บางระจัน (นวนิยาย)

บางระจัน เป็นนวนิยายที่แต่งขึ้นโดยไม้ เมืองเดิม แต่งราว พ.ศ. 2480–85 อันเป็นยุคที่ จอมพล ป. พิบูลสงคราม ใช้นโยบายสร้างชาติ ถือเป็นวรรณกรรมที่นำเรื่องราวการต่อสู้ของชาวบ้านบางระจันมาแต่งในรูปแบบนวนิยายเป็นเรื่องแรก เป็นหนึ่งในหนังสือดี 100 เล่มที่คนไทยควรอ่าน

บางระจัน
ผู้ประพันธ์	ไม้ เมืองเดิม
ประเทศ	ไทย
ภาษา	ไทย
หัวเรื่อง	นวนิยายอิงประวัติศาสตร์
ชนิดสื่อ	สิ่งพิมพ์

นวนิยาย บางระจัน ฉบับนี้ได้รับนำไปสร้างเป็นละครและภาพยนตร์หลายครั้ง แม้กระทั่งละครโทรทัศน์เรื่อง บางระจัน ชุดใหม่ล่าสุด (2558) ก็ยังคงดำเนินตามเค้าโครงเรื่องบางระจัน ของไม้ เมืองเดิม นี้

เนื้อหา

บางระจัน เป็นเรื่องของนายทหารกองทหารม้าหนุ่มชื่อทัพ หลังจากแพ้สงครามพม่าที่ยุทธการอ่าวหว้าขาว และไม่ยอมไปรายงานตัวต่อนายทัพ เพราะกลัวจะถูกประหารชีวิต จึงได้รวบรวมกำลังเป็นกองโจรทหารม้าบ้านคำหยาดคอยปล้นกองทัพพม่า และช่วยเหลือชาวบ้านที่ถูกทหารพม่ารังแก ในขณะที่สังข์เป็นทหารหลวง ในคราวแรกเป็นศัตรูกันแต่ภายหลังได้เป็นมิตรกัน และชักชวนกันไปบางระจันเพื่อทำศึกกับพม่า ทำสงครามกับพม่า 7 ครั้ง แต่ครั้งที่ 8 ไม่สามารถต้านทานกำลังของพม่าได้ ทุกคนในค่ายบางระจันถูกฆ่าตายทั้งหมด

ตัวละครเอกในเรื่องนี้ ได้แก่ ทัพและสังข์ นางเอกคือ แฟง ทั้งสามตัวละครนี้เป็นตัวละครที่ ไม้ เมืองเดิม สมมุติขึ้น ไม่มีตัวตนในประวัติศาสตร์ เช่นเดียวกับเนื้อหาเกี่ยวกับความรักที่เกิดขึ้นระหว่างรบนั้นที่ไม่มีในประวัติศาสตร์ ส่วนตัวละครที่มีชื่ออยู่ในประวัติศาสตร์ ได้แก่ นายแท่น นายดอก นายโชติ ขุนสรรค์ พันเรือง นายทองเหม็น ฯลฯ แต่ตัวละครเหล่านี้ไม้ เมืองเดิม ไม่ค่อยให้ปรากฏบทบาท นอกจากนายแท่นถูกปืนพม่า และนายทองเหม็นที่ขี่ควายออกตะลุยรบด้วยความโกรธแค้น

ไม้ เมืองเดิม คงจะได้ศึกษาค้นคว้าเอกสารเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ในช่วงเสียกรุงครั้งที่สองมากมายหลายฉบับ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ได้ใช้พระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขาเป็นหลักในการสร้างเหตุการณ์ในนวนิยาย บ้างก็ว่า บางระจัน คงตีความมาจากนวนิยาย สามทหารเสือ ของอาแล็กซ็องดร์ ดูว์มา