เหมือดคน
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร: Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ: Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ: Eudicots
ไม่ได้จัดลำดับ: Superasterids
อันดับ: Santalales
วงศ์: Santalaceae
สกุล: Scleropyrum
Arn.
สปีชีส์: S.  pentandrum
ชื่อทวินาม
Scleropyrum pentandrum
(Dennst.) Mabb.
ชื่อพ้อง
รายการ
  • Scleropyrum mekongense Gagnep.
  • Scleropyrum wallichianum Arn.
  • Antidesma parasiticum Dillwyn
  • Bridelia horrida Dillwyn
  • Heydia horrida Dennst.
  • Myrobalanus indica Buch.-Ham. ex Steud.
  • Pothos pentandrus Dennst.
  • Pyrularia ceylanica A.DC.
  • Pyrularia wallichiana A.DC.
  • Terminalia horrida Steud

เหมือดคน มะไฟแรด หรือ นมวัว (ชื่อวิทยาศาสตร์: Scleropyrum pentandrum) เป็นพืชในวงศ์ย่านตีเมีย ลักษณะเป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก สูงได้ถึง 7 เมตร ขึ้นรวมกันเป็นกลุ่ม มีหนามแหลมตามลำต้นและกิ่งก้าน ลำต้นและกิ่งอ่อนมีสีเขียว เมื่อแก่จะแตกเป็นร่องลึก ใบเป็นใบเดี่ยวเรียงเวียนสลับ รูปรีแกมรูปไข่หรือรูปขอบขนาน ขนาด 5 × 18 เซนติเมตร ปลายใบแหลม โคนใบเรียวแหลม ขอบใบเรียบ ก้านใบมีขนนุ่ม ไม่มีหูใบ ดอกออกเป็นช่อเชิงลดตามลำต้นและซอกใบ รูปทรงกระบอก ช่อดอกแยกเพศหรือสมบูรณ์เพศอยู่ร่วมต้น ดอกย่อยมีขนาดเล็ก กลีบรวมสีเขียวแกมเหลืองมี 5 กลีบ ดอกเพศผู้เป็นช่อแบบหางกระรอกออกรวมกันเป็นกลุ่ม มีก้านดอกย่อยสั้นมาก ดอกเพศเมียเป็นช่อดอกแบบช่อกระจะ ไม่มีก้านดอก มีขนาดใหญ่กว่าดอกเพศผู้ รังไข่อยู่ต่ำกว่าวงกลีบ ในดอกที่สมบูรณ์เพศมักมีเกสรเพศผู้ที่เป็นหมัน ดอกมีกลิ่นเหม็น ออกดอกราวเดือนมกราคม–มีนาคม ผลเป็นผลสดทรงลูกแพร์หรือรูปไข่ ขนาด 1.3–2.6 เซนติเมตร ภายในมีเมล็ดรูปทรงกลม 1–3 เมล็ด ติดผลราวเดือนสิงหาคม–ตุลาคม ขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ดหรือตอนกิ่ง[2]

เหมือดคนมีถิ่นกำเนิดในอินเดีย จีนตอนใต้ อินโดจีน และนิวกินีตะวันตก[3] ในไทยพบตามป่าเต็งรัง ป่าดิบแล้ง ป่าชายหาดที่ความสูงจากระดับน้ำทะเล 500–1,000 เมตร[4] แก่นและลำต้นใช้ต้มดื่มแก้กษัย ปวดเมื่อย บำรุงกำลัง[2]

อ้างอิง แก้

  1. The Plant List, genus Scleropyrum
  2. 2.0 2.1 "นมวัว (Scleropyrum pentandrum)". ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. สืบค้นเมื่อ April 1, 2020.
  3. "Scleropyrum pentandrum (Dennst.) Mabb. - Plants of the World Online". Kew Science. สืบค้นเมื่อ April 1, 2020.
  4. "มะไฟแรด - Scleropyrum pentandrum". ฐานข้อมูล - กรมป่าไม้. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-06-05. สืบค้นเมื่อ April 1, 2020.