กุณฑลิ
กุณฑลิวิทยาราช หรือ อมฤตกุณฑลิน ภาษาจีนเรียกว่า จวินถูลี่ หมิงหวาง (軍荼利明王) ภาษาญี่ปุ่นเรียกว่าว กุนดะริ เมียวโอ (軍荼利明王) เป็นหนึ่งในห้าวิทยาราช ตามคติพุทธศาสนามหายาน เป็นผู้ถือน้ำอมฤต อันเป็นน้ำทิพย์แห่งความเป็นอมตะ[1][2]
กุณฑลิถือเป็นนิรมาณกายของพระรัตนสัมภวพุทธะ[3]
ในมณฑลของวัชรยาน กุณฑลิจะประทับอยู่ทางทิศใต้ รูปลักษณ์มีหลากหลาย ทั้งแบบ 2 พักตร์และ 4 กร แบบ 4 พักตร์ และ 8 กร เป็นต้น เรือนกายเป็นสีน้ำเงิน เนตรเป็นสีแดง มือทั้ง 2 ข้างถืออสรพิษ มือข้างหนึ่งถือหอก ข้างหนึ่งถือไม้เท้า และจักร เป็นต้น พักตรทั้ง 4 เป็นอุปมาหมายถึงการทำลายกิเลสทั้ง 4 ประการ คือ อาตมมานะ (เย่อหยิ่ง) อาตมทฤษฏิ (ความเห็นผิด) อาตมโมหะ (ความหลงผิด) และอาตมสเนหะ (การหลงรักตัวเอง)
มนต์ประจำองค์ของกุณฑลิคือ "โอม อมฤเต หูมฺ ผฏฺ"