ความละเอียดเชิงแสง
ความละเอียดเชิงแสง (optical resolution) คือความสามารถในการวัดหรือแยกแยะวัตถุด้วยอุปกรณ์ เป็นตัวบ่งชี้ประสิทธิภาพของอุปกรณ์เชิงแสง เช่น กล้องจุลทรรศน์ กล้องโทรทรรศน์ เกรตติงการเลี้ยวเบน ฯลฯ
คำนิยามในกล้องจุลทรรศน์แบบใช้แสง
แก้ความละเอียดเชิงแสงในกล้องจุลทรรศน์แบบใช้แสงนิยามโดยใช้สองจุด จากสมมติฐานว่าแหล่งกำเนิดแสงในอุดมคติของแสงขนานตรงที่ไม่มีการแทรกสอดกันนั้นถูกฉายมา โดยอาจใช้คำจำกัดความของเรย์ลี หรืออับเบอ ในการคำนวณความละเอียดของภาพ โดยยึดค่าที่ความยาวคลื่น 550 นาโนเมตร (แสงสีเขียว) เป็นหลัก โดยค่ายังขึ้นอยู่กับค่ารูรับแสงเชิงตัวเลขด้วย[1]
ความละเอียดของเรย์ลี
แก้ให้ค่าความยาวคลื่นของแสงเป็น λ, ค่ารูรับแสงเชิงตัวเลขของเลนส์ใกล้วัตถุเป็น NA, ค่าดรรชนีหักเหของตัวกลางระหว่างวัตถุกับเลนส์ใกล้วัตถุเป็น n และ ค่ามุมสูงสุดที่ทำกับแกนเชิงแสงของลำแสงที่ฉายจากวัตถุเข้าสู่เลนส์ใกล้วัตถุเมื่อมุมสูงสุดเป็น θ แล้ว ความละเอียดเชิงแสง δ ของแหล่งกำเนิดแสงแบบจุดสองจุดตามคำจำกัดความของเรย์ลีจะคำนวณได้ดังนี้
ความละเอียดของอับเบอ
แก้นิยามโดยแอ็นสท์ อับเบอในปี 1873
ความละเอียดของฮอปคินส์
แก้ในความเป็นจริงเราต้องการค่าคงตัวที่แตกต่างกันไปตามสถานะการส่องสว่าง K โดยจะได้ว่า
ถ้านำไปใช้กับแสงที่มองเห็นได้ เมื่อ K = 0.5 จะได้ว่า[2]
เราสามารถได้ความละเอียดเชิงแสงประมาณ 0.2 μm โดยใช้เลนส์ใกล้วัตถุกำลังขยาย 100 เท่า สำหรับแสงที่มองเห็นได้ อย่างไรก็ตาม หากว่ากันโดยละเอียดแล้ว นี่ไม่ใช่ขีดจำกัด เนื่องจากค่าสูงสุดของความละเอียดเชิงแสงจะเปลี่ยนไปขึ้นอยู่กับสภาพแสง ประสิทธิภาพของเลนส์ และ วัสดุที่ใช้ แม้ว่าบางครั้งจะใช้ขีดจำกัดการเลี้ยวเบน ของเลนส์ในความหมายเดียวกับความละเอียดเชิงแสง แต่ก็ไม่ใช่คำจำกัดความที่ถูกต้องของความละเอียด
คำนิยามในกล้องโทรทรรศน์
แก้ค่าความละเอียดเชิงแสงในกล้องโทรทรรศน์ นิยามโดยค่ามุมที่เล็กที่สุดที่แยกแยะจุด 2 จุด เช่น ดาว 2 ดวง โดยตามการคำนวณของเรย์ลี จะได้ว่าความละเอียดเชิงแสง คือ
โดย คือความยาวคลื่นของแสง คือเส้นผ่านศูนย์กลางของเลนส์ใกล้วัตถุ ความละเอียดเชิงแสงทางทฤษฎีของกล้องโทรทรรศน์ที่มีเส้นผ่านศูนย์กลางเลนส์ใกล้วัตถุ 100 มม. คือประมาณ 1.3" ซึ่งสอดคล้องกับระยะทางประมาณ 2.4 กม. บนพื้นผิวดวงจันทร์เมื่อมองจากพื้นดิน
คำนิยามในสเปกโทรสโกปี
แก้ในสเปกโตรมิเตอร์ ค่าความละเอียดเชิงแสงใช้อธิบายถึงความสามารถในการแยกเส้นสเปกตรัมที่อยู่ติดกันสองเส้น นิยามโดย
โดย คือความแตกต่างระหว่างความยาวคลื่น 2 ค่าที่สามารถแยกแยะได้ และ คือความยาวคลื่นเฉลี่ยระหว่าง 2 ค่านั้น
คำนิยามในเกรตติงการเลี้ยวเบน
แก้ความละเอียดเชิงแสงเกรตติงการเลี้ยวเบน เท่ากับผลคูณของจำนวนเส้นเกรตติง และอันดับการเลี้ยวเบน
คำนิยามในปริซึม
แก้ความละเอียดเชิงแสงของปริซึม คือผลคูณของความยาวของฐานของปริซึม และค่าการกระจาย
อ้างอิง
แก้- ↑ 第3回】顕微鏡の能力 その1 〜分解能と倍率〜 เก็บถาวร 2016-06-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน オリンパス
- ↑ 分解能と開口数 光学顕微鏡の基礎 日本顕微鏡工業会