันตกเฉียงใต้''' หรือ '''ตะวันออกกลาง''' หรือ '''เอเชียตะวันตก''' มีพื้นที่ประมาณ 6,835,434 ตารางกิโลเมตร เป็นดินแดนที่ปกคลุมไปด้วยทะเลทรายแห้งแล้งกว้างใหญ่ ในภูมิภาคนี้ยังมีแม่น้ำสายสำคัญที่เป็นแหล่งอารยธรรมโลก คือ [[แม่น้ำไทกริส]]-[[แม่น้ำยูเฟรทีส|ยูเฟรทีส]]ใน[[ประเทศอิรัก]] เป็นบริเวณที่มีการทำการเกษตรได้ดีที่สุด ด้วยลักษณะทางกายภาพส่วนใหญ่เป็นทะเลทราย ดินแดนแถบนี้จึงอุดมไปด้วยทรัพยากรน้ำมัน ทำให้น้ำมันกลายเป็นสินค้าส่งออกหลักของประเทศในแถบนี้ อย่างไรก็ตาม เอเชียตะวันตกเฉียงใต้ยังให้กำเนิดศาสนาที่สำคัญ เช่น [[ศาสนาคริสต์]] [[ศาสนายูดาย]] และ[[ศาสนาอิสลาม]] ถึงแม้ว่าดินแดนแถบนี้จะแห้งแล้ง แต่เป็นจุดยุทธศาสตร์ที่สำคัญอีกแห่งหนึ่ง เพราะมีอาณาเขตติดต่อกับ[[ทวีปแอฟริกา]]ทางด้านตะวันตก และ[[ทวีปยุโรป]]ทางตะวันตกเฉียงเหนือและทิศเหนือ ลักษณะภูมิประเทศของเอเชียตะวันตกเฉียงใต้ มีลักษณะส่วนใหญ่เป็นที่ราบสูง (เช่น [[ที่ราบสูงอิหร่าน]]และ[[ที่ราบสูงอานาโตเลีย]]) นอกจากนี้ ยังมีบริเวณที่เป็นคาบสมุทรที่สำคัญ คือ [[คาบสมุทรอาหรับ]]
ลักษณะทางเศรษฐกิจของภูมิภาคนี้ คือ อุตสาหกรรมน้ำมัน (โดยเฉพาะ[[ประเทศซาอุดีอาระเบีย]] เป็นประเทศที่มีน้ำมันสำรองมากที่สุดในโลก) ประเทศที่มีความเจริญทางด้านอุตสาหกรรมมากที่สุดในภูมิภาคนี้ คือ [[ตุรกี]]
[[ตุรกี]] [[ไซปรัส]] [[อาร์มีเนีย]] [[ประเทศจอร์เจีย|จอร์เจีย]] [[อิสราเอล]] [[ปาเลสไตน์]] และ[[อาเซอร์ไบจาน]] อาจถูกจัดให้อยู่ในทวีปยุโรปในบางครั้ง เนื่องจากมีลักษณะทางวัฒนธรรมจากทวีปยุโรปมากกว่าทวีปเอเชีย
{| class="wikitable"
!rowspan="1"| ธงชาติ
!rowspan="1"| ประเทศ
!colspan="1"| เมืองหลวง
!colspan="1"| พื้นที่ (ตร.กม.)
!colspan="1"| ประชากร ({{UN_Population|Year}})
|-
||{{flagicon|KSA}}||[[ประเทศซาอุดีอาระเบีย|ซาอุดีอาระเบีย]]||[[รียาด]]||'''1,960,582'''||{{UN_Population|Saudi Arabia}}
|-
||{{flagicon|IRI}}||[[ประเทศอิหร่าน|อิหร่าน]]||[[เตหะราน]]||1,648,195||'''{{UN_Population|Iran (Islamic Republic of)}}'''
|-
||{{flagicon|TUR}}||[[ประเทศตุรกี|ตุรกี]]||[[อังการา]]||783,562||{{UN_Population|Turkey}}
|-
||{{flagicon|YEM}}||[[ประเทศเยเมน|เยเมน]]||[[ซานา]]||527,090||{{UN_Population|Yemen}}
|-
||{{flagicon|IRQ}}||[[ประเทศอิรัก|อิรัก]]||[[แบกแดด]]||438,317||{{UN_Population|Iraq}}
|-
||{{flagicon|OMA}}||[[ประเทศโอมาน|โอมาน]]||[[มัสกัต]]||236,800||{{UN_Population|Qatar}}
|-
||{{flagicon|SYR}}||[[ประเทศซีเรีย|ซีเรีย]]||[[ดามัสกัส]]||185,180||{{UN_Population|Syrian Arab Republic}}
|-
||{{flagicon|JOR}}||[[ประเทศจอร์แดน|จอร์แดน]]||[[อัมมาน]]||89,342||{{UN_Population|Jordan}}
|-
||{{flagicon|AZE}}||[[ประเทศอาเซอร์ไบจาน|อาเซอร์ไบจาน]]||[[บากู]]||86,600||{{UN_Population|Azerbaijan}}
|-
||{{flagicon|UAE}}||[[สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์]]||[[อาบูดาบี]]||82,880||{{UN_Population|United Arab Emirates}}
|-
||{{flagicon|จอร์เจีย}}||[[ประเทศจอร์เจีย|จอร์เจีย]]||[[ทบิลิซี]]||69,700||{{UN_Population|Georgia}}
|-
||{{flagicon|อาร์มีเนีย}}||[[ประเทศอาร์มีเนีย|อาร์มีเนีย]]||[[เยเรวาน]]||29,743||{{UN_Population|Armenia}}
|-
||{{flagicon|อิสราเอล}}||[[ประเทศอิสราเอล|อิสราเอล]]||[[เยรูซาเลม]]||20,770||{{UN_Population|Israel}}
|-
||{{flagicon|KUW}}||[[ประเทศคูเวต|คูเวต]]||[[คูเวตซิตี]]||17,820||{{UN_Population|Kuwait}}
|-
||{{flagicon|QAT}}||[[ประเทศกาตาร์|กาตาร์]]||[[โดฮา]]||11,437||{{UN_Population|Qatar}}
|-
||{{flagicon|LIB}}||[[ประเทศเลบานอน|เลบานอน]]||[[เบรุต]]||10,452||{{UN_Population|Lebanon}}
|-
||{{flagicon|CYP}}||[[ประเทศไซปรัส|ไซปรัส]]||[[นิโคเซีย]]||9,251||{{UN_Population|Cyprus}}
|-
||{{flagicon|ปาเลสไตน์}}||[[ประเทศปาเลสไตน์|ปาเลสไตน์]]||[[รอมัลลอฮ์]]||6,220||{{UN_Population|State of Palestine}}
|-
||{{flagicon|BHR}}||[[ประเทศบาห์เรน|บาห์เรน]]||[[มานามา]]||665||{{UN_Population|Bahrain}}
|}
== ประชากร ==
[[ไฟล์:Average East-Eurasian ancestry (Mongoloid).png|thumb|การแพร่กระจายของ DNA เอเชียตะวันออก (Mongoloid)(Yuan et al. 2019)|link=Special:FilePath/Average_East-Eurasian_ancestry_(Mongoloid).png]]
ประชากรของเอเชียมีประชากรร้อยละ 60 ของประชากรโลก ทวีปเอเชียประกอบด้วยหลายเผ่าพันธุ์ จำแนกตามเชื้อชาติได้ดังนี้
* เผ่าพันธุ์มองโกลอยด์ แบ่งได้เป็น 2 พวก
** พวกมองโกลอยด์เหนือ เป็นพวกผิวเหลืองและเป็นประชากรส่วนมากของทวีปเอเชีย อาศัยตามทาง[[เอเชียเหนือ]]และทาง[[เอเชียตะวันออก]] เช่น จีน ญี่ปุ่น มองโกเลีย เกาหลี เป็นต้น
** พวกมองโกลอยด์ใต้ เป็นพวกผิวเหลืองอาศัยอยู่ตามทางตอน[[เอเชียใต้]]และ[[เอเชียตะวันออกเฉียงใต้]] เช่น ไทย พม่า ลาว เวียดนาม อินโดนีเซีย มาเลเซีย เป็นต้น
* เผ่าพันธุ์คอเคซอยด์ เป็นพวกผิวขาว รูปร่างสูงใหญ่เหมือนชาว[[ทวีปยุโรป]] แต่ตาและผมสีเข้มกว่า อาศัยอยู่ในเขต[[เอเชียตะวันตกเฉียงใต้]] และทางภาคเหนือของปากีสถานและอินเดีย เช่น ชนชาติอาหรับ ปากีสถาน เนปาล และบางส่วนของชาวอินเดีย
* เผ่าพันธุ์นิกรอยด์ เป็นพวกผิวดำ มีรูปร่างเล็ก ผมหยิก เช่น บางส่วนของอินเดีย ศรีลังกา และหมู่เกาะต่าง ๆ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
== เศรษฐกิจ ==
* '''ตารางแสดงประเทศที่มีขนาดเศรษฐกิจหรือจีดีพีมากที่สุดในทวีปเอเชีย 10 อันดับแรก{{ยก|1}}'''
{{ดูเพิ่มที่|รายชื่อประเทศตามค่าจีดีพี}}
{| class="Infobox"
|-
! bgcolor=pink| อันดับ (เอเชีย)
! bgcolor=pink| ประเทศ
! bgcolor=pink| ค่าจีดีพี (ล้าน $) ปี 2010
! bgcolor=pink| อันดับ (โลก)
|-bgcolor=yellow
| <center>1<center>
| {{flagicon|CHN}} [[ประเทศจีน|จีน]]
| <center>11,383,030<center>
| <center>2<center>
|-bgcolor=orange
| <center>2<center>
| {{flagicon|Japan}} [[ประเทศญี่ปุ่น|ญี่ปุ่น]]
| <center>4,412,600<center>
| <center>3<center>
|-bgcolor=yellow
| <center>3<center>
| {{flagicon|India}} [[อินเดีย]]
| <center>2,288,720<center>
| <center>7<center>
|-bgcolor=orange
| <center>4<center>
| {{flagicon|KOR}} [[เกาหลีใต้]]
| <center>1,321,200<center>
| <center>11<center>
|-bgcolor=yellow
| <center>5<center>
| {{flagicon|INA}} [[อินโดนีเซีย]]
| <center>936,955<center>
| <center>16<center>
|-bgcolor=orange
| <center>7<center>
| {{flagicon|Saudi Arabia}} [[ซาอุดีอาระเบีย]]
| <center>618,274<center>
| <center>20<center>
|-bgcolor=yellow
| <center>8<center>
| [[ไฟล์:Flag of the Republic of China.svg|20px|ธงของไต้หวัน]] [[ไต้หวัน]]
| <center>508,849<center>
| <center>23<center>
|-bgcolor=orange
| <center>9<center>
| {{flagicon|THA}} [[ประเทศไทย|ไทย]]
| <center>409,724<center>
| <center>27<center>
|-bgcolor=yellow
| <center>10<center>
| {{flagicon|IRI}} [[อิหร่าน]]
| <center>386,120<center>
| <center>28<center>
|}
* {{ยก|1}} ข้อมูลโดย [[IMF]]
* '''ตารางแสดงประเทศในทวีปเอเชียที่มีจีดีพีต่อหัวมากที่สุด 10 อันดับแรก {{ยก|2}}'''
{{ดูเพิ่มที่|รายชื่อประเทศตามค่าจีดีพีต่อหัว}}
{| class="Infobox"
|-
! bgcolor=pink| อันดับ (เอเชีย)
! bgcolor=pink| ประเทศ
! bgcolor=pink| ค่าจีดีพีต่อหัว ($) ปี 2009
! bgcolor=pink| อันดับ (โลก)
|-bgcolor=yellow
| <center>1<center>
| {{flagicon|QAT}} [[กาตาร์]]
| <center>68,872<center>
| <center>3<center>
|-bgcolor=orange
| <center>2<center>
| {{flagicon|United Arab Emirates}} [[สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์]]
| <center>46,857<center>
| <center>8<center>
|-bgcolor=yellow
| <center>3<center>
| {{flagicon|JPN}} [[ญี่ปุ่น]]
| <center>39,731<center>
| <center>17<center>
|-bgcolor=orange
| <center>4<center>
| {{flagicon|SIN}} [[สิงคโปร์]]
| <center>37,293<center>
| <center>20<center>
|-bgcolor=yellow
| <center>5<center>
| {{flagicon|KUW}} [[คูเวต]]
| <center>31,482<center>
| <center>24<center>
|-bgcolor=#ffffff
| <center>-<center>
| {{flagicon|HKG}} [[ฮ่องกง]] ({{flagicon|CHN}} [[ประเทศจีน|จีน]])
| <center>29,826<center>
| <center>ระหว่าง 24-25<center>
|-bgcolor=orange
| <center>6<center>
| {{flagicon|Israel}} [[อิสราเอล]]
| <center>26,797<center>
| <center>28<center>
|-bgcolor=orange
| <center>8<center>
| {{flagicon|BRU}} [[บรูไน]]
| <center>26,325<center>
| <center>29<center>
|-bgcolor=yellow
| <center>9<center>
| {{flagicon|BHR}} [[บาห์เรน]]
| <center>19,455<center>
| <center>33<center>
|-bgcolor=orange
| <center>10<center>
| {{flagicon|OMA}} [[โอมาน]]
| <center>18,013<center>
| <center>36<center>
|}
* {{ยก|2}} ข้อมูลโดย [[IMF]]
=== เอเชียกลาง ===
;'''เกษตรกรรม:'''
:พื้นที่ซึ่งมีการเกษตรกรรมหนาแน่นคือบริเวณหุบเขาลุ่มแม่น้ำฝั่งตะวันออก เช่น [[หุบเขาเฟียร์กานา]] มีการปลูกธัญพืชและผลไม้ต่างๆ เช่น [[พีช]] [[แตงโม]] [[แอพริคอต]] การเลี้ยงสัตว์ก็ถือเป็นอาชีพสำคัญ โดยเลี้ยง[[แพะ]] [[แกะ]] และ[[วัว]] ไร้ฝ้ายขนาดใหญ่ก็เป็นสินค้าส่งออกที่สำคัญ มีอยู่ในพื้นที่ซึ่งได้รับการชลประทานจาก[[แม่น้ำอามูดาร์ยา]]
;'''อุตสาหกรรม:'''
:ประเทศส่วนใหญ่ใน[[เอเชียกลาง]]ยังคงยากจน เพราะไม่มีชายฝั่งทะเล เศรษฐกิจส่วนใหญ่จึงต้องพึ่งพาเกษตรกรรม
;'''พาณิชยกรรม:'''
;'''คู่ค้าสำคัญ:'''
=== เอเชียตะวันออก ===
;'''เกษตรกรรม'''
{{โครงส่วน}}
;'''อุตสาหกรรม'''
[[ไฟล์:ShinjukuStreet02.JPG|thumb|200px|right|[[กรุงโตเกียว]]เป็นศูนย์กลางอุตสาหกรรมของญี่ปุ่น]]
:ภูมิภาคเอเชียตะวันออกมีการพัฒนาอุตสาหกรรมก้าวหน้าไปมาก (ยกเว้น[[ประเทศมองโกเลีย]]และ[[เกาหลีเหนือ]]ที่อุตสาหกรรมยังไม่พัฒนามากนัก) ซึ่งได้รับการยอมรับจากตลาดโลกอย่างกว้างขวาง สรุปได้ดังนี้
* '''อุตสาหกรรมในญี่ปุ่น'''
[[ประเทศญี่ปุ่น]]เป็นประเทศอุตสาหกรรมชั้นนำของโลก มีการส่งออกสินค้าอุตสาหกรรมมากเป็นอันดับ 2 ของโลกรองจาก[[สหรัฐอเมริกา]] และเป็นอันดับ 1 ของทวีปเอเชีย มีการผลิตทั้งอุตสาหกรรมขนาดหนักและอุตสาหกรรมขนาดเบา เช่น การต่อเรือ การผลิตรถยนต์ เครื่องใช้ไฟฟ้า เหล็กและเหล็กกล้า [[คอมพิวเตอร์]] เป็นต้น
เมืองอุตสาหกรรมของญี่ปุ่น ได้แก่ [[โตเกียว]] [[ฮิโระชิมะ]] [[โอะซะกะ]] [[นะโงะยะ]] [[นะงะซะกิ]] [[โยะโกะฮะมะ]] เป็นต้น
* '''อุตสาหกรรมในเกาหลีใต้'''
[[ประเทศเกาหลีใต้]] มีการพัฒนาอุตสาหกรรมรวดเร็วมากจนกลายเป็นประเทศที่ส่งออกสินค้าอุตสาหกรรมมากเป็นอันดับ 2 ของเอเชีย (รองจากญี่ปุ่น) อุตสาหกรรมของเกาหลีใต้ ได้แก่ [[การต่อเรือ]] [[เคมีภัณฑ์]] [[เครื่องใช้ไฟฟ้า]] เป็นต้น
เมืองอุตสาหกรรมของเกาหลีใต้ ส่วนใหญ่อยู่ทางตอนกลางและตอนล่างของประเทศ เช่น [[โซล]] [[ปูซาน]]
* '''อุตสาหกรรมในจีน'''
[[ประเทศจีน]] สามารถพัฒนาอุตสาหกรรมได้รวดเร็วเช่นกัน เนื่องจากวัตถุดิบมีมาก ค่าจ้างแรงงานต่ำ และนโยบายของรัฐบาลที่เชิญญชวนชาวต่างชาติให้เข้ามาลงทุน อุตสาหกรรมที่สำคัญ ได้แก่ [[อาวุธสงคราม]] การทอผ้า รถบรรทุก ฯลฯ
เมืองอุตสาหกรรมของ[[ประเทศจีน]] ได้แก่ [[ปักกิ่ง]] [[เทียนสิน]] [[ฮ่องกง]] [[เซี่ยงไฮ้]] เป็นต้น
* '''อุตสาหกรรมในไต้หวัน'''
อุตสาหกรรมของ[[ไต้หวัน]] ส่วนใหญ่เป็นอุตสาหกรรมเบาและการแปรรูปผลิตภัณฑ์ทางการเกษตร เช่น [[อาหารสำเร็จรูป]] [[อาหารกระป๋อง]] [[ของเล่นเด็ก]]
เมืองหลักของอุตสาหกรรมไต้หวัน คือ [[ไทเป]]
;'''พาณิชยกรรม'''
:กรุง[[โตเกียว]]ของ[[ประเทศญี่ปุ่น]]และ[[เขตบริหารพิเศษฮ่องกง]]ของ[[ประเทศจีน]] เป็นศูนย์กลางทางการค้าที่สำคัญอีกแห่งหนึ่งของโลก ซึ่งสินค้าที่ส่งออกส่วนใหญ่เป็นสินค้าอุตสาหกรรม
;'''การประมง'''
* '''การประมงน้ำจืด:'''
[[ประเทศจีน]]เป็นผู้นำในการเพาะเลี้ยงปลาน้ำจืด โดยมีแหล่งประมงที่สำคัญอยู่ที่[[แม่น้ำแยงซี]]และ[[มณฑลกวางตุ้ง]]
* '''การประมงน้ำเค็ม:'''
[[ประเทศญี่ปุ่น]]เป็นชาติที่มีการทำประมงทางทะเลมากที่สุดในโลก มีเรือประมงที่ทันสมัยและมีขนาดใหญ่ มีอุปกรณ์และเทคโนโลยีก้าวหน้า แหล่งสำคัญอยู่ที่ '''คูริลแบงก์''' ทางเหนือของ[[จังหวัดฮกไกโด|เกาะฮกไกโด]]
;'''การทำป่าไม้:'''
* '''การทำอุตสาหกรรมป่าไม้ในประเทศจีน:'''
มีการทำป่าไม้ในภาคเหนือของประเทศ แถบ[[มณฑลเฮย์หลงเจียง]]และ[[มณฑลเสฉวน]]
* '''การทำอุตสาหกรรมป่าไม้ในประเทศญี่ปุ่น:'''
เป็นประเทศเดียวในเอเชียตะวันออกที่มีการพัฒนาการทำป่าไม้ไปมาก
=== เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ===
;'''เกษตรกรรม''' แบ่งออกเป็น 2 ชนิด
* '''การเพาะปลูกเพื่อยังชีพ:'''
เป็นการเพาะปลูกแบบดั้งเดิม อาศัยฝนตามธรรมชาติ ใช้ความรู้หรือเทคโนโลยีมาช่วยไม่มากนัก เช่น การเพาะปลูกใน[[ประเทศพม่า]] [[ประเทศลาว|ลาว]] [[กัมพูชา]] [[ติมอร์-เลสเต]] เป็นต้น
* '''การเพาะปลูกเพื่อการค้า:'''
เป็นการผลิตเพื่อบริโภคภายในประเทศและเป็นสินค้าส่งออกสู่ตลาดโลก ซึ่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นภูมิภาคที่สามารถส่งออกสินค้าเกษตรกรรมได้มาก โดยเฉพาะ[[ข้าว]] ประเทศที่ปลูกข้าวมาก ได้แก่ [[ประเทศไทย]] [[ประเทศเวียดนาม|เวียดนาม]] [[ประเทศอินโดนีเซีย|อินโดนีเซีย]] เป็นต้น
;'''การทำเหมืองแร่:''':แร่ธาตุหลายชนิด ได้แก่ [[ดีบุก]] [[น้ำมัน]] [[ก๊าซธรรมชาติ]] โดย[[ประเทศมาเลเซีย]] เป็นประเทศที่ส่งออกดีบุกมากที่สุดใน[[เอเชียตะวันออกเฉียงใต้]]และมากที่สุดในโลก และน้ำมันก็เป็นสินค้าส่งออกของหลาย ๆ ประเทศ เช่น [[มาเลเซีย]] [[สิงคโปร์]] [[ประเทศเวียดนาม|เวียดนาม]] [[บรูไน]] และ[[อินโดนีเซีย]] นอกจากนี้ยังพบ[[ก๊าซธรรมชาติ]]มากใน[[อ่าวไทย]]ใน[[ประเทศไทย]]และ[[อ่าวเมาะตะมะ]]ใน[[ประเทศพม่า]]
;'''อุตสาหกรรม:'''
[[ไฟล์:Singapore Skyline in the Early Morning.JPG|thumb|200px|right|[[ประเทศสิงคโปร์]]เป็นเมืองท่าที่สำคัญที่สุดของ[[เอเชียตะวันออกเฉียงใต้]]]]
:ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ยังไม่เจริญก้าวหน้าทางอุตสาหกรรมเท่าที่ควร เนื่องจากขาดแคลนเงินทุน และความรู้ทางเทคโนโลยี ยกเว้น[[สิงคโปร์]]ซึ่งอุตสาหกรรมได้พัฒนาก้าวหน้าไปมาก ประกอบกับประชาชนส่วนใหญ่ของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ยังคงประกอบอาชีพเกษตรกรรม อาชีพอุตสาหกรรมจึงยังไม่พัฒนาเท่าที่ควร
;'''พาณิชยกรรม:'''
[[ไฟล์:Jakarta Skyline Part 2.jpg|thumb|200px|[[จาการ์ตา]]เมืองที่มีประชากรอาศัยอยู่มากที่สุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้]]
:เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นแหล่ง[[การค้าสำคัญ]]อีกแห่งหนึ่ง อันเนื่องมาจาก การขยายตัวทางเศรษฐกิจของหลายประเทศในภูมิภาค และในภูมิภาคก็ยังมีสินค้าที่เป็นที่ต้องการของตลาดโลก เช่น [[ยางพารา]] [[ดีบุก]] [[น้ำมันปาล์ม]] [[ข้าวโพด]] [[ข้าวเจ้า]] ฯลฯ
เมืองที่เป็นศูนย์กลางของพาณิชยกรรมของภูมิภาคนี้ คือ [[สิงคโปร์]] [[กัวลาลัมเปอร์]] [[กรุงเทพมหานคร]] และ[[จาการ์ตา]] เป็นต้น
;'''การประมง:'''
:สภาวะทางธรรมชาติทั่วไปของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เป็นแหล่งที่อุดมด้วยสัตว์น้ำ ทั้งแหล่งน้ำจืด น้ำเค็ม และน้ำกร่อย การประมงจึงเป็นอาชีพสำคัญของประชากรในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้อีกอาชีพหนึ่ง โดยเฉพาะผู้ที่อาศัยอยู่ริมชายฝั่งทะเล
ในปัจจุบัน ทุกประเทศได้ขยายน่านน้ำเศรษฐกิจจำเพาะจาก 12 ไมล์ทะเล เป็น 200 ไมล์ทะเล ทำให้จับสัตว์น้ำได้มากขึ้น แต่การจับสัตว์น้ำในปริมาณที่มากเกินไปอาจทำให้เสียสมดุลทางธรรมชาติ ในปัจจุบัน [[ประเทศไทย]]เป็นประเทศที่จับปลาได้มากเป็นอันดับ 1 ของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รองลงมา คือ [[อินโดนีเซีย]]และ[[มาเลเซีย]] ตามลำดับ
;'''การทำป่าไม้'''
:ประเทศที่มีผลผลิตจากป่าไม้ ได้แก่ [[ประเทศมาเลเซีย]]และ[[ประเทศพม่า|พม่า]] เนื่องจากมีป่าไม้ที่อุดมสมบูรณ์
=== เอเชียตะวันตกเฉียงใต้ ===
* '''เกษตรกรรม:'''{{โครงส่วน}}
* '''อุตสาหกรรม:'''{{โครงส่วน}}
* '''พาณิชยกรรม:'''{{โครงส่วน}}
* '''การประมง:'''{{โครงส่วน}}
* '''คู่ค้าสำคัญ:'''{{โครงส่วน}}
== ดูเพิ่ม ==
* [[เอเชียนเกมส์]] - การแข่งขันกีฬาระหว่างประเทศในทวีปเอเชีย
* [[เอเชียนคัพ]] - การแข่งขันฟุตบอลระหว่างประเทศในเอเชีย
== อ้างอิง ==
{{รายการอ้างอิง}}
{{เอเชีย}}
{{เขตการปกครอง/เอเชีย}}
{{ทวีป}}
{{ดินแดน}}
| 