เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
|
|
|
|ชื่ออื่น = -
}}
'''ลิลิตตะเลงพ่าย''' เป็นบทประพันธ์ประเภท[[ลิลิต]] ประพันธ์ขึ้นโดย[[สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส]]และ [[พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นภูบาลบริรักษ์]] เพื่อสดุดีวีรกรรมของ[[สมเด็จพระนเรศวรมหาราช]] ในวาระงานพระราชพิธีฉลองตึก[[วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม]]ใน[[รัชกาลที่ 3]] โดยตะเลงในที่นี้หมายถึง [[พม่า]]
ที่มาของเรื่อง
1.พระราชพงศาวดารฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม)
2.วรรณคดีเก่าเรื่อง ลิลิตยวนพ่าย ลิลิตพระลอ
3.จินตนาการของผู้แต่ง คือ ช่วงบทนิราศ
จุดมุ่งหมายในการแต่ง
1.เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนเรศวรมหาราช
2.ฉลองตึกวัดพระเชนตุพนฯ สมัย รัชกาลที่ 3
3.สร้างสมบารมีของผู้แต่ง (เพราะผู้แต่งขอไว้ว่าถ้าแต่งเสร็จขอให้สำเร็จสู่พระนิพพาน)
== ลักษณะการแต่ง ==
แต่งด้วยลิลิตสุภาพ ประกอบด้วย ร่ายสุภาพ โคลงสองสุภาพ โคลงสามสุภาพ และโคลงสี่สุภาพ แต่งสลับกันไป จำนวน 439 บท โดยได้แบบอย่างการแต่งมาจาก[[ลิลิตยวนพ่าย]]ที่แต่งขึ้นในสมัยอยุธยาตอนต้น ลิลิตเปรียบได้กับงานเขียนมหากาพย์ จัดเป็นวรรณคดีประเภทเฉลิมพระเกียรติ[[พระมหากษัตริย์]]
== เนื้อเรื่องย่อ ==
เริ่มต้นด้วยการชมพระบารมีและพระบรมเดชานุภาพของ[[สมเด็จพระนเรศวรมหาราช]] แล้วดำเนินความตามประวัติศาสตร์ว่า [[พระเจ้าหงสาวดีนันทบุเรง]]ทรงทราบว่า [[สมเด็จพระมหาธรรมราชา]] เสด็จสวรรคต สมเด็จพระนเรศวรได้ครองราชสมบัติ พระองค์จึงตรัสปรึกษาขุนนางทั้งปวงว่า[[กรุงศรีอยุธยา]]ผลัดเปลี่ยนกษัตริย์ สมเด็จพระนเรศวรและ[[สมเด็จพระเอกาทศรถ]] พระพี่น้องทั้งสองอาจรบพุ่งชิงความเป็นใหญ่กัน ยังไม่รู้เหตุผลประการใด ควรส่งทัพไปดินแดนอยุธยา เป็นการเตือน[[สงคราม]]ไว้ก่อน ถ้าเหตุการณ์เมืองอยุธยาไม่ปกติสุขก็ให้โจมตีทันที ขุนนางทั้งหลายก็เห็นชอบตามพระราชดำรินั้น พระเจ้าหงสาวดีจึงตรัสให้ พระมหาอุปราชเตรียมทัพร่วมกับ[[พระมหาราชเจ้านครเชียงใหม่]] แต่พระมหาอุปราชากราบทูลพระบิดาว่าโหรทายว่าชันษาของพระองค์ร้ายนัก
สมเด็จพระเจ้าหงสาวดีตรัสว่าพระมหาธรรมราชาไม่เสียแรงมีโอรสล้วนแต่เชี่ยวชาญกล้าหาญในศึกมิเคยย่อท้อการสงคราม ไม่เคยพักให้พระราชบิดาใช้เลยต้องห้ามเสียอีก ผิดกับพระองค์ และให้พระมหาอุปราชาไปเอาภัสตราภรณ์สตรีมาทรงเสีย พระมหาอุปราชาทรงอับอายและหวาดกลัวพระราชอาญาของพระบิดายิ่งนัก จึงเตรียมจัดทัพหลวงและทัพหัวเมืองต่างๆ เพื่อยกมาตีอยุธยา ขณะนั้นสมเด็จพระนเรศวรเตรียมทัพจะไปตี[[กัมพูชา]]เป็นการแก้แค้นที่ถือโอกาสรุกรานอยุธยาหลายครั้งระหว่างที่อยุธยาติดศึกกับพม่า พอสมเด็จพระนเรศวรทรงทราบข่าวศึกก็ทรงถอนกำลังไปสู้รบกับพม่าทันที ทัพหน้ายกล่วงหน้าไปตั้งที่ตำบลหนองสาหร่าย
ฝ่ายพระมหาอุปราชาทรงคุมทัพมากับพระเจ้าเชียงใหม่รี้พลรบ 5 แสน เข้ามาทาง[[ด่านเจดีย์สามองค์]] ทรงชมไม้ ชมนก ชมเขา และคร่ำครวญถึงพระสนมกำนัลมาตลอดจนผ่านไทรโยคลำกระเพิน และเข้ายึดเมือง[[กาญจนบุรี]]ได้โดยสะดวก ต่อจากนั้นก็เคลื่อนพลผ่านพนมทวนเกิดลางร้ายลมเวรัมภาพัดฉัตรหัก ทรงตั้งค่ายหลวงที่ตำบล[[ตระพังตรุ]] ฝ่ายสมเด็จพระนเรศวรและสมเด็จพระเอกาทศรถทรงเคลื่อน[[พยุหยาตราทางชลมารค]] ไปขึ้นบกที่ปากโมก บังเกิดศุภนิมิต ต่อจากนั้นทรงกรีฑาทัพทางบกไปตั้งค่ายที่ตำบลหนองสาหร่าย เมื่อทรงทราบว่าพม่าส่งทหารมาลาดตะเวน ทรงแน่พระทัยว่าพม่าจะต้องโจมตีกรุงศรีอยุธยาเป็นแน่ จึงรับสั่งให้ทัพหน้าเข้าปะทะข้าศึกแล้ว ล่าถอยเพื่อลวงข้าศึกให้ประมาท แล้วสมเด็จพระนเรศวรมหาราชกับสมเด็จพระเอกาทศรถทรงนำทัพหลวงออกมาช่วย ช้างพระที่นั่งลองเชือกตกมันกลับเขาไปในหมู่ข้าศึกแม่ทัพนายกองตามไม่ทัน สมเด็จพระนเรศวรมหาราชตรัสท้าพระมหาอุปราชาทำ[[ยุทธหัตถี]]และทรงได้รับชัยชนะ โดยทรงใช้พระแสงของ้าวฟันพระมหาอุปราชาขาดคาคอช้าง พระแสงของ้าวนั้นได้รับการขนานนามในภายหลังว่า [[พระแสงของ้าวเจ้าพระยาแสนพลพ่าย]] ทางด้านสมเด็จพระเอกาทศรถได้ทรงกระทำยุทธหัตถีมีชัยชนะแก่[[มังจาชโร]]
เมื่อกองทัพพม่าแตกพ่ายไปแล้วสมเด็จพระนเรศวรมาหาราชรับสั่งให้สร้าง[[สถูป]]เจดีย์เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติพระมหาอุปราชา เสด็จแล้วจึงเลิกทัพกลับกรุงศรีอยุธยา เป็นอันจบเนื้อเรื่อง
== แหล่งข้อมูลอื่น ==
{{วิกิซอร์ซ|ลิลิตตะเลงพ่าย}}
|
