เพลงเดี่ยว

เพลงเดี่ยวในทางดนตรีไทยหมายถึงเพลงที่ใช้เพื่อการอวดฝีมือของนักดนตรีโดยเฉพาะ โดยในแต่เพลงนั้นจะมีเครื่องมือสำหรับการเดี่ยวเพลงๆนั้น

เพลงที่ใช้ในการเดี่ยว

เพลงเดี่ยวมีหลายที่มาดังนี้

• เพลงที่นำมาจากเพลงสามชั้น ได้แก่ แขกมอญ สุดสงวน สารถี สุรินทราหู นกขมิ้น พญาโศก พญาครวญ ฯลฯ
• เพลงที่นำมาจากเพลงสองชั้น ได้แก่ ลาวแพน จีนขิมใหญ่
• เพลงที่นำมาจากเพลงหน้าพาทย์ ได้แก่ กราวใน เชิดนอก
• เพลงที่นำมาจากโหมโรงเสภา ได้แก่ เชิดใน
• เพลงเบ็ดเตล็ด เช่นเดี่ยวเพลงแขกบรเทศชั้นเดียว เชิดจีน เพลงหางเครื่อง

ลักษณะทั่วไปของเพลงเดี่ยว

ในเพลงเดี่ยวนั้นผู้ประดิษฐ์มักจะประดิษฐ์ทางมา 2 ทางคือ "ทางหวาน" หรือ "ทางโอด" กับ "ทางเก็บ" โดยทางหวานหรือทางโอดจะยึดตามเสียงร้องเป็นหลัก ทำให้เพลงเดี่ยวทางนี้มีทำนองที่เยือกเย็น ส่วนทางเก็บนั้นเป็นการแสดงความสามารถอีกอย่างหนึ่ง

การบรรเลง

การบรรเลงเพลงเดี่ยวนั้นก็ต้องดูความเหมาะสมของเครื่องดนตรีว่าเล่นแล้วไพเราะหรือไม่ เช่น พญาโศก หากนำมาบรรเลงกับซอ ขลุ่ยหรือปี่ก็จะให้ความรู้สึกเศร้าโศกได้ แต่หากนำมาบรรเลงในทางระนาดเอกก็จะได้อารมณ์อีกแบบหนึ่ง