ผลต่างระหว่างรุ่นของ "สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์"

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
ป้ายระบุ: แก้ไขจากอุปกรณ์เคลื่อนที่ แก้ไขจากเว็บสำหรับอุปกรณ์เคลื่อนที่
ไม่มีความย่อการแก้ไข
บรรทัด 19:
|ดำรงพระยศ = 31 มกราคม พ.ศ. 2488 - 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2501 ({{อายุปีและวัน|2488|1|31|2501|11|11}})
}}
'''สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์''' เป็น[[สมเด็จพระสังฆราชไทย|สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก]] พระองค์ที่ 13 แห่ง[[กรุงรัตนโกสินทร์]] สถิต ณ [[วัดบวรนิเวศราชวรวิหาร]] ได้รับสถาปนาเป็นสมเด็จพระสังฆราชเมื่อปี พ.ศ. 2488 ในรัชสมัย[[พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร]] ทรงดำรงตำแหน่งอยู่ 14 พรรษาปี สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2501 สิริพระชนมายุชันษา 86 พรรษาปี
 
== พระประวัติ ==
บรรทัด 28:
 
=== ผนวชและศึกษาพระปริยัติธรรม ===
พระองค์บรรพชาเป็นสามเณร ณ วัดบวรนิเวศวิหาร เมื่อปี พ.ศ. 2428 โดยมี[[พระพรหมมุนี (เหมือน สุมิตฺโต)]] [[วัดบรมนิวาสราชวรวิหาร]] เป็นพระอุปัชฌาย์ แล้วทรงศึกษาพระปริยัติธรรมกับอาจารย์หลายท่าน เช่น [[หม่อมเจ้าประภากร มาลากุล]] พระสุทธสีลสังวร (สาย) และ[[สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส]] ทรงเข้าสอบไล่ครั้งแรกเมื่อปีขาล [[พ.ศ. 2433]] ที่[[วัดพระศรีรัตนศาสดาราม]] สอบไล่ได้[[เปรียญธรรม 5 ประโยค]] ตั้งแต่ยังเป็น[[สามเณร]]<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2434/013/104.PDF จำนวนพระสงฆ์สามเณรซึ่งสอบไล่พระปริยัติธรรมได้ ในปี ๑๐๙ ปี ๑๑๐], เล่ม ๘, ตอน ๑๓, ๒๘ มิถุนายน ร.ศ. ๑๑๐, หน้า ๑๐๕</ref> และได้รับพระราชทานพัดเปรียญในวันที่ 29 พฤศจิกายน ร.ศ. 112<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2436/037/400_1.PDF จำนวนพระสงฆ์ที่ได้รับพระราชทานพัดเปรียญ], เล่ม ๑๐, ตอน ๓๗, ๑๐ ธันวาคม ร.ศ. ๑๑๒, หน้า ๑๐๕</ref>
 
ต่อมาในปี พ.ศ. 2435 ได้อุปสมบท ณ [[วัดมกุฏกษัตริยารามราชวรวิหาร]] โดย[[พระพรหมมุนี (แฟง กิตฺติสาโร)]] เป็นพระอุปัชฌาย์ [[สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส|พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นวชิรญาณวโรรส]] เป็นพระกรรมวาจาจารย์ ผนวชแล้วมาอยู่วัดบวรนิเวศวิหาร
 
ในตอนแรกทรงตั้งพระทัยจะสอบถึงเพียงเปรียญธรรม 5 ประโยคเท่านั้น แต่สมเด็จฯ กรมพระยาวชิรญาณวโรรส โปรดให้สอบต่อ และทรงส่งพระองค์เข้าสอบในปีมะเมีย [[พ.ศ. 2437]] ณ [[วัดพระศรีรัตนศาสดาราม]]<ref name="เรื่องตั้ง ๒">{{อ้างหนังสือ|ผู้แต่ง = กรมศิลปากร|ชื่อหนังสือ = เรื่องตั้งพระราชาคณะผู้ใหญ่ในกรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม ๒|URL = |จังหวัด = กรุงเทพฯ|พิมพ์ที่ = กรมศิลปากร|ปี = 2545|ISBN = 974-417-530-3|จำนวนหน้า = 450|หน้า = 18}}</ref> จึงได้อีก 2 ประโยค รวมเป็น[[เปรียญธรรม 7 ประโยค]]<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2439/027/292.PDF จำนวนพระสงฆ์ที่ได้รับพระราชทานพัดเปรียญ ปเรียญ ๗ ประโยค], เล่ม ๑๓, ตอน ๒๗, ๔ ตุลาคม ร.ศ. ๑๑๕, หน้า ๒๙๒</ref>
 
== พระกรณียกิจ ==
[[ไฟล์:Bhumibol Adulyadej entered a 15-day monkhood (14).jpg|300px|thumb|สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์ ขณะทรงเป็นพระราชอุปัธยาจารย์ในพระภิกษุ[[พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร]] เมื่อ พ.ศ. 2499 (ในภาพ พระภิกษุพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศรฯ ทรงลาผนวชต่อสมเด็จพระสังฆราชเจ้า ในวันที่ [[5 พฤศจิกายน]] [[พ.ศ. 2499]])]]
พระองค์ได้มีส่วนร่วมกับสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส มาตั้งแต่ต้น คือ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระราชประสงค์บำรุงการศึกษามณฑลหัวเมือง ทรงอาราธนาสมเด็จพระมหาสมณเจ้า ให้ทรงเป็นผู้อำนวยการจัดการศึกษา มีการจัดพิมพ์แบบเรียนต่าง ๆ พระราชทานแก่พระภิกษุสงฆ์ ไปไว้ใช้ฝึกสอน ให้ยกโรงเรียนพุทธศาสนิกชนในหัวเมืองทั้งปวง มารวมขึ้นอยู่ในสมเด็จพระมหาสมณเจ้า เพื่อจะได้เป็นหมวดเดียวกัน พระองค์ขณะที่ดำรงสมณศักดิ์พระสุคุณคุณาภรณ์ ได้เป็นผู้อำนวยการศึกษามณฑลจันทบุรี ต่อมาเมื่อปี [[พ.ศ. 2445]] ได้มีการออกพระราชบัญญัติลักษณะปกครองคณะสงฆ์ ร.ศ. 121 อันเป็นผลเนื่องมาจากการจัดการพระศาสนา และการศึกษาในหัวเมือง
 
พระองค์ทรงเป็นแม่กองสอบไล่พระปริยัติธรรมหลายครั้ง ทั้งในกรุงเทพฯ และหัวเมืองต่างจังหวัด เมื่อ[[พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า]] ชราและอาพาธ ก็ได้ทรงมอบหน้าที่เจ้าคณะใหญ่คณะธรรมยุตให้ทรงบัญชาการแทน เมื่อปี พ.ศ. 2477 และเมื่อสมเด็จพระสังฆราชเจ้า ฯ สิ้นพระชนม์เมื่อปี พ.ศ. 2480 พระองค์ก็ได้ทรงเป็นเจ้าคณะใหญ่คณะธรรมยุตสืบต่อมา และให้ทรงจัดการปกครองคณะธรรมยุตที่สำคัญหลายประการ
 
เมื่อเป็นสมเด็จพระสังฆราชเจ้าแล้ว ได้ทรงปรับปรุงการปกครองคณะสงฆ์ให้ดียิ่งขึ้น โดยจัดการปกครองคณะสงฆ์ทั้งสองนิกายคือ [[มหานิกาย]]และ[[ธรรมยุติกนิกาย]] เมื่อปี [[พ.ศ. 2494]] ดังนี้
# การปกครองส่วนกลาง คณะสังฆมนตรีคงบริหารรวมกัน แต่การปกครองบังคับบัญชาให้เป็นไปตามนิกาย
# การปกครองส่วนภูมิภาคให้แยกตามนิกาย
 
พระองค์ได้เป็น[[พระอุปัชฌาย์|พระราชอุปัชฌยาจารย์]]เมื่อ[[พระราชพิธีทรงผนวชในรัชกาลที่ 9|พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เสด็จออกผนวชในปี พ.ศ. 2499]] และในงานฉลองพุทธศตวรรษใน[[ประเทศไทย]] รัฐบาล[[ประเทศพม่า]]ได้ถวายสมณศักดิ์สูงสุดของพม่าคือ อภิธชมหารัฏฐคุรุ แด่พระองค์ เมื่อปี [[พ.ศ. 2500]]
 
== ตำแหน่ง ==
บรรทัด 54:
== สมณศักดิ์ ==
* พ.ศ. 2439 ได้รับโปรดเกล้าฯ ตั้งเป็น[[พระราชาคณะ]]ที่ ''พระสุคุณคณาภรณ์''<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2439/034/409.PDF พระราชพิธีฉัตรมงคล แลพระราชทานพระสุพรรณบัตร หิรัญบัตร แลสัญญาบัตร พระสงฆ์], เล่ม ๑๓, ๓๔, ๒ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๖๔, หน้า ๔๑๑</ref>
* พ.ศ. 2446 ได้เลื่อนสมณศักดิ์เสมอ[[พระราชาคณะชั้นเทพ]]พิเศษที่''[[พระญาณวราภรณ์]] สุนทรศีลวิสุทธินายก ไตรปิฎกเมธา มหาคณฤศร บวรสังฆาราม คามวาสี''<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2446/035/614.PDF การตั้งตำแหน่งสมณะศักดิ์], เล่ม ๒๐, ๒๙ พฤศจิกายน ร.ศ. ๑๒๒, หน้า ๖๑๔</ref>
* พ.ศ. 2451 ลาออกจากหน้าที่พระราชาคณะเพื่อเตรียมลาสิกขาบท<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2451/015/449.PDF แจ้งความกระทรวงธรรมการ แผนกสังฆการี (เรื่อง พระญาณวราภรณ์ลาจากหน้าที่พระราชาคณะ)], เล่ม ๒๕, ตอน ๑๕, ๑๒ กรกฎาคม ร.ศ. ๑๒๗, หน้า ๔๔๙</ref> แต่ยังทรงอาลัยในสมณเพศจึงรั้งรออยู่<ref name="เรื่องตั้ง"/>
* พ.ศ. 2454 รับพระราชทานพัดยศเดิมและกลับเข้ารับราชการตามตำแหน่งเดิม<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2454/D/611.PDF การตั้งตำแหน่งสมณศักดิ์และเปลี่ยนพัดยศ], เล่ม ๒๘, ตอน ๐ ง, ๒๕ มิถุนายน ร.ศ. ๑๓๐, หน้า ๖๑๓</ref>
บรรทัด 60:
* พ.ศ. 2464 ได้รับสถาปนาสมณศักดิ์เสมอพระราชาคณะชั้นธรรมพิเศษที่ ''พระญาณวราภรณ์ สุนทรธรรมปาโมกข์ ยุตโยคญาณดิลก ไตรปิฎกธารี ธรรมวาทียติคณิศร บวรสังฆาราม คามวาสี''<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2464/D/1824.PDF พระบรมราชโองการ ประกาศสถาปนาสมเด็จพระราชาคณะและพระราชาคณะ], เล่ม ๓๘, ๒ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๖๔, หน้า ๑๘๒๖ - ๑๘๒๘</ref>
* พ.ศ. 2471 โปรดเกล้าฯ สถาปนาเป็น[[สมเด็จพระราชาคณะ]][[เจ้าคณะใหญ่คณะธรรมยุต|เจ้าคณะใหญ่คณะธรรมยุตติกา]] ในพระราชทินนามพิเศษว่า ''สมเด็จพระวชิรญาณวงศ์ ปาพจนงคญาณวราภรณ์ สุนทรวิสุทธิพรหมจารี ตรีปิฎกธรรมโกศล วิมลศีลขันธ์สรรพสุจิตต์ มหากิริฏราชประนับดา นพวงศวรานุวรรตน์ อุตกฤษฏรัตตัญญูกาพยปฏิภาณ คุโณธารสังฆประมุข ธรรมยุกติกคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี อรัณยวาสี''<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2471/A/170.PDF ประกาศสถาปนาสมณศักดิ์], เล่ม ๔๕, ๑๑ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๗๑, หน้า 173-4</ref>
* ภายหลังการสิ้นพระชนม์ของ[[สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ (แพ ติสฺสเทโว)]] ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ใน [[สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล]] ได้สถาปนาสมเด็จพระวชิรญาณวงศ์เป็น[[สมเด็จพระสังฆราช]]ในราชทินนามเดิม เมื่อวันที่ 31 มกราคม พ.ศ. 2488<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2488/A/009/166.PDF พระบรมราชโองการ ประกาศ สถาปนาสมเด็จพระวชิรญาณวงศ์ ขึ้นเป็นสมเด็จพระสังฆราช], เล่ม ๖๒, ตอน ๙ ก, ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๘๘, หน้า ๑๖๖</ref>
 
* ต่อมาในปี พ.ศ. 2493 [[พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร]] ได้โปรดเกล้าฯ ให้เฉลิมพระนามเป็น
* ภายหลังการสิ้นพระชนม์ของ[[สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ (แพ ติสฺสเทโว)]] ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ใน [[สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล]] ได้สถาปนาสมเด็จพระวชิรญาณวงศ์เป็น[[สมเด็จพระสังฆราช]]ในราชทินนามเดิม เมื่อวันที่ 31 มกราคม พ.ศ. 2488<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2488/A/009/166.PDF พระบรมราชโองการ ประกาศ สถาปนาสมเด็จพระวชิรญาณวงศ์ ขึ้นเป็นสมเด็จพระสังฆราช], เล่ม ๖๒, ตอน ๙ ก, ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๘๘, หน้า ๑๖๖</ref>
 
* ต่อมาในปี พ.ศ. 2493 [[พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร]] ได้โปรดเกล้าฯ ให้เฉลิมพระนามเป็น
 
"''สมเด็จพระวชิรญาณวงศ์ วิสุทธิสงฆคุณาลังการ อริยวงศาคตญาณวิมล สกลมหาสังฆปรินายก ตรีปิฎกกลากุสโลภาส ภูมิพลมหาราชสรณคมนาจารย์ สุจิตตาภิธานสังฆวิสุต มหามกุฎมหาราชประนัปดา นพวงศราชกุลาภิวรรธน์ สุขุมอรรถธรรมวิจารปรีชา กาพยรจนาฉันทพากยปฏิภาน ปาวจนุตตมญาณวราภรณ์ สุนทรวิสุทธิพรหมจรรย์ วิมลศีลขันธสมาจารวัตร พุทธศาสนิกบริษัทคารวสถาน วิจิตรปฏิภานพัฒนคุณ อดุลยคัมภีรญาณบัณฑิต สรรพคณิสสรมหาปธานาธิบดี คามวาสี อรัณยวาสี สมเด็จพระสังฆราช''<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2493/A/027/484.PDF ประกาศสถาปนาเฉลิมพระนามสมเด็จพระสังฆราช], เล่ม 67, ตอน 27, 9 มกราคม พ.ศ. 2493, หน้า 487</ref>
 
* และในวันที่ 20 ธันวาคม พ.ศ. 2499 [[พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร]] ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาพระอิสริยยศขึ้นเป็น[[พระองค์เจ้าต่างกรม]] พร้อมเฉลิมพระนามตามจารึกในพระสุพรรณบัฏว่า<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2500/A/006/21.PDF พระบรมราชโองการ ประกาศ สถาปนาพระสังฆราชขึ้นเป็นสมเด็จพระสังฆราชเจ้ากรมหลวง], เล่ม ๗๔, ตอน ๖ ก ฉบับพิเศษ, ๑๒ มกราคม พ.ศ. ๒๕๐๐, หน้า ๒๑ </ref>
 
"''สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์ วิสุทธิสงฆคุณาลังการ อริยวงศาคตญาณวิมล สกลมหาสังฆปรินายก ตรีปิฎกกลากุสโลภาส ภูมิพลมหาราชหิโตปัธยาจารย์ สุจิตตาภิธานสังฆวิสุต มหามกุฎมหาราชประนัปดา นพวงศราชกุลาภิวรรธน์ สุขุมอรรถธรรมวิจารปรีชา กาพรจนาฉันทพากยปฏิภาน ปาวจนุตตมญาณวราภรณ์ สุนทรวิสุทธิพรหมจรรย์ วิมลศีลขันธสมาจารวัตร พุทธศาสนิกบริษัทคารวสถาน วิจิตรปฏิภานพัฒนคุณ อดุลยคัมภีรญาณบัณฑิต สรรพคณิสสรมหาปธานาธิบดี ศรีสมณุดมบรมบพิตร คชนาม''"
 
== สิ้นพระชนม์ ==
สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์ สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2501 เวลา 01:08 น. พระศพตั้งบำเพ็ญกุศล ณ ตำหนักเพ็ชร วัดบวรนิเวศวิหาร [[รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2501|คณะปฏิวัติ]]ให้สถานที่ราชการทุกแห่งลดธงลงครึ่งเสา 3 วัน และให้ข้าราชการไว้ทุกข์ 15 วันเพื่อถวายความอาลัย<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2501/A/093/1.PDF ประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ ๒๕], เล่ม ๗๕, ตอน ๙๓ ก ฉบับพิเศษ, ๑๑ พฤศจิกายน ๒๕๐๑, หน้า ๑</ref> และได้รับพระราชทานเพลิงพระศพ ณ พระเมรุ [[เมรุหลวงหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส]]เมื่อวันที่ 26 เมษายน พ.ศ. 2503<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2503/D/035/2.PDF หมายกำหนดการ ที่ ๗/๒๕๐๓ พระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์], เล่ม ๗๗, ตอน ๓๕ ง ฉบับพิเศษ, ๒๕ เมษายน ๒๕๐๓, หน้า ๒</ref> เป็นพระองค์แรกที่สร้างใช้พระเมรุถาวรหน้าพลับพลาอิสริยาภรณ์ และใช้เป็นพระเมรุและเมรุ ในงานพระราชทานเพลิงพระศพและงานพระราชทานเพลิงศพ พระบรมวงศานุวงศ์ตลอดจนบุคคลสำคัญจนถึงปัจจุบัน
 
== พระนิพนธ์ ==
เส้น 79 ⟶ 77:
* [[พ.ศ. 2467]] ทรงชำระอรรถกถาชาดก ภาคที่ 3 จากจำนวน 10 ภาค ที่[[สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า]] โปรดให้ชำระพิมพ์
 
หนังสือที่ทรงนิพนธ์ ได้แก่ ศาสนาโดยประสงค์ พระโอวาทธรรมบรรยาย ตายเกิด ตายสูญ ทศพิธราชธรรม พร้อมทั้งเทวตาทิสนอนุโมทนากถา สังคหวัตถุ จักรวรรดิวัตร และขัตติยพละ พุทธศาสนคติ บทความต่าง ๆ รวมเล่ม ชื่อว่า ความรู้เรื่องพระพุทธศาสนาตั้งแต่เบื้องต้น ทีฆาวุคำฉันท์ และพระธรรมเทศนาที่สำคัญได้แก่ ธรรมเทศนาทศพิธราชธรรม ในการพระราชพิธีธรรมบรมราชาภิเษกพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช พระธรรมเทศนาวชิรญาณวงศ์เทศนา 55 กัณฑ์
 
== พงศาวลี ==
เส้น 117 ⟶ 115:
{{สืบตำแหน่ง
| รูปภาพ = ฉัตรสามชั้น.jpg
| ตำแหน่ง = [[รายพระนามสมเด็จพระสังฆราชแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ไทย|สมเด็จพระสังฆราชแห่งกรุงรัตนโกสินทร์]]
| จำนวนตำแหน่ง =
| ก่อนหน้า = [[สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ (แพ ติสฺสเทโว)|สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ<br> (แพ ติสฺสเทโว)]]