ผลต่างระหว่างรุ่นของ "อรรถกถา"

[[ไฟล์:พุทธโฆษาจาริย.JPG|thumb|left|คัมภีร์อรรถกถาบาลีในปัจจุบันเป็นผลงานการแปลของ[[พระพุทธโฆษาจารย์โฆสะ]] ที่แปลยกจาก[[ภาษาสิงหล]]ขึ้นสู่[[ภาษาบาลี]]]]

คัมภีร์อรรถกถา แต่งโดย '''พระอรรถกถาจารย์''' ซึ่งมีเป็นจำนวนหลายท่านมาก และอรรถกถาจารย์ได้แต่งหนังสืออรรถกถาอธิบายไว้หมดครบทั้งหมด ซึ่งคัมภีร์อรรถกถาเป็นหนังสือที่แต่งอธิบายความหรือคำที่ยากในพระไตรปิฎกให้เข้าใจง่ายขึ้น โดยยกศัพท์ออกมาอธิบายเป็นศัพท์ๆศัพท์ ๆ บ้าง ยกข้อความหรือประโยคยาวๆ มาขยายความให้ชัดเจนขึ้นบ้าง แสดง[[ทัศนะ]]และ[[วินิจฉัย]]ของผู้แต่งสอดแทรกเข้าไว้บ้าง<ref>_______. พระไตรปิฎกและอรรถกถาแปล ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย. กรุงเทพ:สำนักพิมพ์มหามกุฏราชวิทยาลัย, 2546</ref> เป็นหนังสือที่มีอุปการะแก่ผู้ศึกษาพระไตรปิฎกรุ่นหลัง ๆ เป็นอย่างยิ่ง

ความเป็นมาของคัมภีร์อรรถกถาในเชิงประวัติศาสตร์ แบ่งได้เป็น 2 มติ คือ มติแรกเห็นว่าอรรถกถามีมาตั้งแต่สมัยพุทธกาล มติหลังเห็นว่าอรรถกถาเริ่มมีในสมัยสังคายนาครั้งที่ 3 ในรัชสมัย[[พระเจ้าอโศกมหาราช]] [[พ.ศ. 236]] (ตามข้อความในคัมภีร์[[มหาวงศ์]]และสัทธัมมสังคหะ) แต่อย่างไรก็ตามในช่วงหลัง คัมภีร์อรรถกถาภาษาบาลีดั้งเดิมได้สูญหายจากประเทศอินเดียไป เหลือเพียงคัมภีร์อรรถกถาภาษาสิงหล ซึ่ง[[พระมหินทะเถระนทเถระ]]ได้นำอรรถกถาในภาษาบาลีมาเผยแพร่ในเกาะลังกาตั้งแต่สมัย[[พระเจ้าอโศกมหาราช]] ([[พ.ศ. 236]])

ดังนั้นในปี [[พ.ศ. 945]] [[พระพุทธโฆสะ]] พระภิกษุชาวอินเดีย จึงได้รับอาราธนามาที่เกาะลังกาเพื่อแปลคัมภีร์อรรถกถากลับคืนสู่[[ภาษาบาลี]] ซึ่งคัมภีร์อรรถกถาที่มีอยู่ในปัจจุบันจึงเป็นผลงานการแปลของท่านพระพุทธโฆษาจารย์โฆสะ<ref>เทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี, สมเด็จพระ. ''ทศบารมีในพุทธศาสนาเถรวาท''. วิทยานิพนธ์ปริญาอักษรศาสตร์มหาบัณฑิต ภาควิชาภาษาตะวันออก บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย,2524. 184 หน้า. (อัดสำเนา)</ref>

ทั้งนี้ อรรถกถาภาษาสิงหลโบราณที่พระอรรถกถาจารย์รุ่นต่อมา เช่น [[พระพุทธโฆสะ]] และ[[พระธัมมปาละ]] ได้ทำการเรียบเรียงขึ้นเป็นภาษามคธนั้น ต้นฉบับได้สูญหายไปหมดแล้ว แต่จากข้อมูลที่หลงเหลืออยู่ สามารถจำแนกแยกอรรถกถาโบราณเหล่านี้ออกเป็น 3 หมวด คือ

อรรถกถาที่พระพุทธโฆสาจารย์โฆสะ พระพุทธทัตตะ พระธรรมปาละ พระอุปเสนปเสน และพระมหานามะ เป็นต้น แต่งและแปลเรียบเรียงจากมูลอรรถกถาหรือมหาอรรถกถาภาษาสิงหล เรียกว่า อภินวอรรถกถา หรืออรรถกถาใหม่ ซึ่งอรรถกถาของยุคอภินวอรรถกถาเริ่มจากคัมภีร์วิสุทธิมรรคเป็นต้นมาจัดว่าเป็นยุคที่วงการศึกษาคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนาแสดงมติว่าเป็น“ยุคทองของอรรถกถา”เพราะมีอรรถกถาเกิดขึ้นมากมาย โดยเนื้อหาของอรรถกถาเหล่านั้นมีความสัมพันธ์กันในลักษณะอธิบายความที่สื่อต่อกันเป็นลำดับตามกระแสความ ซึ่งมีทั้งอรรถกถาพระวินัยปิฎก อรรถกถาพระสุตตันตปิฎกและอรรถกถาพระอภิธรรมปิฎก <ref> วรรณคดีบาลี. หน้า 68</ref>

* [[พระไตรปิฎกภาษาบาลี]] คัมภีร์หลักทางพระพุทธศาสนา (คัมภีร์ชั้นต้น หรือชั้น 1)

[[หมวดหมู่:อรรถกถา|* ]]