ตัวรีดิวซ์ (อังกฤษ: Reducing agent) เป็นองค์ประกอบหรือสารประกอบที่สูญเสีย (หรือ "บริจาค") อิเล็กตรอนให้กับผู้รับอิเล็กตรอน (ตัวออกซิไดซ์) ในปฏิกิริยารีดอกซ์

ดังนั้นตัวรีดิวซ์จะถูกออกซิไดซ์เมื่อสูญเสียอิเล็กตรอนในปฏิกิริยารีดอกซ์ ตัวรีดิวซ์จะ "รีดิวซ์" (หรือถูก "ออกซิไดซ์" โดย) ตัวออกซิไดซ์ ตัวออกซิไดส์จะ "ออกซิไดซ์" (หรือถูก "รีดิวซ์" โดย) ตัวรีดิวซ์

ในอดีตการรีดิวซ์หมายถึงการกำจัดออกซิเจนออกจากสารประกอบดังนั้นจึงเรียกว่า 'รีดักชัน' ความหมายสมัยใหม่ของการบริจาคอิเล็กตรอนเป็นการพูดคลุมของแนวคิดนี้โดยยอมรับว่าส่วนประกอบอื่น ๆ สามารถมีบทบาททางเคมีที่คล้ายคลึงกับออกซิเจนได้

ในสถานะก่อนเกิดปฏิกิริยาตัวรีดิวซ์จะมีอิเล็กตรอนพิเศษ (นั่นคือถูกรีดิวซ์ด้วยตัวเอง) และตัวออกซิไดเซอร์จะขาดอิเล็กตรอน (นั่นคือถูกออกซิไดซ์ด้วยตัวเอง) โดยทั่วไปแล้วตัวรีดิวซ์จะอยู่ในสถานะออกซิเดชันที่ต่ำที่สุดที่เป็นไปได้หรือเรียกได้ว่าผู้บริจาคอิเล็กตรอน ตัวอย่างของตัวรีดิวซ์ ได้แก่ โลหะโลก กรดฟอร์มิก กรดออกซาลิก และสารประกอบซัลไฟต์

สำหรับตัวอย่าง พิจารณาปฏิกิริยาโดยรวมสำหรับการหายใจระดับเซลล์แบบแอโรบิค:

C6H12O6(s) + 6O2(g) → 6CO2(g) + 6H2O(l)

ออกซิเจน (O2) ถูกรีดิวซ์ดังนั้นจึงเป็นตัวออกซิไดซ์ กลูโคส (C6H12O6) ถูกออกซิไดซ์ดังนั้นจึงเป็นตัวรีดิวซ์

ดูเพิ่ม แก้