|
| รัชกาลก่อนหน้า = [[พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช]]
| รัชกาลถัดไป = [[พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว]]
| จำนวนถัดไป =4497
| วัดประจำรัชกาล = [[วัดอรุณราชวรารามราชวรมหาวิหาร]]
| พระพุทธรูปประจำพระชนมวาร = [[ปางอุ้มบาตร|พระพุทธรูปปางอุ้มบาตร]]
|signature =0017
}}1179
'''พระบาทสมเด็จพระบรมราชพงษเชษฐมเหศวรสุนทร พระพุทธเลิศหล้านภาลัย''' (พระราชสมภพ [[24 กุมภาพันธ์]] [[พ.ศ. 2310]]- สวรรคต [[21 กรกฎาคม]][[ พ.ศ. 2367]] ครองราชย์ [[7 กันยายน]][[พ.ศ. 2352]] - [[21 กรกฎาคม]][[พ.ศ. 2367]]) [[พระมหากษัตริย์ไทย]]พระองค์ที่ 2 ใน[[ราชวงศ์จักรี]] มีพระนามเดิมว่า '''ฉิม''' (สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงอิศรสุนทร) พระราชสมภพเมื่อวันพุธ ขึ้น 7 ค่ำ เดือน 4 ปีกุน เวลาเช้า 5 ยาม ซึ่งตรงกับวันที่ [[24 กุมภาพันธ์]] [[พ.ศ. 2310]] เป็นพระราชโอรสพระองค์ที่ 4 ใน[[พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช]] เสวยราชสมบัติเมื่อปีมะเส็ง ปี[[พ.ศ. 2352]] - 2367 ขณะมีพระชนมายุได้ 42 พรรษา
พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยมีพระนามเต็มเมื่อขึ้นครองราชย์ว่า '''พระบาทสมเด็จพระบรมราชาธิราชรามาธิบดี ศรีสินทรบรมมหาจักรพรรดิราชาธิบดินทร์ ธรณินทราธิราช รัตนากาศภาสกรวงศ์ องค์ปรมาธิเบศ ตรีภูวเนตรวรนายก ดิลกรัตนราชชาติอาชาวศรัย สมุทัยดโรมนต์ สากลจักรวาฬาธิเบนทร สุริเยนทราธิบดินทร์ หริหรินทรา ธาดาธิบดี ศรีวิบูลยคุณอกนิษฐ ฤทธิราเมศวรมหันต บรมธรรมิกราชาธิราชเดโชชัย พรหมเทพาดิเทพนฤบดินทร์ ภูมิทรปรมาธิเบศ โลกเชษฐวิสุทธิ รัตนมกุฎประกาศ คตามหาพุทธางกูรบรมบพิตร พระพุทธเจ้าอยู่หัว''' ซึ่งเหมือนกับพระปรมาภิไธยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกทุกตัวอักษร เนื่องจากในเวลานั้น ยังไม่มีธรรมเนียม ที่จะต้องมีพระปรมาภิไธยแตกต่างกันในแต่ละพระองค์
ต่อมา[[พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว]]โปรดให้ออกพระนามรัชกาลที่ 2 ว่า'''พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้าสุลาลัย''' ตามนามของ[[พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก พระพุทธเลิศหล้านภาลัย|พระพุทธรูปที่ทรงโปรดให้สร้างอุทิศถวายท]]<ref>โกวิท วงศ์สุรวัฒน์. '''การเมืองการปกครองไทย: หลายมิติ'''. หน้า 15.</ref> และ[[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]โปรดให้เฉลิมพระปรมาภิไธยใหม่เป็น'''พระบาทสมเด็จพระบรมราชพงษเชษฐ มเหศวรสุนทร ไตรเสวตรคชาดิศรมหาสวามินทร์ สยารัษฎินทรวโรดม บรมจักรพรรดิราช พิลาศธาดาราชาธิราช บรมนารถบพิตร พระพุทธเลิศหล้านภาไลย'''<ref>''เทศนาพระราชประวัติ และพงษาวดาร กรุงเทพฯ'', สำนักงานเสริมสร้างเอกลักษณ์ของชาติ, 2546, หน้า 76</ref>
== ครองราชสม ==
ในรัชสมัย[[พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว]] โปรดให้เฉลิมพระนามใหม่เป็น'''พระบาทสมเด็จพระรามาธิดีศรีสินทรมหาอิศรสุนทร พระพุทธเลิศหล้านภาลัย'''<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2459/A/212.PDF พระบรมราชโองการ ประกาศ เฉลิมพระปรมาภิไธย], เล่ม ๓๓, ตอน ๐ก, ๑๑ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๕๙, หน้า ๒๑๒ </ref>
== ครองราชสมบัติ ==
เมื่อถึงวันที่ [[7 กันยายน]] [[พ.ศ. 2352]] [[พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช]]เสด็จสวรรคตด้วยพระโรค[[ชรา]] ขณะมีพระชนมายุได้ 73 พรรษา นับเวลาในการเสด็จครองราชย์ได้นานถึง 27 ปี สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงอิศรสุนทร กรมพระราชวังบวรสถานมงคล จึงได้เสด็จขึ้นทรงราชย์สืบพระราชสันตติวงศ์เป็นพระมหากษัตริย์องค์ที่ 2 แห่งราชวงศ์จักรี
[[ไฟล์:Privy Seal of King Rama II (Buddha Loetla Nabhalai).svg|thumb|180px|พระราชลัญจกรประจำพระองค์]]
{{พระมหากษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรี}}
พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยทรงพระปรีชาสามารถในศิลปกรรมด้านต่างๆ หลายสาขา ดังจะขอยกตัวอย่างต่อไปนี้
=== ด้านกวีนิพนธ์ ===
พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ทรงมี พระราชโอรส - พระราชธิดา รวมทั้งสิ้น 73 พระองค์ โดยประสูติเมื่อครั้งยังดำรงพระอิสริยยศเป็นสมเด็จเจ้าฟ้ากรมหลวงอิศรสุนทร 47 พระองค์ ประสูติเมื่อดำรงพระอิสรยยศเป็น[[กรมพระราชวังบวรสถานมงคล]] 4 พระองค์ และประสูติภายหลังบรมราชาภิเษกเป็นพระมหากษัตริย์แล้ว 22 พระองค์<ref>ราชสกุลวงศ์ พระนามเจ้าฟ้าและพระองค์เจ้าในกรุงรัตนโกสินทร์, พระนคร, โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, 2475</ref>
* พระมเหสี เจ้าจอมมารดา และเจ้าจอม {{บทความหลัก|รายพระนามพระภรรยาเจ้าและพระสนมในรัชกาลที่ 2}}
* พระราชโอรสและพระราชธิดา {{บทความหลัก|พระราชสันตติวงศ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย}}
== ลำดับประวัติศาสตร์เหตุการณ์สำคัญ ==
สถาปนาพระราชชนนีขึ้นเป็น กรมสมเด็จพระอมรินทรามาตย์ พระราชชนนีในรัชกาล 2
กรุงสยามมีการเปลี่ยนธงประจำชาติ จากธงแดง เป็นธงช้าง มีลักษณะพื้นสีแดง ตรงกลางเป็นวงกลมสีขาว มีรูปช้างเผือกสีขาวภายในวงกลม แต่เมื่อจะใช้ชักเป็นธงบนเรือสินค้า ให้งดวงกลมออกเสีย เหลือแต่รูปช้างเผือกสีขาวเท่านั้น ดังนั้น บันทึกที่พบในต่างประเทศจึงระบุว่ากรุงสยาม ใช้ธงประจำชาติเป็นรูปช้างเผือกสีขาวบนพื้นแดง ดูเรื่อง [[ธงชาติไทย]]
* '''[[พ.ศ. 2310]]'''
** 24 กุมภาพันธ์ '''พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย'''พระราชสมภพ ณ ตำบลอัมพวา เมืองสมุทรสงคราม พระนามเดิม '''ฉิม'''
* '''[[พ.ศ. 2325]]'''
** พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงปราบดาภิเษกขึ้นเป็นปฐมกษัตริย์แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์
** ทรงได้รับการสถาปนาพระยศเป็น '''สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงอิศรสุนทร'''
* '''[[พ.ศ. 2352]]'''
** พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชเสด็จสวรรคต
** พระบรมวงศานุวงศ์ ขุนนางกราบบังคมทูลอัญเชิญพระองค์ขึ้นครองราชสมบัติเป็นรัชกาลที่ 2 แห่งพระราชวงศ์จักรี เฉลิมพระนามว่า '''พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย'''
** เจ้าฟ้ากรมขุนกษัตรานุชิตกับพวก คิดกบฏ โปรดเกล้าฯ ให้กรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ชำระความ
** สงครามกับพม่าที่เมือง[[อำเภอถลาง|ถลาง]]
* '''[[พ.ศ. 2353]]'''
** โปรดเกล้าฯ ให้ส่งคณะทูตอัญเชิญพระราชสาส์นไปถวายจักรพรรดิเกียเข้งแห่งอาณาจักรจีน
** ราชทูต[[ญวน]]เข้ามาถวายราชสาส์นและเครื่องราชบรรณาการ พร้อมทั้งทูลขอเมือง[[บันทายมาศ]]คืน ซึ่งพระองค์ก็พระราชทานคืนให้
* '''[[พ.ศ. 2354]]'''
** โปรดเกล้าฯ ให้เจ้านายไปกำกับราชการตามกระทรวงต่างๆ
** โปรดเกล้าฯ ให้เจ้าพนักงานออก "เดินสวนเดินนา"
** ออกพระราชกำหนดห้ามสูบและซื้อขายฝิ่น
** จัดพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช
** เกิด[[อหิวาตกโรค]]ครั้งใหญ่
** โปรดเกล้าฯ ให้มีพระราชพิธี "[[พระราชพิธีอาพาธพินาศ|อาพาธพินาศ]]"
** โปรดเกล้าฯ ให้กองทัพไทย ไประงับความวุ่นวายในกัมพูชา
** '''[[อิน-จัน]]''' แฝดสยามคู่แรกของโลกถือกำเนิดขึ้น
* '''[[พ.ศ. 2355]]'''
** โปรดเกล้าฯ ให้อัญเชิญพระแก้วผลึก (พระพุทธบุษยรัตน์) จากเมืองจำปาศักดิ์มายังกรุงเทพฯ
* '''[[พ.ศ. 2356]]'''
** พม่าให้ชาวกรุงเก่านำสาส์นจากเจ้าเมืองเมาะตะมะมาขอทำไมตรีกับสยาม
** '''พระองค์เจ้าชายทับ (พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว) ''' ได้รับการสถาปนาเป็น'''กรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ '''
* '''[[พ.ศ. 2357]]'''
** โปรดเกล้าฯ ให้ส่งคณะสมณทูตเดินทางไปศรีลังกา
** โปรดเกล้าฯ ให้สร้าง '''นครเขื่อนขันธ์''' ขึ้นที่บริเวณพระประแดง เพื่อสำหรับรับข้าศึกที่มาทางทะเล
* '''[[พ.ศ. 2359]]'''
** โปรดเกล้าฯ ให้จัดการปรับปรุงการสอบปริยัติธรรมใหม่ กำหนดขึ้นเป็น 9 ประโยค
* '''[[พ.ศ. 2360]]'''
** ทรงฟื้นฟูประเพณี [[วันวิสาขบูชา]]
* '''[[พ.ศ. 2361]]'''
** ขยายเขต[[พระบรมมหาราชวัง]]จนจรดวัดพระเชตุพนฯ โดยสร้างถนนท้ายวังคั่น
** โปรดเกล้าฯ ให้ข้าราชการออกแบบและสร้างสวนขวาขึ้นในพระบรมมหาราชวัง
** คณะสมณทูตที่พระองค์ทรงส่งไปฟื้นฟูพระพุทธศาสนาที่ ประเทศลังกาเดินทางกลับ
** เจ้าเมือง[[มาเก๊า]] ส่งทูตเข้ามาถวายพระราชสาส์นและเครื่องราชบรรณาการเพื่อเจริญทางพระราชไมตรี
* '''[[พ.ศ. 2362]]'''
** หมอจัสลิส มิชชันนารีประจำ[[ย่างกุ้ง]] หล่อตัวพิมพ์[[อักษรไทย]]เป็นครั้งแรก
* '''[[พ.ศ. 2363]]'''
** ฉลองวัดอรุณราชวราราม
** สังคายนาบทสวดมนต์ภาษาไทยครั้งแรก ในประเทศไทย
** [[โปรตุเกส]]ตั้งสถานกงสุลในกรุงเทพฯ นับเป็นสถานกงสุลต่างชาติแห่งแรกของสยาม
* '''[[พ.ศ. 2365]]'''
** เซอร์[[จอห์น ครอว์เฟิร์ด]] เป็นทูตเข้ามาเจริญพระราชไมตรี
* '''[[พ.ศ. 2367]]'''
** เสด็จสวรรคต
== พงศาวลี ==
{{ahnentafel top|width=100%}}
<center>{{ahnentafel-compact5
| style = font-size: 90%; line-height: 110%;
| border = 1
| boxstyle = padding-top: 0; padding-bottom: 0;
| boxstyle_1 = background-color: #fcc;
| boxstyle_2 = background-color: #fb9;
| boxstyle_3 = background-color: #ffc;
| boxstyle_4 = background-color: #bfc;
| boxstyle_5 = background-color: #9fe;
| 1 = 1. '''พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย'''
| 2 = 2. [[พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก]]
| 3 = 3. [[สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี]]
| 4 = 4. [[สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก]]
| 5 = 5. พระอัครชายา (หยก หรือ ดาวเรือง)
| 6 = 6. ทอง ณ บางช้าง
| 7 = 7. [[สมเด็จพระรูปศิริโสภาคย์มหานาคนารี]]
| 8 = 8. [[พระยาราชนิกูล (ทองคำ)]]
| 9 = 9.
| 10 = 10.
| 11 = 11.
| 12 = 12. ท่านตาเจ้าพร
| 13 = 13. ท่านยายเจ้าชี
| 14 = 14.
| 15 = 15. ท่านยายเจ้าถี
| 16 = 16. [[เจ้าพระยาวรวงษาธิราช (ขุนทอง)]]
| 17 = 17.
| 18 = 18.
| 19 = 19.
| 20 = 20.
| 21 = 21.
| 22 = 22.
| 23 = 23.
| 24 = 24.
| 25 = 25.
| 26 = 26.
| 27 = 27.
| 28 = 28.
| 29 = 29.
| 30 = 30.
| 31 = 31.
}}</center>
{{ahnentafel bottom}}
== ดูเพิ่ม ==
{{สถานีย่อย2|ประเทศไทย|ประวัติศาสตร์}}
* [http://kingrama2found.or.th/ มูลนิธิพระบรมราชานุสรณ์สมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย]
* http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/K3779333/K3779333.html
{{จบอ้างอิง}}30 ปี
{{เริ่มกล่อง}}
| 