ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ราชวงศ์พระร่วง"

นอกจากนั้นราชวงศ์พระร่วงยังได้มีความสัมพันธ์ติดต่อกับราชวงศ์ของอาณาจักรต่างๆรอบด้าน ไม่ว่าจะเป็นราชวงศ์มังรายของอาณาจักรล้านนา ราชวงศ์ภูกามยาวของอาณาจักรพะเยา ราชวงศ์ลาวกาวของอาณาจักรน่าน ราชวงศ์ชวาเชียงทองของอาณาจักรล้านช้างร่มขาว ราชวงศ์ศรีธรรมาโศกราชของอาณาจักรตามพรลิงค์ลิงก์ เป็นต้น ทั้งความสัมพันธ์ทางด้านการทูต การเมือง เศรษฐกิจ ศาสนา วัฒนธรรม และ ผ่านความสัมพันธ์ทางเครือญาติระหว่างอาณาจักร

เมื่อทางการนำรูปพระร่วงพระลือรุ่นที่ 2 ขอยืมไปจัดแสดงไว้ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติรามคำแหงโดยไม่คืนแล้ว ชาวบ้านชาวเมืองประชาชนจำนวนมากได้ร่วมใจกันบริจาคทรัพย์สินสิ่งของมีค่าของตนมาหล่อรูปพระร่วงพระลือขึ้นใหม่เป็นครั้งที่ 3 เมื่อหลังกึ่งพุทธกาล พ.ศ. 2500 แล้วไม่นานนัก ครั้งนี้หล่อสูงใหญ่กว่าเดิมประทับยืนเป็นคู่เสมอเท่ากัน กับปรากฏว่าความศรัทธาประชาชนในพื้นที่ยิ่งทวีคูณทั้งพวงมาลัยดอกไม้ว่าวดาบตุ๊กตาช้างม้านางรำและแผ่นทองที่ปิดหุ้มรูปเคารพทั้งสองพอกพูนหนาแน่นเป็นอย่างมาก มีมหรสพสมโภชแก้บนทั้งหนังลิเกอยู่ไม่ขาด สมโภชบวงสรวงทุกเดือน 6 ก่อนเริ่มทำไร่ไถนา เป็นที่บูชาของผู้คนมาก แต่ในที่สุดเมื่อราวต้นทศวรรษ 2540 รูปพระร่วงพระลือถูกคนร้ายลักลอบเข้าไปตัดเหลือแต่พระบาทเป็นที่กล่าวขวัญสาปแช่งของชาวบ้านชาวเมืองเป็นอย่างมากเพราะเท่ากับทำลายศูนย์รวมจิตใจและที่พึ่งทางจิตวิญญาณอย่างสำคัญ ต่อมาจึงมีการสร้างรูปพระร่วงพระลือเป็นครั้งที่ 4 ที่อยู่ในศาลพระร่วงพระลือทุกวันนี้แต่ความศรัทธากลับลดลงเงียบหายอย่างเห็นได้ชัดไม่เท่ากับครั้งรุ่นที่ 3 ก่อนหน้า

จนกระทั่งถึงปี พ.ศ. 2376 เมื่อเจ้าฟ้าพระวชิรญาณหรือ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ครั้งยังทรงผนวช เสด็จธุดงค์ขึ้นไปยังเมืองเหนือถึงยังอดีตราชธานีเดิมที่สวรรคโลกเก่าและสุโขทัยเก่าซึ่งตัวเมืองหลวงมีสภาพกลายเป็นป่าปกคลุมกับมีหมู่บ้านชุมนุมชนอาศัยอยู่ด้วยไม่มากนัก เสด็จไปพบหลักฐานสำคัญที่ยังคงเป็นที่เคารพในฐานะสิ่งศักดิ์สิทธิ์ของชนในพื้นที่ คือ พระแท่นขดานหินที่เรียกว่ามนังศิลาบาตรและหลักศิลาจารึกตัวอักษรโบราณอยู่ใจกลางบริเวณดงตาล ซึ่งโปรดเกล้าฯให้อัญเชิญลงไปไว้ยังพระนคร ณ วัดราชาธิวาส ศูนย์กลางสำนักธรรมยุตินิกายที่พระองค์ประทับอยู่ เนื่องจากเจ้าฟ้าพระวชิรญาณทรงได้รับวิธีคิดและการศึกษาเลียนอย่างชาวตะวันตกที่มักนิยมค้นคว้าในเรื่องต่างๆ จึงทรงโปรดเกล้าฯให้ศึกษาถ่ายทอดเรื่องราวจากตัวอักษรโบราณที่ทรงนำมาจากสุโขทัยออกมา จึงเริ่มทำให้ทราบว่ากลุ่มราชวงศ์พระร่วงที่เคยครองอยู่ที่สุโขทัยมีพระนามอย่างใดบ้าง จารึกหลักแรกนี้หรือต่อมาเรียกว่าศิลาจารึกหลักที่ 1 ปรากฏพระนามพ่อขุนศรีอินทราทิตย์ นางเสือง พ่อขุนบาลเมือง และที่สำคัญคือพ่อขุนรามคำแหง ผู้โปรดฯให้กระทำหลักศิลาจารึกดังกล่าวขึ้น นับแต่นั้นเป็นต้นมาจึงมีการศึกษาค้นคว้าเรื่องราวของสุโขทัยอย่างมากมาย ได้มีการค้นพบศิลาจารึกต่างๆอีกหลายหลักซึ่งล้วนแล้วแต่ทำให้การปรากฏรับทราบเกี่ยวกับราชวงศ์พระร่วงแบบในทางวิชาการค่อยๆแจ่มชัดขึ้นเป็นลำดับ และเมื่อมีการผนวกนับรวมสุโขทัยเป็นจุดเริ่มต้นของการกำเนิดรัฐไทยที่ชัดเจนเป็นแห่งแรก ราชวงศ์พระร่วงจึงได้รับการยกย่องว่าเป็นราชวงศ์ไทยราชวงศ์แรกในประวัติศาสตร์ของชาติอีกด้วย ซึ่งเป็นราชวงศ์ที่ปรากฏการสืบสายราชสันตติวงศ์อย่างเป็นลำดับชั้นต่อเนื่องในห้วงระยะเวลาถึง 200 ปี จาก พ.ศ. 1781 ไปจนถึง พ.ศ. 1981