เครื่องโต๊ะ

เครื่องโต๊ะ เป็นการตั้งโต๊ะเครื่องบูชาอย่างไทย ที่ตั้งแต่งด้วยเครื่องกระเบื้องจีน โดยมีลักษณะมาจากโต๊ะที่แต่งบูชาแบบจีน แต่กำหนดรูปลักษณ์ใหม่ตามความนิยมอย่างไทย

เครื่องโต๊ะ ในงานกฐินพระราชทาน วัดโสมนัสวิหาร เมื่อวันเสาร์ที่ 21 พฤศจิกายน พุทธศักราช 2558

ประวัติ

เครื่องโต๊ะ เป็นเครื่องบูชาของไทยที่เอามาจากจีน น่าจะเข้ามาในไทยเมื่อ พ.ศ. 2361 สมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยเมื่อกำลังสร้างสวนขวาในพระบรมมหาราชวังราชทูตไทยกลับมาจากจีนได้เห็นการตกแต่งวังและบ้านด้วยเครื่องลายคราม จึงนำมาเป็นแบบแผนในการตกแต่งพระตำหนักในสวนขวาสันนิฐานว่าการตกแต่งนั้นเหมือนกับภาพจิตรกรรมฝาผนังในพระอุโบสถวัดราชโอรสกับวัดกัลยาณมิตร ตั้งแต่นั้นตามบ้านของขุนนางและเจ้านายเริ่มมีการตกแต่งด้วยเครื่องบูชาอย่างจีน และเริ่มมีการตั้งโต๊ะประกวดกันเมื่อมีการจัดเครื่องโต๊ะไปฉลองพระอารามที่ได้ปฏิสังขรณ์ในสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ต่อมาการตั้งโต๊ะได้รับความนิยมมากในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เล่ากันว่าการไปรวมกันตั้งโต๊ะในยุคนี้ตั้งที่ไหนก็ไม่สนุกเท่าที่บ้านของสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) ถ้าใครได้เครื่องลายครามเป็นของดีไปตั้งก็เอาแพรแดงผูกทำขวัญ เป็นจุดเริ่มต้นของการให้รางวัลเครื่องโต๊ะในเวลาต่อมา เมื่อการเล่นเครื่องโต๊ะได้รับความนิยมมาก พระยาโชฎึกราชเศรษฐี (พุก)จึงทูลขอพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าชุมสาย กรมขุนราชสีหวิกรม ให้ทำแบบอย่างเครื่องโต๊ะ สั่งไปทำที่เมืองจีนแล้วเอามาขายในเมืองไทย เป็นเครื่องโต๊ะสำเร็จรูป เรียกว่า โต๊ะกิมตึ๋ง ชุดละ240บาท ตั้งแต่นั้นการตั้งเครื่องโต๊ะก็ซาลง เพราะคนเล่นรังเกียจว่าเป็นของหาง่าย ไม่ต้องใช้ความพยายามในการหาเครื่องลายครามให้เข้าชุดลายกัน แต่ได้กลับมานิยมอีกครั้งในพ.ศ.2430 เพราะพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงรวบรวมเครื่องถ้วยชามลายผักกาดของสมัยรัชกาลที่2 เข้าจัดเป็นโต๊ะเดียวกัน แล้วตั้งเครื่องโต๊ะลายมังกร5เล็บอีกโต๊ะ ตั้งโต๊ะครั้งแรกที่งานฉลองหอพระสมุดวชิรญาณตั้งแต่นั้นมาขุนนางและเจ้านายก็เริ่มนิยมเล่นเครื่องโต๊ะใหม่อีกรอบ กล่าวกันว่างานพระเมรุพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้านภาจรจำรัสศรี ภัทรวดีราชธิดาเป็นงานประกวดตั้งเครื่องโต๊ะใหญ่ที่สุด