|
fuck
{{กล่องข้อมูล แผ่นดินไหว
| title = แผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิในโทโฮะกุ พ.ศ. 2554
| image = An aerial view of tsunami damage in an area north of Sendai, Japan, taken from a U.S. Navy helicopter.jpg
| image alt = ภาพถ่ายทางอากาศแสดงความเสียหายในเขตโทโฮะกุ
| imagecaption = ภาพถ่ายทางอากาศแสดงความเสียหายในเขตโทโฮะกุ
| imagesize = 210px
| map2 = {{Location map+|Japan|width=250|float=none|border=none|caption=แผนที่แสดงศูนย์กลางแผ่นดินไหว|places=
{{Location map~|Japan|lat=38.322|long=142.369|mark=Bullseye1.png|marksize=60|position=top}}
{{Location map~|Japan|lat=35.7|long=139.715|label=โตเกียว|position=left|mark=Green pog.svg}}
{{Location map~|Japan|lat=38.26|long=140.87|label=เซ็นได|position=left|mark=Green pog.svg}}}}
| mapsize =
| caption =
| date = 11 มีนาคม พ.ศ. 2554
| origintime = 05:46:23 [[เวลาสากลเชิงพิกัด|UTC]] <br /> (14:46 ท้องถิ่น)
| duration = 6 นาที<ref name="Asahi-ERI-Takashi">{{cite web|url=http://www.asahi.com/science/update/0317/TKY201103170129.html |title= 震災の揺れは６分間 キラーパルス少なく 東大地震研 |work=Asahi Shimbun |location=Japan |date=2011-03-17 |accessdate=2011-03-18 | language = Japanese }}</ref>
| magnitude = 9.0 แมกนิจูด<ref name="USGS9.0">{{cite web|url= http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqinthenews/2011/usc0001xgp/ |title= Magnitude 9.0 – Near The East Coast Of Honshu, Japan|publisher= United States Geological Survey (USGS) |date= |accessdate=2011-03-13}}</ref><ref name="New Scientist" />
| depth = 32 กิโลเมตร (19.9 ไมล์)
| location = {{Coord|38.322|N|142.369|E|type:event_scale:50000000|display=inline,title}}
| type = [[แผ่นดินไหวเมกะทรัสต์]]
| countries affected = ญี่ปุ่น <br /> ประเทศบริเวณ[[มหาสมุทรแปซิฟิก]]
| damage = [[น้ำท่วม]] [[แผ่นดินถล่ม]] [[ไฟไหม้]] สิ่งก่อสร้างและสาธารณูปโภคเสียหาย อุบัติเหตุทาง[[นิวเคลียร์]]
| intensity =
| tsunami = ใช่ (สูงสุด 40.5 เมตร)
| landslide = ใช่
| foreshocks = ใช่
| aftershocks = 1,235 ครั้ง
| casualties = ผู้เสียชีวิต 15,729 ราย<ref name="Template:2011 Tōhoku earthquake and tsunami casualties NPA">{{cite news|title=Damage Situation and Police Countermeasures associated with 2011 Tohoku district – off the Pacific Ocean Earthquake|url=http://www.npa.go.jp/archive/keibi/biki/higaijokyo_e.pdf|accessdate=15 May 2011|publisher=Japanese National Police Agency|date=20 April 2011, 18:00 JST|format=PDF}}</ref><ref name="Template:2011 Tōhoku earthquake and tsunami casualties NPA-JP">{{cite news|title=平成23年(2011年)東北地方太平洋沖地震の被害状況と警察措置|url=http://www.npa.go.jp/archive/keibi/biki/higaijokyo.pdf|accessdate=|publisher=Japanese National Police Agency|date=14 Aug 2011 |language=Japanese|format=PDF}}</ref> บาดเจ็บ 5,719 ราย<ref name="Template:2011 Tōhoku earthquake and tsunami casualties NPA"/><ref name="Template:2011 Tōhoku earthquake and tsunami casualties NPA-JP"/> สูญหาย 4,539 ราย<ref name="Template:2011 Tōhoku earthquake and tsunami casualties NPA"/><ref name="Template:2011 Tōhoku earthquake and tsunami casualties NPA-JP"/>
}}
'''แผ่นดินไหวนอกชายฝั่งแปซิฟิกโทโฮะกุ พ.ศ. 2554''' ({{ญี่ปุ่น|東北地方太平洋沖地震|Tōhoku Chihō Taiheiyō-oki Jishin<ref name="JMA1">{{cite web|author=気象庁 Japan Meteorological Agency |url=http://www.jma.go.jp/jma/press/1103/11c/201103111620.html |title=平成23年3月11日14時46分頃の三陸沖の地震について（第２報） 気象庁 | 平成２３年報道発表資料 | publisher =JMA | place = JP | language = Japanese |date= |accessdate=11 March 2011}}) </ref>}}) เป็น[[แผ่นดินไหวเมกะทรัสต์]]เกิดใต้ทะเล ขนาด 9.0 [[แมกนิจูด]] นอกชายฝั่ง[[ญี่ปุ่น]] เกิดขึ้นเมื่อเวลา 14.46 น. ตาม[[เวลามาตรฐานญี่ปุ่น]] (05:46 [[UTC]]) เมื่อวันที่ 11 มีนาคม พ.ศ. 2554<ref name="USGS9.0"/><ref name="New Scientist">{{cite journal|url=http://www.newscientist.com/blogs/shortsharpscience/2011/03/powerful-japan-quake-sparks-ts.html|title=Japan's quake updated to magnitude 9.0 |edition = Short Sharp Science |journal = [[New Scientist]] |date=11 March 2011|first=Michael|last=Reilly|accessdate=11 March 2011}}</ref><ref name="New USGS number puts Japan quake at 4th largest">{{cite news|title=New USGS number puts Japan quake at 4th largest|url=http://www.cbsnews.com/stories/2011/03/14/501364/main20043126.shtml|newspaper=[[CBS News]]|date={{date|2011-3-14}}|accessdate={{date|2011-3-15}}}}</ref> จุดเหนือศูนย์กลางแผ่นดินไหวมีรายงานว่า อยู่นอกชายฝั่งตะวันออกของ[[คาบสมุทรโอชิกะ]] [[โทโฮะกุ]] โดยมี[[จุดเกิดแผ่นดินไหว]]อยู่ลึกลงไปใต้พื้นดิน 32 กิโลเมตร<ref>{{cite news|title=Séisme et tsunami dévastateurs: plus de 1000 morts et disparus au Japon|url = http://www.leparisien.fr/tsunami-pacifique/seisme-et-tsunami-devastateurs-plus-de-1000-morts-et-disparus-au-japon-11-03-2011-1352998.php|newspaper=[[Le Parisien]] | date =11 March 2011|accessdate=12 March 2011|language= French| trans_title=Devastating quake and tsunami: more than 1,000 deaths and many more missing in Japan}}</ref><ref name="BBC1">{{cite news|url = http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-12709598|work=[[BBC News]]|title= Tsunami hits north-eastern Japan after massive quake| date =11 March 2011| location = UK | accessdate= 11 March 2011}}</ref> นับเป็นเหตุการณ์แผ่นดินไหวครั้งรุนแรงที่สุดในประวัติศาสตร์ญี่ปุ่น และเป็นหนึ่งในห้าแผ่นดินไหวครั้งรุนแรงที่สุดของโลกเท่าที่มีการบันทึกสมัยใหม่มาตั้งแต่ พ.ศ. 2443<ref name="New USGS number puts Japan quake at 4th largest" /><ref>{{cite news|url=http://www.guardian.co.uk/world/2011/mar/13/japan-tsunami-earthquake-power-cuts|title=Tsunami, earthquake, nuclear crisis – now Japan faces power cuts|last=Branigan|first=Tania|date=2011-03-13|work=[[The Guardian]]|accessdate=2011-03-15|archiveurl=http://www.webcitation.org/5xDAT05x0|archivedate=2011-03-15}}</ref><ref name="3news">{{cite news|url=http://www.3news.co.nz/Japan-quake---7th-largest-in-recorded-history/tabid/417/articleID/201998/Default.aspx|title=Japan quake – 7th largest in recorded history|accessdate=2011-03-11|date=2011-03-11}}</ref> และก่อให้เกิด[[คลื่นสึนามิ]]ทำลายล้างซึ่งสูงที่สุดถึง 40.5 เมตร ในมิยาโกะ [[อิวาเตะ]] โทโฮะกุ <ref>[http://www3.nhk.or.jp/daily/english/13_04.html March 11th tsunami a record 40.5 meters high [[NHK]]]</ref><ref name="yomiuri">[[Yomiuri Shimbun]] evening edition 2-11-04-15 page 15, nearby Aneyoshi fishery port (姉吉漁港)(Google map E39 31 57.8, N 142 3 7.6) 2011-04-15, [http://www.yomiuri.co.jp/science/news/20110415-OYT1T00389.htm 大震災の津波、宮古で38.9 m…明治三陸上回る] by okayasu Akio (岡安 章夫) {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5y2aMlkNh|date=18 April 2011}}</ref> บางพื้นที่พบว่าคลื่นได้พัดพาลึกเข้าไปในแผ่นดินลึกถึง 14 กิโลเมตร<ref name=roland>{{cite web|author=Roland Buerk|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-12709598 |title= Japan earthquake: Tsunami hits north-east |publisher=BBC | work = News | location = UK |date= |accessdate=12 March 2011}}</ref> และมีคลื่นที่เล็กกว่าพัดไปยังอีกหลายประเทศหลายชั่วโมงหลังจากนั้น ได้มีการประกาศเตือนภัยสึนามิและคำสั่งอพยพตามชายฝั่งด้านแปซิฟิกของญี่ปุ่นและอีกอย่างน้อย 20 ประเทศ รวมทั้งชายฝั่งแปซิฟิกทั้งหมดของประเทศ[[อเมริกาเหนือ]]และ[[อเมริกาใต้]]<ref name="autogenerated2">{{cite web|url=http://www.weather.gov/ptwc/text.php?id=pacific.2011.03.11.073000|title=Tsunami bulletin number 3|publisher=Pacific Tsunami Warning Center/NOAA/NWS|date=11 March 2011|accessdate=11 March 2011}}</ref><ref name="autogenerated3">{{cite web|author= Wire Staff |url=http://edition.cnn.com/2011/WORLD/asiapcf/03/11/tsunami.warning/index.html |title=Tsunami warnings issued for at least 20 countries after quake | publisher= CNN |date=11 March 2011 |accessdate=11 March 2011}}</ref><ref name="autogenerated4">{{cite web| url= http://www.weather.gov/ptwc/text.php?id=pacific.2011.03.11.103059 |title=PTWC warnings complete list |date= | accessdate=11 March 2011}}</ref> ซึ่งนอกเหนือไปจากการสูญเสียชีวิตและการทำลายล้างโครงสร้างพื้นฐานของญี่ปุ่นแล้ว คลื่นสึนามิดังกล่าวยังก่อให้เกิดอุบัติเหตุนิวเคลียร์ขึ้น ซึ่งหลัก ๆ เป็นอุบัติเหตุแกนปฏิกรณ์ปรมาณูหลอมละลายระดับ 7 ใน[[โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะไดอิชิ]] และการกำหนดพื้นที่อพยพได้มีผลกระทบถึงราษฎรนับหลายแสนคน<ref name="autogenerated2">[http://www.ktvz.com/news/28143212/detail.html Japan: 3 Nuclear Reactors Melted Down - News Story - KTVZ Bend<!-- Bot generated title -->]</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cnn.com/2011/WORLD/asiapcf/06/06/japan.nuclear.meltdown/index.html |title=3 nuclear reactors melted down after quake, Japan confirms |work=CNN |accessdate=2011-06-06}}</ref> แผ่นดินไหวดังกล่าวรุนแรงเสียจนทำให้[[เกาะฮอนชู]]เลื่อนไปทางตะวันออก 2.4 เมตร พร้อมกับเคลื่อนแกนหมุนของโลกไปเกือบ 10 เซนติเมตร<ref name="Deutsche Welle">{{cite news|title=Quake shifted Japan by over two meters|url=http://www.dw-world.de/dw/article/0,,14909967,00.html|work=[[Deutsche Welle]]|date=March 14, 2011|accessdate=March 14, 2011}}</ref><ref>{{cite news | url = http://www.nytimes.com/2011/03/14/world/asia/14seismic.html | title = Quake Moves Japan Closer to U.S. and Alters Earth's Spin | author = Kenneth Chang | work = [[The New York Times]] | date = March 13, 2011 | accessdate = 2011-03-14 }}</ref>
นายกรัฐมนตรีญี่ปุ่น [[นะโอะโตะ คัง]] กล่าวว่า "ในช่วงเวลาหกสิบห้าปีนับตั้งแต่สิ้นสุด[[สงครามโลกครั้งที่สอง]] วิกฤตการณ์ครั้งนี้นับว่าร้ายแรงและยากลำบากที่สุดสำหรับญี่ปุ่น"<ref>{{cite news|url=http://edition.cnn.com/2011/WORLD/asiapcf/03/13/japan.quake/index.html?iref=NS1 | title=Japanese PM: 'Toughest' crisis since World War II | publisher=CNN | work=[[CNN International]] | date=13 March 2011 |accessdate=13 March 2011}}}</ref> สำนักงานตำรวจแห่งชาติญี่ปุ่น ระบุว่า มีผู้เสียชีวิต 15,729 ราย บาดเจ็บ 5,719 ราย และสูญหาย 4,539 ราย ในพื้นที่สิบแปด[[จังหวัดในประเทศญี่ปุ่น|จังหวัด]] เช่นเดียวกับอาคารที่ถูกทำลายหรือได้รับความเสียหายกว่า 125,000 หลัง<ref name="Template:2011 Tōhoku earthquake and tsunami casualties NPA"/><ref name="Template:2011 Tōhoku earthquake and tsunami casualties NPA-JP"/> แผ่นดินไหวครั้งนี้สร้างความเสียหายอย่างใหญ่หลวงต่อประเทศญี่ปุ่น รวมทั้งความเสียหายอย่างหนักต่อถนนและรางรถไฟ เช่นเดียวกับเหตุเพลิงไหม้ในหลายพื้นที่ และเขื่อนแตก<ref name=roland/><ref>Saira Syed – [http://www.bbc.co.uk/news/business-12756379 "Japan quake: Infrastructure damage will delay recovery"] – 16 March 2011 – ''BBC News'' – Retrieved 18 March 2011. {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5xF8vSig6|date=17 March 2011}}</ref> บ้านเรือนราว 4.4 ล้านหลังคาเรือนทางตะวันออกเฉียงเหนือของญี่ปุ่นไม่มีกระแสไฟฟ้าใช้ และอีก 1.5 ล้านคนไม่มีน้ำใช้<ref name="nhk-english-stream">{{cite web | url=http://www3.nhk.or.jp/nhkworld/r0/high.asx | title=NHK WORLD English | accessdate=March 12, 2011 | date=March 12, 2011 | publisher=NHK}}</ref> เครื่องกำเนิดไฟฟ้าหลายเครื่องไม่สามารถใช้การได้ และเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์อย่างน้อยสามเครื่องได้รับความเสียหาย เนื่องจากแก๊ส[[ไฮโดรเจน]]ที่เกิดขึ้นในอาคารคลุมเครื่องปฏิกรณ์ชั้นนอก และยังได้มีการประกาศ[[สถานการณ์ฉุกเฉิน]] [[โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะไดอิชิ]]เกิดระเบิดขึ้นเกือบ 24 ชั่วโมงหลังเหตุแผ่นดินไหวครั้งแรก อย่างไรก็ตาม แรงระเบิดในพื้นที่ไม่รวมสาร[[กัมมันตรังสี]]อยู่ด้วย<ref>{{cite web|author=By the CNN Wire Staff |url=http://edition.cnn.com/2011/WORLD/asiapcf/03/12/japan.nuclear/ |title=Report: Explosion at Japanese nuclear plant |publisher=Edition.cnn.com |date= |accessdate=2011-03-12}}</ref><ref name=bbc-huge-blast-nuclear>{{cite news |url=http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-12720219| title=Huge blast at Japan nuclear power plant (with video of explosion) |publisher=BBC News |date=12 March 2011 |accessdate=12 March 2011}}</ref><ref name="nhk-english-stream"/> ประชาชนซึ่งอยู่อาศัยในรัศมี 20 กิโลเมตรรอบโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะไดอิชิและรัศมี 10 กิโลเมตรรอบ[[โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะไดนิ]]ถูกสั่งอพยพ
ประมาณการความเสียหายเบื้องต้นเฉพาะที่เกิดขึ้นจากแผ่นดินไหวอย่างเดียว อยู่ระหว่าง 14,500 ถึง 34,600 ล้าน[[ดอลลาร์สหรัฐ]]<ref>{{cite web|author=Molly Hennessy-Fiske|work=[[Los Angeles Times]]|date=13 March 2011|accessdate=13 March 2011|title=Japan earthquake: Insurance cost for quake alone pegged at $35 billion, AIR says|url=http://www.latimes.com/news/nationworld/world/la-fgw-japan-quake-insurance-20110314,0,866931.story}}</ref> [[ธนาคารกลางญี่ปุ่น]]อัดฉีดเงินเข้าสู่ระบบอย่างน้อย 15 ล้านล้าน[[เยน]] เมื่อวันที่ 14 มีนาคม พ.ศ. 2554 เพื่อพยายามฟื้นฟูสภาพการตลาดให้กลับคืนสู่สภาพปกติ<ref>{{cite news|url=http://news.yahoo.com/s/nm/20110314/wl_nm/us_japan_quake|title=New explosion shakes stricken Japanese nuclear plant|last=Uranaka|first=Taiga|coauthors=Kwon, Ki Joon|date=14 March 2011|work=[[Reuters]]|accessdate=15 March 2011|archiveurl=http://www.webcitation.org/5xD9XGJub|archivedate=15 March 2011}}</ref> เมื่อวันที่ 21 มีนาคม [[ธนาคารโลก]]ประมาณการความเสียหายระหว่าง 122,000 ถึง 235,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ<ref>{{cite news|author=Victoria Kim|publisher=''Los Angeles Times''|date=March 21, 2011|accessdate=March 21, 2011|title=Japan damage could reach $235 billion, World Bank estimates|url=http://www.latimes.com/business/la-fgw-japan-quake-world-bank-20110322,0,3799976.story}}</ref> รัฐบาลญี่ปุ่นประกาศว่ามูลค่าความเสียหายจากภัยพิบัติแผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิอาจมีมูลค่าสูงถึง 309,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ซึ่งทำให้มันเป็นภัยธรรมชาติที่สร้างความเสียหายมากที่สุดเท่าที่มีการบันทึกมา<ref>[http://news.yahoo.com/s/ap/20110323/ap_on_bi_ge/as_japan_earthquake_economy Japan disaster likely to be world's costliest - Yahoo! News<!-- Bot generated title -->]</ref>
== แผ่นดินไหว ==
[[ไฟล์:Shindomap 2011-03-11 Tohoku earthquake.png|250px|thumb|left|แผนที่การสังเกตความรุนแรงแผ่นดินไหวอันเกิดจากแผ่นดินไหวหลัก]]
แผ่นดินไหวดังกล่าวเกิดขึ้นในมหาสมุทรแปซิฟิกตะวันตกที่ระดับความลึกค่อนข้างน้อยเพียง 32 กิโลเมตร โดยศูนย์กลางแผ่นดินใหญ่อยู่ห่างจากคาบสมุทรโอชิกะ โทโฮะกุ ประมาณ 72 กิโลเมตร เป็นเวลาอย่างน้อยหกนาที<ref name="Asahi-ERI-Takashi"/> นครใหญ่ที่ใกล้จุดศูนย์กลางแผ่นดินไหวที่สุดคือ [[เซ็นได]] บน[[เกาะฮนชู]] เกาะหลักของญี่ปุ่น ซึ่งอยู่ห่างจากศูนย์กลางแผ่นดินไหว 130 กิโลเมตร กรุง[[โตเกียว]]อยู่ห่างจากศูนย์กลางแผ่นดินไหว 373 กิโลเมตร<ref name="USGS9.0" /> แผ่นดินไหวดังกล่าวเกิดขึ้นหลังแผ่นดินไหวนำอย่างรุนแรง และมีรายงานแผ่นดินไหวตามอีกหลายร้อยครั้งตามมา [[ฟอร์ช็อก]] (แผ่นดินไหวนำ) ใหญ่ครั้งแรกเป็นเหตุแผ่นดินไหวนำความรุนแรง 7.2 แมกนิจูด เมื่อวันที่ 9 มีนาคม ห่างจากจุดที่เกิดแผ่นดินไหวเมื่อวันที่ 11 มีนาคมไปอย่างน้อย 40 กิโลเมตร ตามด้วยฟอร์ช็อกอีกสามครั้งที่เกิดขึ้นในวันเดียวกัน ซึ่งล้วนแต่ความรุนแรงมากกว่า 6 แมกนิจูด<ref name="USGS9.0" /><ref>{{cite news|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2011/03/110315-japan-earthquake-tsunami-big-one-science/|title=Japan Earthquake Not the "Big One"?|last=Lovett|first=Richard A.|date=2011-03-14|work=[[National Geographic News]]|accessdate=2011-03-15|archiveurl=http://www.webcitation.org/5xDGM2J50|archivedate=2011-03-15}}</ref> หลังเกิดแผ่นดินไหว อาฟเตอร์ช็อกความรุนแรง 7.0 แมกนิจูด ได้รับรายงานเมื่อเวลา 15.06 น. (ตามเวลาท้องถิ่น) ตามด้วย 7.4 เมื่อเวลา 15.15 น. และ 7.2 เมื่อเวลา 15.26 น.<ref>{{cite web|url=http://tenki.jp/earthquake/detail-3612.html |title=地震情報 – 2011年3月10日 15時6分 – 日本気象協会 tenki.jp| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2MROEAe | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}{{cite web|url=http://tenki.jp/earthquake/detail-3616.html |title=地震情報 – 2011年3月11日 15時15分 – 日本気象協会 tenki.jp| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2MROEAe | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}{{cite web|url=http://tenki.jp/earthquake/detail-3618.html |title=地震情報 – 2011年3月11日 15時26分 – 日本気象協会 tenki.jp| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2MROEAe | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> อาฟเตอร์ช็อกมากกว่าแปดร้อยครั้งมีความรุนแรงมากกว่า 4.5 แมกนิจูดตั้งแต่เกิดแผ่นดินไหวหลัก<ref>{{cite web| url=http://www.jma.go.jp/en/quake/quake_singendo_index.html |title=Earthquake Information |accessdate=11 March 2011 |publisher=Japan Meteorological Agency| archiveurl = http://www.webcitation.org/5x7vVCywI | archivedate=12 March 2011| deadurl=no}}</ref> อาฟเตอร์ช็อกเป็นไปตามกฎโอโมริ ซึ่งกล่าวว่า อัตราอาฟเตอร์ช็อกลดลงแปรผันตรงกับเวลาตั้งแต่แผ่นดินไหวหลัก ดังนั้น อาฟเตอร์ช็อกจึงเกิดขึ้นน้อยลงเมื่อเวลาผ่านไป แต่อาจเกิดขึ้นเรื่อย ๆ อีกหลายปี<ref name=CBSMcNutt />
หนึ่งนาทีก่อนผลกระทบจากแผ่นดินไหวจะรู้สึกได้ในกรุงโตเกียว [[ระบบแจ้งเตือนภัยแผ่นดินไหวล่วงหน้า (ญี่ปุ่น)|ระบบแจ้งเตือนภัยแผ่นดินไหวล่วงหน้า]] ซึ่งมี[[เครื่องตรวจวัดแผ่นดินไหว]]มากกว่าหนึ่งพันตัวในญี่ปุ่น ได้ส่งคำเตือนออกอากาศทางโทรทัศน์เกี่ยวกับเหตุแผ่นดินไหวแก่ชาวญี่ปุ่นหลายล้านคน [[คลื่นเอส]]แผ่นดินไหว ซึ่งเคลื่อนที่ด้วยอัตราเร็ว 4 กิโลเมตรต่อวินาที จึงใช้เวลา 90 วินาทีในการเดินทาง 373 กิโลเมตรไปยังกรุงโตเกียว [[สำนักงานอุตุนิยมวิทยาญี่ปุ่น]] เชื่อว่าระบบการแจ้งเตือนภัยล่วงหน้าสามารถช่วยหลายชีวิต<ref>{{cite news|url=http://www.montrealgazette.com/news/Alert+sounded+minute+before+tremor+struck/4425621/story.html|title=Alert sounded a minute before the tremor struck|last=Foster|first=Peter|work=[[The Daily Telegraph]]|accessdate=2011-03-11|archiveurl=http://www.webcitation.org/5x74xLDTb|archivedate=2011-03-11}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.technologyreview.com/computing/35090/?p1=A3|title=80 Seconds of Warning for Tokyo|last=Talbot|first=David|work=MIT Technology Review|accessdate=2011-03-11}}</ref> คำเตือนต่อสาธารณชนถูกส่งไปราว 8 วินาทีหลังคลื่นพีแรกถูกตรวจจับ หรือ 31 วินาทีหลังเกิดแผ่นดินไหว อย่างไรก็ตาม ความรุนแรงที่ประเมินไว้น้อยกว่าความเป็นจริงในบางพื้นที่ใน[[คันโต]]และโทโฮะกุ<ref>http://www.eqh.dpri.kyoto-u.ac.jp/~masumi/ecastweb/110311/indexj.htm</ref>
ตอนแรก USGS รายงานความรุนแรงของแผ่นดินไหวอยู่ที่ 7.9 แมกนิจูด แต่ปรับเพิ่มเป็น 8.8 และ 8.9 อย่างรวดเร็ว<ref name="USGS8.9">{{cite web|url=http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/recenteqsww/Quakes/usc0001xgp.php|title=Magnitude 8.9 – NEAR THE EAST COAST OF HONSHU, JAPAN 2011 March 11 05:46:23 UTC|publisher=[[United States Geological Survey]] (USGS)|accessdate=11 March 2011}}</ref> และปรับเพิ่มอีกครั้งเป็น 9.0 แมกนิจูด<ref name="New Scientist" /><ref name="USGS-9.0-Update">{{cite web|url=http://www.usgs.gov/newsroom/article.asp?ID=2727|title=USGS Updates Magnitude of Japan’s 2011 Tohoku Earthquake to 9.0|publisher=[[United States Geological Survey]] (USGS)|date=14 March 2011|accessdate=18 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5xC2zNlat | archivedate=14 March 2011| deadurl=no}}</ref>
=== ธรณีวิทยา ===
แผ่นดินไหวครั้งนี้เกิดขึ้นโดย[[แผ่นแปซิฟิก]]มุดตัวลงใต้แผ่นเปลือกโลกใต้ฮนชูเหนือ ซึ่งแผ่นเปลือกโลกแผ่นใดที่เกิดปรากฏการณ์ดังกล่าวขึ้นนี้ยังเป็นที่ถกเถียงกันอยู่ในหมู่นักวิทยาศาสตร์<ref name=grauniad>{{cite web|author=Ian Sample |url=http://www.guardian.co.uk/world/2011/mar/11/japan-earthquake-tsunami-questions-answers |title=newspaper: Japan earthquake and tsunami: what happened and why |publisher=Guardian |date= |accessdate=2011-03-14}}</ref><ref name="NYTimes-Chang2011-03-13">{{cite news |first=Kenneth|last=Chang|title=Quake Moves Japan Closer to U.S. and Alters Earth's Spin |url=http://www.nytimes.com/2011/03/14/world/asia/14seismic.html |work=[[The New York Times]] |date=2011-03-13 |accessdate=2011-03-14}}</ref> แผ่นแปซิฟิก ซึ่งเคลื่อนที่ด้วยอัตรา 8 ถึง 9 เซนติเมตรต่อปี ลาดลงไปใต้แผ่นเปลือกโลกซึ่งรองรับฮนชู และปลดปล่อยพลังงานออกมามหาศาล การเคลื่อนไหวนี้ดึงแผ่นเปลือกโลกที่อยู่ข้างบนลงจนกระทั่งเกิดความเครียดมากพอที่จะเกิดเหตุการณ์แผ่นดินไหวขึ้น การแตกทำให้ระดับน้ำทะเลเพิ่มสูงขึ้นหลายเมตร แผ่นดินไหวความรุนแรงระดับนี้โดยปกติแล้วจะมีความยาวรอยเลื่อนอย่างน้อย 480 กิโลเมตร และมักเกิดขึ้นโดยมีพื้นผิวรอยแยกค่อนข้างตรงและยาว เพราะรอยต่อแผ่นเปลือกโลกและเขตมุดตัวในพื้นที่ของรอยเลื่อนไม่ตรง ความรุนแรงของแผ่นดินไหวครั้งนี้ที่เกิน 8.5 แมกนิจูดจึงผิดปกติ และสร้างความประหลาดใจแก่นัก[[แผ่นดินไหววิทยา]]บางคน<ref>{{cite news|last=Maugh |first=Thomas H|url=http://www.latimes.com/news/nationworld/nation/la-sci-japan-earthquake-20110310,0,7154967.story |title=Size of Japan's quake surprises seismologists |work=Los Angeles Times |date=11 March 2011|accessdate=11 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2MUsywX | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> พื้นที่ศูนย์กลางแผ่นดินไหวขยายจากนอกชายฝั่งจังหวัดอิวะเตะไปจนถึงนอกชายฝั่งจังหวัดอิบาระกิ<ref>{{cite news|url=http://www3.nhk.or.jp/news/html/20110312/t10014615121000.html |title=地震調査委 想定外の連動地震 NHKニュース |publisher=.nhk.or.jp |accessdate=12 March 2011|archiveurl=http://www.webcitation.org/5xVeL1VKT|archivedate=11 March 2011}}</ref> สำนักงานอุตุนิยมวิทยาญี่ปุ่น ว่า แผ่นดินไหวอาจทำให้เขตรอยเลื่อนแตกออกจากอิวะเตะถึงอิบะระกิ โดยมีความยาว 500 กิโลเมตร และกว้าง 200 กิโลเมตร<ref>{{cite web|url=http://www.jiji.com/jc/c?g=soc&k=2011031100807&j1 |title=時事ドットコム：Ｍ８．８、死者３００人超＝行方不明５４０人以上−大津波１０ｍ・宮城で震度７ |publisher=Jiji.com |accessdate=12 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2MVTwjm | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www3.nhk.or.jp/news/jishin0311/ |title=気象庁"マグニチュードは９．０" NHKニュース |publisher=.nhk.or.jp |accessdate=13 March 2011|archiveurl=http://www.webcitation.org/5xVZxTBtQ|archivedate=27 March 2011}}</ref> การวิเคราะห์แสดงว่า แผ่นดินไหวนี้ประกอบด้วยชุดเหตุการณ์สามอย่างประกอบกัน<ref>{{cite web|url=http://www.asahi.com/special/10005/TKY201103130302.html |title=asahi.com（朝日新聞社）：地殻破壊３連鎖、計６分 専門家、余震拡大に警鐘 – 東日本大震災 |work=Asahi Shimbun |accessdate=13 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2MVqKoJ | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> แผ่นดินไหวอาจมีกลไกลคล้ายคลึงกับแผ่นดินไหวใหญ่ใน พ.ศ. 1412 โดยมี[[ขนาดคลื่นพื้นผิว]]ที่ 8.6 ซึ่งได้ก่อให้เกิดคลื่นสึนามิขนาดใหญ่เช่นกัน<ref>{{cite web|url=http://www.asahi.com/special/10005/TKY201103120239.html |title=asahi.com（朝日新聞社）：「数キロ内陸まで津波」 東大地震研・佐竹教授 – 東日本大震災 |work=Asahi Shimbun |accessdate=12 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2MWNq78 | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> แผ่นดินไหวใหญ่ที่ก่อให้เกิดคลื่นสึนามิอื่น ถล่มพื้นที่[[ชายฝั่งซานริกุ]]ใน พ.ศ. 2439 และ 2486
การสั่นไหวที่รุนแรงถูกจัดให้อยู่ในระดับ 7 ซึ่งเป็นระดับสูงสุดของ[[มาตรความรุนแรงแผ่นดินไหวของสำนักงานอุตุนิยมวิทยาญี่ปุ่น]]ในคุริฮาระ [[จังหวัดมิยะงิ]]<ref name="jma">{{cite web|url=http://www.jma.go.jp/en/quake/20110311150154391-111446.html |title=Japan Meteorological Agency | Earthquake Information |publisher=Jma.go.jp |date= |accessdate=2011-03-11}}</ref> ส่วนในจังหวัดอื่นอีกสามจังหวัด ได้แก่ [[จังหวัดฟุกุชิมะ]] [[จังหวัดอิบะระกิ]] และ[[จังหวัดโทะชิงิ]] ถูกบันทึกไว้ว่าอยู่ในระดับ 6 บนตามมาตราดังกล่าว ส่วนสถานีแผ่นดินไหวใน[[จังหวัดอิวะเตะ]] [[จังหวัดกุมมะ]] [[จังหวัดไซตะมะ]] และ[[จังหวัดชิบะ]] วัดความรุนแรงได้ในระดับ 6 ล่าง และ 5 บนในโตเกียว
สำนักงานข้อมูลปริภูมิ (Geospatial Information Authority) ญี่ปุ่น รายงานการทรุดตัวของแผ่นดิน ที่วัดค่าโดย[[จีพีเอส]]จากค่าล่าสุดเมื่อวันที่ 14 เมษายน พ.ศ. 2554<ref>{{cite web|url=http://www.gsi.go.jp/sokuchikijun/sokuchikijun40003.html|title=平成23年(2011年)東北地方太平洋沖地震に伴う地盤沈下調査|date=14 April 2011|publisher=[[Geospatial Information Authority of Japan]]|language=Japanese|trans_title=Land [[subsidence]]caused by 2011 Tōhoku earthquake and tsunami|accessdate=15 April 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2aXoLUW | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> ที่ลดลงมากที่สุดคือ คาบสมุทรโอชิกะ จังหวัดมิยะงิ 1.2 เมตร<ref name=yumi20110415-p33>Valuie announce from [[Geospatial Information Authority of Japan]], news report by [[Yomiuri Shimbun]] 2011-04-15 ver. 13S page 33</ref> ด้านนักวิทยาศาสตร์ว่า การทรุดตัวดังกล่าวเป็นการถาวร และจะส่งผลให้ชุมชนที่ประสบการทรุดตัวของแผ่นดินนี้จะเสี่ยงต่อภาวะอุทกภัยในช่วงน้ำขึ้นมากยิ่งขึ้น<ref>Alabaster, Jay, "[http://news.yahoo.com/s/ap/20110509/ap_on_re_as/as_japan_earthquake_changing_terrain Quake shifted Japan; towns now flood at high tide]", ''[[Yahoo! News]]'', 9 May 2011.</ref>
=== พลังงาน ===
แผ่นดินไหวดังกล่าวปลดปล่อย[[พลังงานพื้นผิว]]ออกมากว่า 1.9±0.5×10<sup>17</sup> [[จูล]]<ref>{{cite web|url=http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqinthenews/2011/usc0001xgp/neic_c0001xgp_e.php |title=USGS Energy and Broadband Solution |publisher=Neic.usgs.gov |date= |accessdate=2011-03-12}}</ref> ซึ่งประกอบด้วยพลังงานสั่นสะเทือนและสึนามิ ซึ่งเป็นเกือบสองเท่าของพลังงานที่ปลดปล่อยออกมาจาก[[แผ่นดินไหวในมหาสมุทรอินเดีย พ.ศ. 2547|เหตุแผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิในมหาสมุทรอินเดีย พ.ศ. 2547]] ซึ่งคร่าชีวิตผู้คนไปกว่า 230,000 คน หากสามารถใช้ประโยชน์จากพลังงานดังกล่าวได้ พลังงานคลื่นพื้นผิวจากแผ่นดินไหวนี้จะเพียงพอต่อนครขนาด[[ลอสแอนเจลิส]]ได้ทั้งปี<ref name=CBSMcNutt>{{Cite video|people=Marcia McNutt|title=Energy from quake: if harnessed, could power L.A. for a year|url=http://www.youtube.com/watch?v=_C7KKwIMapw|date=12 March 2011|publisher=CBS News via YouTube (Google)|accessdate=13 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2MqdDhf | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> สำหรับพลังงานที่ปลดปล่อยออกมาทั้งหมด หรือที่รู้จักกันว่า [[โมเมนต์แผ่นดินไหว]] มีค่ามากกว่า 200,000 เท่าของพลังงานพื้นผิว และสามารถคำนวณได้อยู่ที่ 3.9×10<sup>22</sup> จูล<ref>{{cite web|url=http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqinthenews/2011/usc0001xgp/neic_c0001xgp_wmt.php |title=USGS.gov: USGS WPhase Moment Solution |publisher=Earthquake.usgs.gov |date= |accessdate=2011-03-13}}</ref> น้อยกว่าแผ่นดินไหวในมหาสมุทรอินเดียเมื่อ พ.ศ. 2547 เล็กน้อย พลังงานดังกล่าว[[สมมูลทีเอ็นที|เท่ากับทีเอ็นที]] 9,320 จิกะตัน หรืออย่างน้อย 600 ล้านเท่าของพลังงานของ[[การทิ้งระเบิดนิวเคลียร์ถล่มฮิโระชิมะและนะงะซะกิ|ระเบิดนิวเคลียร์ที่ถล่มฮิโรชิมา]]
สถาบันพลังงานนิวเคลียร์ของสหรัฐอเมริกาเปิดเผยตัวเลขซึ่งระบุว่าแผ่นดินไหวดังกล่าวสร้างความเร่งสูงสุดของพื้นดินอยู่ที่ 0.35 จี (3.43 ม./วินาที²) ใกล้กับจุดเหนือศูนย์กลางแผ่นดินไหว<ref name="Lavelle14">{{cite news|url=http://news.nationalgeographic.com/news/energy/2011/03/110314-japan-nuclear-power-plant-disaster/|title=Japan Battles to Avert Nuclear Power Plant Disaster|author=Lavelle, Michelle|work=National Geographic News|date=2011-03-14|accessdate=2011-03-16}}</ref> จากการศึกษาโดย[[มหาวิทยาลัยโตเกียว]]ชี้ว่าในบางพื้นที่มีค่าความเร่งสูงสุดเกินกว่า 0.5 จี (4.9 ม./วินาที²) <ref>{{cite web|url=http://www.insurancejournal.com/news/international/2011/03/15/190203.htm|title=EQECAT Analyzes Specific Exposures from Japan Quake/Tsunami|work=Insurance Journal|publisher=Wells Publishing|date=2011-03-15|accessdate=2011-03-16}}</ref> ด้านสถาบันวิจัยโลกศาสตร์และการป้องกันภัยพิบัติแห่งชาติ (NIED) ของญี่ปุ่นได้คำนวณค่าความเร่งสูงสุดของพื้นดินไว้ที่ 2.99 จี (29.33 ม./วินาที²) <ref>{{cite web|title=2011 Off the Pacific Coast of Tohoku earthquake, Strong Ground Motion|url=http://www.k-net.bosai.go.jp/k-net/topics/TohokuTaiheiyo_20110311/nied_kyoshin1e.pdf|publisher=National Research Institute for Earth Science and Disaster Prevention |date=2011-03-11 |accessdate=2011-03-18}}</ref> ส่วนค่าที่บันทึกได้มากที่สุดในญี่ปุ่นอยู่ที่ 2.7 จี ในจังหวัดมิยะงิ ห่างจากศูนย์กลางแผ่นดินไหว 75 กิโลเมตร ส่วนค่าที่อ่านได้สูงสุดในพื้นที่มหานครโตเกียวอยู่ที่ 0.16 จี<ref>{{cite web|url=http://nsmp.wr.usgs.gov/ekalkan/Tohoku/index.html|title=March 11, 2011 M9.0 Tohoku, Japan Earthquake: Preliminary results|author= Erol Kalkan, Volkan Sevilgen|work=United States Geological Survey|date=17 March 2011|accessdate=22 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5xb6DokSo | archivedate=31 March 2011| deadurl=no}}</ref>
=== ผลกระทบทางธรณีฟิสิกส์ ===
แผ่นดินไหวดังกล่าวได้ขยับส่วนทางตะวันออกเฉียงเหนือของญี่ปุ่นไปราว 2.4 เมตรเข้าใกล้ทวีปอเมริกาเหนือ<ref name="Deutsche Welle" /><ref name="NYTimes-Chang2011-03-13" /> ทำให้ผืนทวีปของญี่ปุ่นบางส่วน "กว้างขึ้นกว่าแต่ก่อน"<ref name="NYTimes-Chang2011-03-13" /> ส่วนของญี่ปุ่นที่อยู่ใกล้จุดเหนือศูนย์กลางแผ่นดินไหวมากที่สุดขยับไปมากที่สุด<ref name="NYTimes-Chang2011-03-13" /> สไตน์ระบุว่าแนวชายฝั่งยาว 400 กิโลเมตรลดระดับลงตามแนวดิ่ง 0.6 เมตร ทำให้คลื่นสึนามิเคลื่อนที่พัดเข้าสู่พื้นดินได้ไกลขึ้นและเร็วขึ้น<ref name="NYTimes-Chang2011-03-13" /> การประเมินขั้นต้นเสนอว่า แผ่นแปซิฟิกอาจเลื่อนไปทางตะวันตกมากที่สุด 20 เมตร<ref>{{Cite news|url=http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-12732335|title=How the quake has moved Japan|last=Rincon|first=Paul|date=14 March 2011|accessdate=15 March 2011|work=BBC News| archiveurl = http://www.webcitation.org/5xBwc3YC9 | archivedate=14 March 2011| deadurl=no}}</ref> การประเมินขั้นต้นอีกแหล่งหนึ่ง ชี้ว่าการเลื่อนไหลอาจเป็นระยะทางมากถึง 40 เมตร<ref>{{Cite news|title=Japan quake fault may have moved 40 metres|url=http://www.newscientist.com/blogs/shortsharpscience/2011/03/giant-quake-was-small-for-its.html|last=Reilly|first=Michael|publisher=New Scientist|date=12 March 2011|accessdate=15 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5x7qjBk9N | archivedate=12 March 2011| deadurl=no}}</ref> มีความยาวระหว่าง 300 ถึง 400 กิโลเมตร และกว้าง 100 กิโลเมตร หากข้อมูลดังกล่าวได้รับการพิสูจน์ยืนยัน แผ่นดินไหวครั้งนี้อาจเป็นหนึ่งในการเคลื่อนที่ของรอยเลื่อนที่ใหญ่ที่สุดเท่าที่เคยเกิดขึ้นจากแผ่นดินไหว<ref>{{cite news|title=Japan quake fault may have moved 40 metres|url=http://www.newscientist.com/blogs/shortsharpscience/2011/03/giant-quake-was-small-for-its.html|last=Reilly|first=Michael|publisher=New Scientist|date=2011-03-12|accessdate=2011-03-15}}</ref> วันที่ 6 เมษายน ยามฝั่งญี่ปุ่นระบุว่า แผ่นดินไหวดังกล่าวเลื่อนก้นทะเลใกล้กับจุดเหนือศูนย์กลางแผ่นดินไหว 24 เมตร และยกระดับก้นทะเลนอกชายฝั่งจังหวัดมิยะงิสูงขึ้น 3 เมตร<ref>[http://us.mobile.reuters.com/article/environmentNews/idUSTRE73607620110407?irpc=932 Japan seabed shifted 24 meters after March quake | Reuters.com] {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5y2MvhQKd|date=18 April 2011}}</ref>
แผ่นดินไหวดังกล่าวได้ย้ายตำแหน่งแกนโลกไป โดยประเมินไว้ระหว่าง 10 ถึง 25 เซนติเมตร<ref name=DW /><ref name="NYTimes-Chang2011-03-13" /><ref name="Chai" /> การเปลี่ยนแปลงดังกล่าวทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของโลกเล็กน้อยหลายอย่าง รวมทั้งความยาวของวันและความเอียงของโลก<ref name="Chai">{{cite news|url=http://www.montrealgazette.com/news/Japan+quake+shifts+earth+axis+centimetres/4426356/story.html|title=Japan's quake shifts earth's axis by 25 centimetres|last=Chai|first=Carmen|date=2011-03-11|work=[[The Gazette (Montreal)|Montreal Gazette]]|publisher=[[Postmedia News]]|accessdate=2011-03-13|archiveurl=http://www.webcitation.org/5x95t0CLU|archivedate=2011-03-13}}</ref> อัตราเร็วในการหมุนรอบตัวเองของโลกเพิ่มขึ้น ทำให้วันหนึ่งสั้นลง 1.8 ไมโครวินาทีเนื่องจากการกระจายมวลโลกใหม่ การเคลื่อนย้ายแกนเกิดขึ้นจากการกระจายมวลบนพื้นผิวของโลกใหม่<ref name="day length">{{cite news|url=http://www.cbsnews.com/stories/2011/03/13/scitech/main20042590.shtml|title=Earth's day length shortened by Japan earthquake|date=2011-03-13|publisher=[[CBS News]]|accessdate=2011-03-13}}</ref> ซึ่งเปลี่ยนแปลง[[โมเมนต์ความเฉื่อย]]ของโลก จากผลกระทบในการอนุรักษ์[[โมเมนตัมเชิงมุม]] การเปลี่ยนแปลง[[ความเฉื่อย]]ดังกล่าวทำให้อัตราการหมุนของโลกเปลี่ยนแปลงเล็กน้อย<ref>{{cite news|url=http://www.bbc.co.uk/blogs/23degrees/2011/03/can_an_earthquake_shift_the_ea.html|title=Can an earthquake shift the Earth's axis?|last=Harris|first=Bethan|date=2011-03-14|publisher=BBC News|accessdate=2011-03-15}}</ref> ซึ่งเป็นสิ่งที่คาดการณ์ไว้<ref name="Chai" /> สำหรับแผ่นดินไหวที่มีความรุนแรงระดับนี้<ref name="Deutsche Welle" /><ref name="day length" />
[[ไฟล์:Soil-liquefaction at Shinkiba after after 2011 Tohoku Pacific Ocean offshore earthquake.jpg|thumb|ปรากฏการณ์ดินเหลว (soil liquefaction) ในโกโต กรุงโตเกียว]]
ปรากฏการณ์ดินเหลว (soil liquefaction) ปรากฏชัดเจนในพื้นดินที่เกิดจากการถมทะเล (reclaimed land) รอบกรุงโตเกียว โดยเฉพาะในอุรายาสุ<ref>Fukue, Natsuko, "[http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20110408f3.html Urayasu still dealing with liquefaction]", ''[[Japan Times]]'', 8 April 2011, p. 4. {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5xrXvNqLX|date=11 April 2011}}</ref> นครชิบะ ฟุนาบาชิ นาราชิโนะ (จังหวัดชิบะ) และในเขตโกโต เอโดงาวา มินาโตะ ชูโอะ และโอตะในกรุงโตเกียว มีบ้านหรืออาคารถูกทำลายอย่างน้อย 30 หลัง และอาคารอื่นอีก 1,046 หลังได้รับความเสียหายในระดับต่าง ๆ กัน<ref>''[[Yomiuri Shimbun]]'', "Liquefaction Damage Widespread", 10 April 2011.</ref> ท่าอากาศยานฮาเนดะที่อยู่ใกล้เคียง ซึ่งส่วนใหญ่สร้างบนพื้นที่ดินเกิดจากการถมทะเลนั้น ไม่ได้รับความเสียหาย โอดาอิบะก็เผชิญกับปรากฏการณ์ดังกลาวเช่นกัน แต่ความเสียหายเล็กน้อยมาก<ref>[[Bloomberg L.P.]], "[http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20110324n2.html Tokyo Disneyland's parking lot shows the risk of reclaimed land]", ''[[Japan Times]]'', 24 March 2011, p. 3. {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5y2MwHCYB|date=18 April 2011}}</ref>
[[ภูเขาไฟชินโมอิเดเกะ]] ภูเขาไฟบน[[เกาะคิวชู]] ปะทุขึ้นสองวันหลังจากแผ่นดินไหวดังกล่าว จากที่เคยปะทุขึ้นมาแล้วเมื่อเดือนมกราคม พ.ศ. 2554 ยังไม่เป็นที่ทราบแน่ชัดว่าการปะทุดังกล่าวมีความเชื่อมโยงกับแผ่นดินไหวหรือไม่<ref>{{cite news|url=http://www.latimes.com/news/nationworld/world/la-fgw-japan-quake-volcano-20110314,0,2486939.story|title=Volcano in southern Japan erupts|last=Hennessy-Fiske|first=Molly|date=2011-03-13|work=[[Los Angeles Times]]|accessdate=2011-03-13|archiveurl=http://www.webcitation.org/5xAFMNiQh|archivedate=2011-03-13}}</ref> ใน[[แอนตาร์กติกา]] คลื่นแผ่นดินไหวจากแผ่นดินไหวดังกล่าวได้รับรายงานว่าทำให้ธารน้ำแข็งวิลแลนส์ไถลไป 0.5 เมตร<ref>{{cite news|url=http://www.newscientist.com/article/dn20245-japan-quake-shifts-antarctic-glacier.html|title=Japan quake shifts Antarctic glacier|last=Ananthaswamy|first=Anil|date=2011-03-15|accessdate=2011-03-15}}</ref>
=== อาฟเตอร์ช็อก ===
ญี่ปุ่นเกิดอาฟเตอร์ช็อกมากกว่า 1,200 ครั้งนับแต่เกิดแผ่นดินไหวขึ้น โดยมี 60 ครั้ง ที่มีความรุนแรงมากกว่า 6.0 แมกนิจูด และมีอย่างน้อย 3 ครั้ง ที่มีความรุนแรงมากกว่า 7.0 แมกนิจูด อาฟเตอร์ช็อกความรุนแรง 7.7 และ 7.9 แมกนิจูด เกิดขึ้นเมื่อวันที่ 11 มีนาคม<ref>[http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/recenteqsww/Quakes/usc0002ksa.php#summary Magnitude 7.1 - NEAR THE EAST COAST OF HONSHU, JAPAN] {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5y2MxQDPs|date=18 April 2011}}</ref> และครั้งที่สามเกิดขึ้นนอกชายฝั่งเมื่อวัที่ 7 เมษายน โดยความรุนแรงยังไม่สามารถตกลงกันได้ มีจุดเหนือศูนย์เกิดแผ่นดินไหวอยู่ใต้ทะเล 66 กิโลเมตรนอกชายฝั่งเซ็นได สำนักงานอุตุนิยมวิทยากำหนดความรุนแรงไว้ที่ 7.4 M<sub>JMA</sub> ขณะที่สำนักงานสำรวจธรณีวิทยาสหรัฐลดลงเหลือ 7.1 แมกนิจูด<ref>{{cite news|last=The CNN Wire Staff|title=Fresh quake triggers tsunami warning in Japan|url=http://www.cnn.com/2011/WORLD/asiapcf/04/07/japan.quake/index.html?hpt=T1&iref=BN1|publisher=CNN|accessdate=7 April 2011|publishdate=07 April 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5xpZoe7C3 | archivedate=9 April 2011| deadurl=no| date=8 April 2011}}</ref> มีผู้เสียชีวิตอย่างน้อยสี่คน และกระแสไฟฟ้าถูกตัดขาดเป็นบริเวณกว้างทางตอนเหนือของญี่ปุ่น รวมทั้งการสูญเสียพลังงานภายนอกไปยังโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฮิงาชิโดริ และโรงงานแปรสภาพเชื้อเพลิงโรกกาโช<ref>{{cite web |url=http://www.bangkokpost.com/news/world/230989/four-dead-as-new-tremor-hits-japan-disaster-zone |title=Four dead as new tremor hits Japan disaster zone |work=Bangkok Post |date=8 April 2011 |accessdate=8 April 2011}}</ref><ref>[http://www.iaea.org/newscenter/news/2011/fukushima070411.html Fukushima Nuclear Accident Update Log], [[IAEA]], 7 April 2011 {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5y2aBJR1u|date=18 April 2011}}</ref><ref>[[NHK]], "Strong aftershock kills four", 12 April 2011.</ref> สี่วันให้หลัง วันที่ 11 เมษายน [[แผ่นดินไหวในจังหวัดฟุกุชิมะ เมษายน พ.ศ. 2554|เกิดอาฟเตอร์ช็อกความรุนแรง 6.6 แมกนิจูด]]ถล่มฟุกุชิมะอีกครั้งหนึ่ง ทำให้เกิดความเสียหายเพิ่มเติมและมีผู้เสียชีวิตสามคน<ref>[http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/recenteqsww/Quakes/usc0002n9v.php Magnitude 6.6 - EASTERN HONSHU, JAPAN<!-- Bot generated title -->]</ref><ref>{{cite web|url=http://articles.cnn.com/2011-04-11/world/japan.quake_1_fukushima-daiichi-nuclear-plant-tsunami-quake|title=At least 6 killed in new Japan earthquake|publisher=[[CNN World News]]|work=articles.cnn.com|author=CNN Wire Staff|date=11 April 2011|accessdate=2011-04-23}}</ref>
จนถึงอาฟเตอร์ช็อกวันที่ 3 มิถุนายน พ.ศ. 2554 ที่ยังดำเนินไป แผนที่ที่อัปเดตเป็นประจำแสดงอาฟเตอร์ช็อกที่มีความรุนแรงมากกว่า 4.5 แมกนิจูด ทั้งใกล้หรือนอกชายฝั่งตะวันออกของฮนชูในเจ็ดวันหลังสุด<ref>[http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/recenteqsww/Maps/10/140_35.php USGS 10-degree Map Centered at 35°N,140°E of earthquakes of magnitude 4.5 or over]</ref> แสดงให้เห็นว่าเกิดขึ้น 20 ครั้ง
{{ดูเพิ่มที่|รายชื่อแผ่นดินไหวนำและแผ่นดินไหวตามแผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิในโทโฮะกุ พ.ศ. 2554}}
== คลื่นสึนามิ ==
[[ไฟล์:2011Sendai-NOAA-Energylhvpd9-05.jpg|thumb|แผนที่พลังงานของคลื่นสึนามิจาก NOAA]]
แผ่นดินไหวดังกล่าวซึ่งเกิดจากการนูนขึ้น 5 ถึง 8 เมตร บนก้นทะเลยาว 180 กิโลเมตร ห่างจากชายฝั่งตะวันออกของโทโฮะกุ 60 กิโลเมตร<ref>NHK BS News reported 2011-04-03-02:55 JST</ref> ทำให้เกิดคลื่นสึนามิขนาดใหญ่ซึ่งสร้างความเสียหายอย่างใหญ่หลวงตามแนวชายฝั่งแปซิฟิกของหมู่เกาะตอนเหนือของญี่ปุ่น และส่งผลให้เกิดความสูญเสียชีวิตนับหลายพัน และหลายเมืองถูกทำลายลงอย่างสิ้นเชิง คลื่นสีนามิยังได้แพร่ขยายไปทั่วมหาสมุทรแปซิฟิก และมีการออกคำเตือนและคำสั่งอพยพในหลายประเทศที่ติดมหาสมุทรแปซิฟิก รวมทั้งตลิดชายฝั่งแปซิฟิกของอเมริกาเหนือและใต้ ตั้งแต่[[อะแลสกา]]ไปจนถึง[[ชิลี]]<ref name="autogenerated2" /><ref name="autogenerated3" /><ref name="autogenerated4" /> อย่างไรก็ตาม แม้ว่าสึนามิจะเดินทางไปถึงหลายประเทศ แต่ก็มีผลกระทบค่อนข้างน้อย ชายฝั่งชิลีส่วนที่ติดกับมหาสมุทรแปซิฟิกซึ่งอยู่ห่างจากญี่ปุ่นมากที่สุด (ราว 17,000 กิโลเมตร<ref>{{cite web|url=http://www.mapcrow.info/cgi-bin/cities_distance_airpt2.cgi?city3=-1303908%2CD&city4=-367975%2CS |title=Distance between Dichato, Chile and Sendai, Japan is 17228km |publisher=Mapcrow.info |date=2007-10-23 |accessdate=2011-03-15}}</ref>) ส่วนระยะทางบนโลกที่ไกลที่สุดที่เป็นไปได้อยู่ที่ครึ่งเส้นรอบวง ราว 20,000 กิโลเมตร<ref>{{cite web|url=http://geography.about.com/library/faq/blqzcircumference.htm |title=The circumference of the earth is about 40,000km |publisher=Geography.about.com |date=2010-06-16 |accessdate=2011-03-15}}</ref>) ก็ยังได้รับผลกระทบเป็นคลื่นสึนามิสูง 2 เมตร<ref>{{cite web|last=Attwood |first=James |url=http://www.bloomberg.com/news/2011-03-12/chile-maintains-tsunami-warning-no-major-damage-reported-1-.html |title=Chile Lifts Tsunami Alerts After Japan Quake Spawns Waves |publisher=Bloomberg |date= |accessdate=2011-03-15}}</ref><ref>[http://www.publimetro.cl/nota/mundo/marejadas-ingresaron-entre-70-y-100-metros-en-varias-zonas-del-pais/xIQkcl!9ReTs79Sw66U/ Chilean site: (Tsunami) waves penetrated 70-100 m in different parts of the country]</ref> คลื่นสึนามิสูง 38.9 เมตรถูกประเมินที่คาบสมุทรโอโมเอะ เมืองมิยาโกะ จังหวัดอิวะเตะ<ref name="yomiuri"/>
=== ญี่ปุ่น ===
[[ไฟล์:2011 Tohoku earthquake observed tsunami heights en.png|thumb|left|275px|แผนที่คลื่นสึนามิสูงสุดที่บันทึกได้ตามพื้นที่ต่าง ๆ ในญี่ปุ่น สีแดงเป็นคลื่นที่รุนแรงที่สุด]]
ประกาศเตือนภัยสึนามิออกโดย[[สำนักงานอุตุนิยมวิทยาญี่ปุ่น]]จัดสึนามิดังกล่าวในระดับสูงสุดตามมาตราของตน โดยจัดเป็น "สึนามิขนาดใหญ่" ซึ่งมีความสูงอย่างน้อย 3 เมตร<ref>[http://www.seisvol.kishou.go.jp/eq/eng/fig/tsunamiinfo.html Tsunami Warning System information], ''Japan Meteorological Agency''</ref> การคาดการณ์ความสูงที่แท้จริงนั้นแตกต่างกันไป โดยมีการคาดการณ์สูงสุดในจังหวัดมิยะงิที่ 6 เมตร<ref>{{cite news|url=http://www.jma.go.jp/en/tsunami/info_04_20110311145026.html|title=Tsunami Information (Estimated Tsunami arrival time and Height)|date=2011-03-11}}</ref> คลื่นสึนามิพัดเข้าท่วมพื้นที่ประมาณ 561 ตารางกิโลเมตรในญี่ปุ่น<ref>{{cite web |url=http://www.gsi.go.jp/common/000059939.pdf | title=津波による浸水範囲の面積（概略値）について（第5報）|publisher=Geospatial Information Authority in Japan(国土地理院) |language=Japanese|date=18 April 2011|format=PDF|accessdate=20 June 2011}}</ref>
แผ่นดินไหวเกิดขึ้นเมื่อเวลา 14.46 น. ตามเวลามาตรฐานญี่ปุ่น ห่างจากแนวชายฝั่งญี่ปุ่นที่ใกล้ที่สุดไปราว 67 กิโลเมตร และตอนแรกมีการประเมินว่าคลื่นสึนามิจะใช้เวลาเดินทางมายังพื้นที่แรกที่ได้รับผลกระทบระหว่าง 10 ถึง 30 นาที ตามด้วยพื้นที่เหนือขึ้นไปและใต้ลงมาตามภูมิศาสตร์ของแนวชายฝั่ง หลังเกิดแผ่นดินไหวขึ้นหนึ่งชั่วโมงเล็กน้อย เมื่อเวลา 15.55 น. ตามเวลามาตรฐานญี่ปุ่น คลื่นสึนามิได้รับรายงานว่าพัดเข้าท่วม[[ท่าอากาศยานเซนได]] ซึ่งตั้งอยู่ใกล้ชายฝั่งจังหวัดมิยะงิ<ref name="AVH1">{{cite web|url=http://avherald.com/h?article=43928907&opt=0 |title=News: Tsunami rolls through Pacific, Sendai Airport under water, Tokyo Narita closed, Pacific region airports endangered |publisher=Avherald.com |date=2001-07-06 |accessdate=2011-03-11}}</ref><ref name="10m">{{cite news|url=http://mdn.mainichi.jp/mdnnews/news/20110311p2g00m0dm056000c.html|title=10-meter tsunami observed in area near Sendai in Miyagi Pref|date=2011-03-11|work=[[The Mainichi Daily News]]|accessdate=2011-03-11}}</ref> โดยคลื่นได้พัดพาเอารถยนต์และเครื่องบิน ตลอดจนท่วมอาคารเป็นจำนวนมากขณะที่คลื่นถาโถมเข้าไปในแผ่นดิน<ref name="nhk-english-stream">{{cite web | url=http://www3.nhk.or.jp/nhkworld/r0/high.asx | title= World English | accessdate=2011-03-12 | date=2011-03-12 | publisher=NHK}}</ref><ref name="heraldsun1">{{cite news|url=http://www.heraldsun.com.au/news/japan-on-tsunami-alert-after-another-quake/story-e6frf7jo-1226019884379|title=Japan 8.9-magnitude earthquake sparks massive tsunami|work=[[Herald Sun]]|agency=Associated Press|accessdate=2011-03-11}}</ref> นอกจากนี้ ยังมีรายงานคลื่นสึนามิความสูง 4 เมตรเข้าถล่มจังหวัดอิวะเตะ<ref>{{cite news|url=http://www.en.rian.ru/natural/20110311/162955012.html|title=Earthquake, tsunami wreak havoc in Japan|date=2011-03-11|work=rian.ru|accessdate=2011-03-13}}</ref> เขตวาคาบายาชิในเซ็นไดยังได้รับผลกระทบค่อนข้างหนักเป็นพิเศษ<ref>"Earthquake", ''Japan Times'', 19 March 2011, p. 16.</ref> แหล่งอพยพคลื่นสึนามิที่กำหนดไว้อย่างน้อย 101 แห่งได้รับความเสียหายจากคลื่น<ref>[[Kyodo News]], "[http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20110414a4.html Tsunami hit more than 100 designated evacuation sites]", ''[[Japan Times]]'', 14 April 2011, p. 1. {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5y2N6jIhi|date=18 April 2011}}</ref>
เช่นเดียวกับเหตุการณ์[[แผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิในมหาสมุทรอินเดีย พ.ศ. 2547]] และเหตุการณ์[[พายุไซโคลนนาร์กิส]] ความเสียหายจากคลื่นที่พัดเข้าถล่ม แม้ว่าจะกินพื้นที่จำกัดเฉพาะในท้องถิ่นกว่ามาก แต่ก็ก่อให้เกิดความเสียหายแก่ชีวิตและทรัพย์สินมากกว่าตัวแผ่นดินไหวเอง มีรายงานว่า เมืองทั้งเมืองถูกทำลายจากพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบจากคลื่นสึนามิในญี่ปุ่น รวมทั้งเมือง[[มินามิซานริกุ]] ซึ่งมีผู้สูญหายกว่า 9,500 คน<ref>{{cite web|url=http://mdn.mainichi.jp/mdnnews/national/news/20110312p2g00m0dm075000c.html |title=9,500 unaccounted for in Miyagi's Minamisanriku: local gov't – The Mainichi Daily News |publisher=Mdn.mainichi.jp |date= |accessdate=2011-03-13}}</ref> ร่างของผู้เสียชีวิตหนึ่งพันคนถูกเก็บกู้ในเมืองเมื่อวันที่ 14 มีนาคม พ.ศ. 2554<ref>[[Kyodo News]], "[http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20110315a2.html 2,000 more added to death toll in Miyagi]", ''[[Japan Times]]'', 15 March 2011, p. 1.</ref> ในบรรดาปัจจัยที่ทำให้ยอดผู้เสียชีวิตจากคลื่นสึนามิสูงนั้น ข้อหนึ่งเป็นเพราะแรงกระแทกของน้ำขนาดใหญ่ที่ไม่คาดฝัน และกำแพงสึนามิที่ตั้งอยู่ในนครหลายแห่งที่ได้รับผลกระทบ ป้องกันได้เฉพาะคลื่นสึนามิที่ขนาดเล็กกว่านี้มาก นอกจากนี้ หลายคนที่ถูกคลื่นสึนามิพัดพาไปคิดว่าพวกตนอยู่บนที่สูงพอจะปลอดภัยแล้ว<ref>Watts, Jonathan, "Quake survivors search for hope and shelter", ''Japan Times'', 26 March 2011, p. 13.</ref>
พื้นที่ส่วนใหญ่ของเมืองคุจิและพื้นที่ส่วนใต้ของโอฟุนาโตะรวมทั้งบริเวณท่าเรือเกือบถูกทำลายอย่างสิ้นเชิง<ref>Tritten, Travis, J., and T. D. Flack, "[http://www.stripes.com/news/pacific/earthquake-disaster-in-japan/u-s-rescue-teams-find-devastation-in-northern-city-of-ofunato-1.137784 U.S. rescue teams find devastation in northern city of Ofunato]", [[Stars and Stripes (newspaper)|''Stars and Stripes'']], 15 March 2011, Retrieved 16 March 2011.</ref><ref>{{cite web|url=http://www.yomiuri.co.jp/dy/national/T110312004789.htm |title=Whole towns gone-no cars or people seen |publisher=Yomiuri |date= |accessdate=2011-03-13}}</ref> นอกจากนี้ เมืองที่เกือบถูกทำลายลงอย่างสิ้นเชิงคือ ริคุเซนตาคาตะ ซึ่งมีรายงานว่าคลื่นสึนามิมีความสูงเท่ากับตึกสามชั้น<ref>Staff Reporter (12 March 2011) [http://www.dailymail.co.uk/news/article-1365397/Wiped-map-The-moment-apocalyptic-tsunami-waves-drown-sleepy-coast-town.html?ito=feeds-newsxml "Wiped off the map: The moment apocalyptic tsunami waves drown a sleepy coast town"]. www.dailymail.co.uk, Retrieved 12 March 2011</ref><ref>[http://www.rtl.nl/(/actueel/rtlnieuws/buitenland/)/components/actueel/rtlnieuws/2011/03_maart/12/buitenland/honderden-doden-in-japanse-kuststad.xml "Honderden doden in Japanse kuststad (Hundreds dead in Japanese coastal town)" (in Dutch)]. www.rtlnieuws.nl, Retrieved 12 March 2011</ref><ref>{{cite web|url=http://www.nst.com.my/nst/articles/Japanarmysays300-400bodiesfoundinRikuzentakata_Report/Article/ |title=Japan army says 300–400 bodies found in Rikuzentakata: Report |publisher=Nst.com.my |date=2011-02-03 |accessdate=2011-03-13}}</ref> เมืองอื่นที่ได้รับรายงานว่าถูกทำลายหรือได้รับความเสียหายอย่างหนักจากคลื่นสึนามิ ได้แก่ โอนากาวะ, นะโตะริ, [[โอตสึชิ]] และ[[ยะมะดะ]] (จังหวัดอิวะเตะ) [[นะมิเอะ]] [[โซมะ]] และ[[มินะมิโซมะ]] (จังหวัดฟุกุชิมะ) และ[[โอนะกะวะ]] [[นะโตะริ]] [[อิชิโนะมะกิ]] และ[[เคเซนนุมะ]] (จังหวัดมิยะงิ) <ref>[[Kyodo News]], "[http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20110318a7.html Miyagi coastal whaling port pulverized, little more than memory]", ''[[Japan Times]]'', 18 March 2011, p. 3.</ref><ref>[[Kyodo News]], "Deaths, people missing set to top 1,600: Edano", ''[[Japan Times]]'', 13 March 2011.</ref><ref>[[Kyodo News]], "Survivors in trauma after life-changing nightmare day", ''[[Japan Times]]'', 13 March 2011, p. 2.</ref><ref>[[Kyodo News]], "[http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20110314a3.html Death toll may surpass 10,000 in Miyagi]", ''[[Japan Times]]'', 14 March 2011, p. 1.</ref><ref>Alabaster, Jay, and Todd Pitman, ([[Associated Press]]), "[http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20110315a8.html Hardships, suffering in earthquake zone]", ''[[Japan Times]]'', 15 March 2011, p. 3.</ref> ผลกระทบรุนแรงที่สุดจาดคลื่นสึนามิเกิดขึ้นตามแนวชายฝั่งยาว 670 กิโลเมตรตั้งแต่เอริมะทางเหนือไปจนถึงโออาราอิทางใต้ ซึ่งการทำลายล้างส่วนใหญ่ในพื้นที่เกิดขึ้นในชั่วโมงหลังจากเกิดแผ่นดินไหว<ref>[http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/g/a/2011/03/10/bloomberg1376-LHVQ1T1A1I4R01-4EE48RVP1RLDRU3VH3UVTKDHUU.DTL Tsunami Slams Japan After Record Earthquake, Killing Hundreds], 11 March (Bloomberg), ''[[San Francisco Chronicle]]'', Retrieved 14 March 2011</ref> คลื่นสึนามิยังได้พัดพาเอาสะพานเพียงหนึ่งเดียวที่เชื่อมต่อกับมิยาโตจิมะ จังหวัดมิยะงิ ทำให้ประชากร 900 คนบนเกาะขาดการติดต่อทางบกกับแผ่นดินใหญ่<ref>[[Kyodo News]], "[http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20110319a5.html Survivors on cut-off isle were ready for disaster]", ''[[Japan Times]]'', 19 March 2011, p. 2.</ref> คลื่นสึนามิสูง 2 เมตรพัดถล่มจังหวัดชิบะ ราวสองชั่วโมงครึ่งให้หลังเหตุแผ่นดินไหว ก่อให้เกิดความเสียหายแย่างหนักต่อนครอย่าง อาซาฮี<ref>Fukue, Natsuko, "[http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20110330f1.html Tsunami came late to unprepared Chiba]", ''Japan Times'', 30 March 2011, p. 2. {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5y2aKHwIL|date=18 April 2011}}</ref>
13 มีนาคม พ.ศ. 2554 สำนักงานอุตุนิยมวิทยาญี่ปุ่นเผยแพร่รายละเอียดการสังเกตคลื่นสึนามิที่บันทึกไว้รอบแนวชายฝั่งของญี่ปุ่นหลังเกิดเหตุแผ่นดินไหว การอ่านค่าเหล่านี้ รวมทั้งค่าสึนามิสูงสุด (tsunami maximum reading) สูงกว่า 3 เมตร<ref>[http://www.jma.go.jp/en/tsunami/observation_04_20110313180559.html Tsunami Information NUMBER 64 (Tsunami Observation)], Japan Meteorological Agency, issued 18:05 JST 13 March 2011, Retrieved 14 March 2011. The Iwate Kamaishi-oki reading was obtained by GPS wave meter. {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5y2aL5KwV|date=18 April 2011}}</ref> ค่าที่ได้นั้นเป็นข้อมูลมาจากสถานีบันทึกที่ดำเนินการโดยสำนักงานอุตุนิยมวิทยารอบแนวชายฝั่งญี่ปุ่น หลายพื้นที่ยังได้รับผลกระทบจากคลื่นความสูง 1 ถึง 3 เมตร และประกาศสำนักงานอุตุนิยมวิทยายังมีคำเตือนว่า "''ตามแนวชายฝั่งบางส่วน คลื่นสึนามิอาจสูงกว่าที่สังเกตจากจุดสังเกต''" การบันทึกคลื่นสึนามิสูงสุดแรกสุดนั้นอยู่ระหว่าง 15.12 ถึง 15.21 น. ระหว่าง 26 ถึง 35 นาทีหลังเกิดแผ่นดินไหว ประกาศยังรวมรายละเอียดการสังเกตคลื่นสึนามิเบื้องต้น เช่นเดียวกับแผนที่รายละเอียดมากกว่าของแนวชายฝั่งที่ได้รับผลกระทบจากคลื่นสึนามิ<ref>[http://www.jma.go.jp/en/tsunami/observation_2_04_20110313180559.html Tsunami Information NUMBER 64 (Tsunami Observation)], Japan Meteorological Agency, issued 18:05 JST 13 March 2011, Retrieved 14 March 2011. (Tohoku district.) {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5y2aLTaiJ|date=18 April 2011}}</ref><ref>[http://www.jma.go.jp/en/tsunami/observation_3_04_20110313180559.html Tsunami Information NUMBER 64 (Tsunami Observation)], Japan Meteorological Agency, issued 18:05 JST 13 March 2011, Retrieved 14 March 2011. (Kanto/Chubu district.) {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5y2aLo8ue|date=18 April 2011}}</ref>
23 มีนาคม พ.ศ. 2554 สถาบันวิจัยท่าเรือและท่าอากาศยานรายงานความสูงของสึนามิโดยเยือนจุดท่าเรือหรือโดยการส่งข้อมูลทางไกลจากนอกชายฝั่ง โดยค่าที่วัดได้สูงกว่า 10 เมตร ได้แก่ พื้นที่ท่าเรือโอฟุนาโตะ 24 เมตร, ท่าเรือประมงโอนางาวะ 15 เมตร และพื้นที่ท่าอากาศยานเซ็นได 12 เมตร<ref>{{cite web|url=http://www.pari.go.jp/information/20110311/p20110323.html|title=東北地方の港湾における被災状況について(現地調査速報)(平成23年東北地方太平洋沖地震)|date=23 March 2011|publisher=Port and Airport Research Institute ([[:ja:港湾空港技術研究所|港湾空港技術研究所]])|location=[[Yokosuka, Kanagawa]], Japan|language=Japanese|trans_title=The situation of damage of ports in Tohoku region (site survey)(2011 Tōhoku earthquake and tsunami)
|accessdate=28 March 2011}}{{ลิงก์เสีย|date=มิถุนายน 2554}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.pari.go.jp/information/20110311/p20110323-3.pdf|language=Japanese|title=別紙2：各港の調査状況について (PDF/608KB)|date=23 March 2011|publisher=Port and Airport Research Institute|location=[[Yokosuka, Kanagawa]], Japan|trans_title =Attachment 2: Site survey of Site Tsunami height on each port (PDF/608KB)|format=PDF|accessdate=28 March 2011}}{{ลิงก์เสีย|date=มิถุนายน 2554}}</ref>
ทีมวิจัยร่วมจากมหาวิทยาลัยแห่งชาติโยโกฮามา และ[[มหาวิทยาลัยโตเกียว]] ยังรายงานว่าสึนามิที่อ่าวเรียวริ โอฟุนาโตะ มีความสูงประมาณ 30 เมตร พวกเขาพบอุปกรณ์ประมงกระจัดกระจายอยู่บนผาสูงเหนืออ่าว<ref name="ofunato">{{cite web|title=Researchers: 30-meter tsunami in Ofunato|url=http://www3.nhk.or.jp/daily/english/30_03.html|publisher=NHK|accessdate=29 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5xgge4dkh | archivedate=4 April 2011| deadurl=no}}</ref> ที่ทาโร อิวาเตะ นักวิจัยมหาวิทยาลัยโตเกียวรายงานว่า ความสูงของคลื่นสึนามิที่ประเมินไว้อยู่ที่ 37.9 เมตร ถึงไหลเขาที่อยู่ห่างจากแนวชายฝั่งประมาณ 200 เมตร<ref name="38-meter">{{cite news|url=http://english.kyodonews.jp/news/2011/04/82888.html|publisher=Kyodo News|date=2011-04-03|title=38-meter-high tsunami triggered by March 11 quake: survey}}</ref> เช่นเดียวกัน ที่ไหล่เขาของภูเขาใกล้เคียง 400 เมตร จากท่าเรือประมงอาเนโยชิ (姉吉漁港) บนคาบสมุทรโอโมเอะ (重茂半島) ในมิยาโกะ อิวาเตะ มหาวิทยาลัยวิทยาศาสตร์ทางทะเลและเทคโนโลยีโตเกียว พบว่า คลื่นสึนามิที่ประเมินไว้สูงถึง 38.9 เมตร<ref name="yomiuri"/> ความสูงระดับนี้คาดว่าน่าจะเป็นประวัติศาสตร์ญี่ปุ่น จนถึงวันที่รายงาน ซึ่งเกิน 38.2 เมตร จากแผ่นดินไหวเมจิ-ซานริกุ พ.ศ. 2439<ref>{{cite web|url=http://outreach.eri.u-tokyo.ac.jp/eqvolc/201103_tohoku/#koboriuchi|title=宮古市田老小堀内漁港での津波遡上高|date=3 April 2011|publisher=[[Earthquake Research Institute, University of Tokyo]]|language=Japanese|trans_title =Tunami run up height at Miyako city, Taro Koborinai fishing port| accessdate=4 April 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2aNqnv8 | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref>
การศึกษาของรัฐบาลญี่ปุ่นพบว่า มีประชากรเพียง 42% ในพื้นที่ชายฝั่งจังหวัดอิวาเตะ มิยางิ และฟุกุชิมะใส่ใจต่อคำเตือนคลื่นสึนามิทันทีหลังแผ่นดินไหวและมุ่งหน้าขึ้นที่สูง ในบรรดาผู้ที่พยายามอพยพหลังทราบคำเตือนดังกล่าว มีเพียง 5% เท่านั้นที่ถูกพัดพาไปโดยคลื่นสึนามิ และในบรรดาผู้ที่ไม่ใส่ใจต่อคำเตือน มี 49% ถูกพัดพาไปกับคลื่น<ref>[[Jiji Press]], "42% didn't immediately flee tsunami", ''[[Japan Times]]'', 18 August 2011, p. 2.</ref>
=== ประเทศอื่นรอบมหาสมุทรแปซิฟิก ===
[[ไฟล์:20110311Houshu.ogg|thumb|แอนิเมชันการขึ้นฝั่งของคลื่นสึนามิ โดย [[NOAA]]]]
ไม่นานหลังเกิดแผ่นดินไหว [[ศูนย์เตือนภัยสึนามิแปซิฟิก]]ในฮาวายเฝ้าระวังสึนามิและประกาศสำหรับตำแหน่งในแปซิฟิก เมื่อเวลา 7.30 น. [[UTC]] ศูนย์เตือนภัยฯ ได้ออกประกาศเตือนภัยอย่างกว้างขวางซึ่งครอบคลุมทั่วมหาสมุทรแปซิฟิก<ref>{{cite web|url=http://www.staradvertiser.com/news/breaking/117783848.html|title=Evacuate all coastal areas immediately, Hawaii Civil Defense says|date=2011-03-11|accessdate=2011-03-13}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.prh.noaa.gov/hnl/tsunami_msgs/HEBTSUPAC.201103110932|title=Text of PTWC Pacific-wide tsunami warning|accessdate=2011-03-13|date=2011-03-11}}</ref> รัสเซียสั่งอพยพประชากร 11,000 คนจากพื้นที่ชายฝั่งของ[[หมู่เกาะคิวริว]]<ref>{{cite news|last=CP|first=Google|title=Tsunami from Japanese quake prompts evacuation of 11,000 residents on Russia's Pacific islands|url=http://www.google.com/hostednews/canadianpress/article/ALeqM5jMyXHn6-Zf70Nko_mlrnCh8hmaNA|accessdate=2011-03-13|newspaper=The Associated Press|date=2011-03-11}}</ref> ศูนย์เตือนภัยสึนามิชายฝั่งตะวันตกและอะแลสกาของสหรัฐอเมริกาได้ออกประกาศเตือนภัยสึนามิสำหรับพื้นที่ชายฝั่งของ[[รัฐแคลิฟอร์เนีย]]ส่วนใหญ่ [[รัฐออริกอน]]ทั้งหมด และส่วนตะวันตกของอะแลสกา และรายงานสึนามิครอบคลุมแนวชายฝั่งแปซิฟิกส่วนใหญ่ของอะแลสกา [[รัฐวอชิงตัน]]และ[[บริติชโคลัมเบีย]] [[ประเทศแคนาดา]]<ref name="noaa6">{{cite web|title=Tsunami Warning and Advisory #7 issued 03/11/2011 at 3:39 am PST|url=http://wcatwc.arh.noaa.gov/2011/03/11/lhvpd9/07/messagelhvpd9-07.htm|accessdate=11 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2aPSHnh | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref><ref name="bctsunami">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/canada/british-columbia/story/2011/03/11/tsunami-warnings-bc.html?ref=rss |title=B.C. tsunami threat passes |publisher=CBC.ca |date=11 March 2011|accessdate=13 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2aPYw8r | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> ในรัฐแคลิฟอร์เนียและโอเรกอน คลื่นสึนามิสูงถึง 2.4 เมตรเข้าถล่มบางพื้นที่ ทำความเสียหายแก่อู่เรือและท่าเรือ<ref>[http://www.ksbw.com/r/27160527/detail.html Tsunami Damages Santa Cruz, Crescent City Harbors], KSBW, 11 March 2011</ref><ref>Helen Jung and Jeff Manning, "Waves bring destruction to Oregon's south coast", ''The Oregonian'', 12 March 2011, p. 1+</ref> ในเคอร์รีเคาน์ตี (Curry County) รัฐโอเรกอน เกิดความเสียหาย 7 ล้านดอลลาร์สหรัฐ รวมทั้งพื้นที่อู่เรือ 3,600 ฟุตที่ท่าเรือบรุกกิงส์ (Brookings) เคานต์ตีได้รับเงินช่วยเหลือฉุกเฉิน 1 ล้านดอลลาร์สหรัฐจากองค์กรเพื่อการบริหารจัดการสถานการ์ณฉุกเฉินแห่งรัฐบาลกลาง (FEMA)<ref>[http://www.ktvz.com/oregon-northwest/28204273/detail.html $1.2M FEMA Tsunami Grant To Ore.'s Curry County - Oregon - Northwest News Story - KTVZ Bend<!-- Bot generated title -->]</ref> คลื่นสึนามิสูง 1 พัดเข้าถล่มแวนคูเวอร์ในประเทศแคนาดา<ref name="bctsunami" /> ทำให้มีการอพยพบางส่วน ทำให้เรือถูกห้ามออกสู่ทะเลรอบเกาะเป็นเวลา 12 ชั่วโมงหลังคลื่นกระทบฝั่ง ทิ้งให้ชาวเกาะหลายคนติดอยู่ในพื้นที่ปราศจากวิธีออกไปทำงาน<ref>[http://www.couriermail.com.au/ipad/twilight-tsunami-evacuattion/story-fn6cc53j-1226021294350 Twilight tsunami evacuation]. Courier Mail (2011-03-14). Retrieved on 2011-04-03. {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5y2aPvqSQ|date=18 April 2011}}</ref><ref>Girl, Bowen. (2011-03-16) [http://bowendiaries.blogspot.com/2011/03/japan.html Diary of a Bowen girl: Japan]. Bowendiaries.blogspot.com. Retrieved on 2011-04-03. {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5y2aQqch0|date=18 April 2011}}</ref>
ใน[[ฟิลิปปินส์]] คลื่นสูงถึง 0.5 เมตรพัดเข้าถล่มชายฝั่งตะวันออกของประเทศ บ้านบางหลังตามชายฝั่งจายาปุระ (Jayapura) [[ประเทศอินโดนีเซีย]] ถูกทำลาย<ref>{{cite web|url=http://www.thejakartapost.com/news/2011/03/12/tsunami-destroys-houses-jayapura.html |title=Tsunami destroys houses in Jayapura |publisher=The Jakarta Post |date= |accessdate=2011-03-17}}</ref> ทางการในวีวัก (Wewak) เซปิกตะวันออก (East Sepik) [[ปาปัวนิวกินี]] อพยพผู้ป่วย 100 คนจากโรงพยาบาลของนครแห่งนั้น ก่อนที่จะถูกคลื่นพัดกระทบ ก่อให้เกิดความเสียหายประเมินไว้ 4 ล้านดอลลาร์สหรัฐ [[รัฐฮาวาย]]ประมาณความเสียหายที่เกิดขึ้นกับโครงสร้างพื้นฐานสาธารณะอย่างเดียวอยู่ที่ 3 ล้านดอลลาร์สหรัฐ โดยมีความเสียหายต่อทรัพย์สินของเอกชนอีกหลายล้านดอลลาร์สหรัฐ รวมทั้ง โรงแรมรีสอร์ต โดยประเมินความเสียหายไว้หลายสิบล้านดอลล่าร์<ref name="Hawaii Star 1">Nakaso, Dan (14 March 2011) [http://www.staradvertiser.com/news/breaking/117965429.html Tsunami damage estimate for Hawaii now tens of millions] ''Star Advertiser'', Retrieved 15 March 2011</ref> มีรายงานว่าคลื่นสูง 1.5 เมตรจมเวิ้งน้ำปะการังและเกาะสปิต (Spit Island) ของ[[มิดเวย์อะทอลล์]] ทำให้นกทะเลที่ทำรังอยู่ที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแห่งชาติมิดเวย์อะทอลล์ตายกว่า 110,000 ตัว<ref name=cnnmarch19>{{Cite news|title=Tsunami washes away feathered victims west of Hawaii |url=http://www.cnn.com/2011/US/03/18/tsunami.birds.deaths/?hpt=C2|publisher=CNN |date=19 March 2011 |accessdate=19 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2aSZldy | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> สำหรับประเทศแปซิฟิกใต้อื่นอีกบางประเทศ รวมทั้ง[[ตองกา]]และ[[นิวซีแลนด์]] และดินแดน[[อเมริกันซามัว]]และ[[กวม]]ของสหรัฐ เผชิญกับคลื่นขนาดใหญ่กว่าปกติ แต่ไม่มีรายงานความเสียหายมากนัก<ref>{{cite web|url=http://www.staradvertiser.com/news/breaking/117828543.html#|title=South Pacific islands hit by tsunami swells|date=11 March 2011|accessdate=13 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2aT3dXN | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> อย่างไรก็ตาม ถนนบางสายในกวมถูกปิดและประชาชนถูกอพยพจากพื้นที่ลุ่มต่ำ<ref>[http://www.pacificnewscenter.com/index.php?option=com_content&view=article&id=12303:tsunami-warning-for-guam-pushed-back-to-11-pm&catid=45:guam-news&Itemid=156 Tsunami Warning For Guam Extended Until 11 p.m]. Pacificnewscenter.com (2011-03-11). Retrieved on 2011-04-03. {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5y2aTpgDk|date=18 April 2011}}</ref>
ตามชายฝั่งแปซิฟิกของ[[เม็กซิโก]]และ[[อเมริกาใต้]] มีรายงานคลื่นสึนามิพัดถล่ม แต่ในหลายพื้นที่ได้ก่อให้เกิดความเสียหายเพียงเล็กน้อยไปจนถึงไม่เกิดผลกระทบเลย<ref name="channelnewsasia1">[http://www.channelnewsasia.com/stories/afp_asiapacific/view/1116127/1/.html Minor damage in Latin America by Japan's tsunami], channelnewsasia.com, 13 March 2011</ref> มีรายงานว่าคลื่นสูง 1.5 เมตรพัดเข้าถล่ม[[เปรู]] และบ้านเรือนมากกว่า 300 หลังคาเรือนได้รับความเสียหาย<ref name="channelnewsasia1" /> คลื่นสึนามิใน[[ชิลี]]เองก็มีขนาดใหญ่พอที่จะก่อให้เกิดความเสียหายแก่บ้านเรือนมากกว่า 200 หลังคาเรือน<ref>{{es}} [http://www.ansa.it/ansalatina/notizie/notiziari/chile/20110313183235232122.html Más de 200 casas dañadas dejó seguidilla de olas]. ANSA Latina. 03/13/2011.</ref> โดยมีคลื่นสูงถึง 3 เมตร<ref>{{es}} [http://www.biobiochile.cl/2011/03/12/caldera-80-viviendas-resultaron-destruidas-en-puerto-viejo-tras-subida-de-mar.shtml Caldera: 80 viviendas resultaron destruidas en Puerto Viejo por efecto de las olas]. Radio Bio-Bio. 3/12/2011.</ref><ref>{{es}} [http://diario.latercera.com/2011/03/13/01/contenido/otros/12-62305-9-mas-de-200-casas-danadas-dejo-seguidilla-de-olas-que-azotaron-las-costas.shtml Más de 200 casas dañadas dejó seguidilla de olas que azotaron las costas chilenas] La Tercera. 3/12/2011.</ref> ใน[[หมู่เกาะกาลาปาโกส]] มี 260 ครอบครัวได้รับความช่วยเหลือหลังคลื่นสูง 3 เมตรพัดเข้าถล่ม คลื่นดังกล่าวมาถึงยี่สิบชั่วโมงหลังแผ่นดินไหว แต่ก็หลังประกาศแจ้งเตือนภัยสึนามิถูกยกเลิกไปแล้ว<ref>{{cite news|title=Gareth Morgan's Galapagos hotel destroyed by tsunami|url=http://www.nbr.co.nz/article/gareth-morgans-galapagos-hotel-destroyed-tsunami-ck-88155|accessdate=2011-03-17|newspaper=The National Business Review|date=2011-03-13}}</ref><ref>{{cite news|title=Ecuador Sends Aid To Galapagos After Islands Hit By Tsunami From Japan|url=http://latindispatch.com/2011/03/15/ecuador-sends-aid-to-galapagos-after-islands-hit-by-tsunami-from-japan/|accessdate=2011-03-17|newspaper=LATIN AMERICA NEWS DISPATCH|date=2011-03-15}}</ref> สิ่งปลูกสร้างบนหมู่เกาะได้รับความเสียหายอย่างหนัก และมีรายงานผู้ได้รับบาดเจ็บหนึ่งคน แต่ไม่มีรายงานผู้เสียชีวิต<ref>[http://www.galapagos.org/2008/index.php?id=287 Tsunami Aftermath in Galapagos: Update from CDRS' Director Dr. J. Gabriel Lopez]. Galapagos.org. Retrieved on 2011-04-03. {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5xCKVxpDE|date=15 March 2011}}</ref><ref>[http://www.nbr.co.nz/article/gareth-morgans-galapagos-hotel-destroyed-tsunami-ck-88155 Gareth Morgan's Galapagos hotel destroyed by tsunami|The National Business Review]. Nbr.co.nz. Retrieved on 2011-04-03. {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5xDmAc8LQ|date=16 March 2011}}</ref>
คลื่นสึนามิดังกล่าวยังทำให้ภูเขาน้ำแข็งแตกออกจากหิ้งน้ำแข็งซูลส์เบอร์เกอร์ (Sulzberger Ice Shelf) ใน[[แอนตาร์กติกา]] ห่างจากจุดเกิดแผ่นดินไหวออกไป 13,000 กิโลเมตร ภูเขาน้ำแข็งหลักวัดขนาดได้ 9.5 คูณ 6.5 กิโลเมตร หรือพื้นที่ประมาณ[[เกาะแมนฮัตตัน]] และหนาประมาณ 80 เมตร รวมแล้วมีน้ำแข็งแตกออกไป 125 ตารางกิโลเมตร<ref>{{cite web|url=http://www.esa.int/esaCP/SEMV87JTPQG_index_0.html|title=Japan tsunami caused icebergs to break off in Antarctica|publisher=European Space Agency|date=9 August 2011}}</ref><ref>{{cite journal|last=Brunt|first=Kelly M.|coauthors=Emile A. Okal and Douglas R. MacAyeal|title=Antarctic ice-shelf calving triggered by the Honshu (Japan)|journal=Journal of Glaciology|date=27 April 2011|volume=57|issue=205|pages=785–788|url=http://www.igsoc.org/journal/current/205/j11j073.pdf|accessdate=9 August 2011}}</ref>
== ความเสียหายและผลกระทบ ==
[[ไฟล์:2011 Earthquake and Tsunami near Sendai, Japan.jpg|left|thumb|175px|ความความเสียหายจากสึนามิระหว่างเซ็นไดกับอ่าวเซ็นได]]
[[ไฟล์:Distant view of Rikuzentakata.jpg|thumb|พาโนรามาของพื้นที่ริกุเซนทาคาตาซึ่งถูกคลื่นกวาดพาไป]]
ระดับและขอบเขตความเสียหายอันเกิดจากแผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิที่เกิดตามมานั้นใหญ่หลวง โดยความเสียหายส่วนใหญ่นั้นเป็นผลจากคลื่นสึนามิ คลิปวิดีโอของเมืองที่ได้รับผลกระทบเลวร้ายที่สุดแสดงให้เห็นภาพของเมืองที่เหลือเพียงเศษซาก ซึ่งแทบจะไม่เหลือส่วนใดของเมืองเลยที่ยังมีสิ่งปลูกสร้างเหลืออยู่<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-12727879 |title=film shown by BBC showing only rubble where there were buildings |publisher=Bbc.co.uk |date= |accessdate=2011-03-14}}</ref> การประเมินขอบเขตมูลค่าความเสียหายอยู่ในระดับหลายหมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐ ภาพถ่ายดาวเทียมเปรียบเทียบก่อนและหลังในพื้นที่ที่ถูกทำลายล้างนั้นแสดงให้เห็นความเสียหายอย่างมโหฬารที่เกิดในหลายพื้นที่<ref>{{cite web|url=https://picasaweb.google.com/118079222830783600944/Japan# |title=Before-and-after satellite photographs of devastated regions |publisher=Picasaweb.google.com |date= |accessdate=2011-03-14}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-12731781 |title=animated images showing undamaged places become damaged |publisher=BBC |date= |accessdate=2011-03-15}}</ref> แม้ญี่ปุ่นจะลงทุนเป็นมูลค่าหลายพันล้านดอลลาร์สหรัฐไปกับกำแพงกั้นน้ำต่อต้านสึนามิ ซึ่งลากผ่านอย่างน้อย 40% ของแนวชายฝั่งทั้งหมด 34,751 กิโลเมตร และมีความสูงถึง 12 เมตรก็ตาม แต่คลื่นสึนามิก็เพียงทะลักข้ามยอดกำแพงกั้นน้ำบางส่วน และทำให้กำแพงบางแห่งพังทลาย<ref>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2011/03/14/world/asia/14seawalls.html|title=Seawalls Offered Little Protection Against Tsunami's Crushing Waves|last=Onishi|first=Norimitsu|work=[[The New York Times]] |date=2011-03-13|accessdate=2011-03-15}}</ref>
สำนักงานตำรวจแห่งชาติของญี่ปุ่น แถลงเมื่อวันที่ 3 เมษายน พ.ศ. 2554 ว่า มีอาคาร 45,7000 หลังถูกทำลาย และอีก 144,300 หลังได้รับความเสียหายจากแผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิ อาคารที่ได้รับความเสียหายนั้น ประกอบด้วย 29,500 หลังในจังหวัดมิยะงิ 12,500 หลังในจังหวัดอิวะเตะ และ 2,400 หลังในจังหวัดฟุกุชิมะ<ref>''[[NHK]]'', "190,000 buildings damaged by March 11 quake", 3 April 2011.</ref> โรงพยาบาลขนาดใหญ่กว่า 20 เตียง 300 แห่งในโทโฮะกุได้รับความเสียหายจากภัยพิบัติดังกล่าว โดยมี 11 โรงถูกทำลายลงอย่างสิ้นเชิง<ref>[[Kyodo News]], "[http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20110609a1.html Fishermen to Tepco: Don't release water]", ''[[Japan Times]]'', 9 June 2011, p. 1.</ref> แผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิก่อให้เกิดกองวัสดุก่อสร้างและซากปรักหักพังที่ประเมินไว้ 24-25 ล้านตันในญี่ปุ่น<ref>[[Agence France-Presse]]/[[Jiji Press]], "Radiation, legalities complicate cleanup efforts", ''[[Japan Times]]'', 9 April 2011, p. 2.</ref><ref>Kamiya, Setsuko, "[http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20110630f1.html Debris removal, recycling daunting, piecemeal labor]", ''[[Japan Times]]'', 30 June 2011, p. 3.</ref>
มีการประเมินว่ารถยนต์และรถบรรทุกกว่า 230,000 คน ได้รับความเสียหายหรือถูกทำลายไปในภัยพิบัติ จนถึงสิ้นเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2554 ชาวจังหวัดอิวะเตะ มิยะงิ และฟุกุชิมะ ได้ร้องขอจดทะเบียบยานพาหนะออกจากระบบ (deregistration) กว่า 15,000 คันหรือลำ หมายความว่า เจ้าของยานพาหนะเหล่านี้ทราบว่าซ่อมแซมไม่ได้หรือเรือไม่อาจกู้ได้<ref>Kyodo News, "[http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20110616a4.html Applications to deregister cars lost in tsunami soar], ''[[Japan Times]]'', 16 June 2011, p. 1.</ref>
=== ความสูญเสีย ===
ในบรรดาศพ 13,135 ศพที่ถูกเก็บกู้จนถึงวันที่ 11 เมษายน พ.ศ. 2554 กว่า 12,143 ศพ หรือกว่า 92.5% เสียชีวิตเพราะจมน้ำ เหยื่ออายุ 60 ปีหรือมากกว่า คิดเป็น 65.2% ของจำนวนผู้เสียชีวิตทั้งหมด และ 24% ของเหยื่อทั้งหมดอยู่ในวัยเจ็ดสิบ<ref>[[Kyodo News]], "[http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20110421a5.html 90% of disaster casualties drowned]", ''[[Japan Times]]'', 21 April 2011, p. 2.</ref> จนถึงวันที่ 10 เมษายน พ.ศ. 2554 กระทรวงสาธารณสุข แรงงานและสวัสดิการของญี่ปุ่น แถลงว่า กระทรวงฯ ทราบว่ามีเด็กอย่างน้อย 82 คนกลายเป็นเด็กกำพร้าจากภัยพิบัติดังกล่าว<ref>[[Agence France-Presse]]/[[Jiji Press]], "At least 82 children were orphaned by disaster, government says", ''[[Japan Times]]'', 10 April 2011, p. 2.</ref> แผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิ จนถึงวันที่ 28 เมษายน พ.ศ. 2554 คร่าชีวิตนักเรียนชั้นประถมศึกษา มัธยมศึกษาตอนต้นและตอนปลายไป 378 คน และมีผู้สูญหายอีก 158 คน<ref>[[Kyodo News]], "[http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20110429a4.html 378 students killed, 158 missing in disaster]", ''[[Japan Times]]'', 29 April 2011, p. 2. The victims included 234 elementary, 111 junior high and 191 high school students. Direct quote: "Out of the 378 students confirmed dead, 273 were in Miyagi, 59 in Fukushima and 46 in Iwate. The list of missing students is made up of 74 in Miyagi, 52 in Iwate and 32 in Fukushima."</ref> ด้านกระทรวงการต่างประเทศญี่ปุ่นรายงานว่า มีชาวต่างชาติเสียชีวิตสิบเก้าคน<ref>{{cite news|url=http://www.japantoday.com/category/national/view/japan-confirms-death-of-19-foreigners-in-march-11-quake-tsunami|title=Japan confirms death of 19 foreigners in March 11 quake, tsunami|date=5 April 2011|work=[[Kyodo News]]|accessdate=7 April 2011|archiveurl=http://www.webcitation.org/5xmGEK8uK|archivedate=7 April 2011}}</ref> จนถึงวันที่ 27 พฤษภาคม พ.ศ. 2554 สมาชิกกองกำลังป้องกันตนเองภาคพื้นดินญี่ปุ่นเสียชีวิตไปสามนาย ขณะปฏิบัติภารกิจบรรเทาสาธารณภัยในโทโฮะกุ<ref>[[Kyodo News]], "GSDF member dies during relief", ''[[Japan Times]]'', 28 May 2011, p. 2.</ref>
คลื่นสึนามิยังมีรายงานว่าทำให้มีผู้เสียชีวิตอีกหลายศพนอกประเทศญี่ปุ่น ชายคนหนึ่งเสียชีวิตในจายาปุระ ปาปัว อินโดนีเซีย หลังถูกคลื่นกวาดลงทะเลไป<ref>{{cite news |url=http://www.thejakartaglobe.com/news/japan-tsunami-strikes-indonesia-one-confirmed-dead/428545 |title=Japan Tsunami Strikes Indonesia, One Confirmed Dead |date=12 March 2011 |work=The Jakarta Globe |accessdate=12 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5x8fAm8XA | archivedate=12 March 2011| deadurl=no}}</ref> ชายซึ่งกล่าวกันว่าพยายามถ่ายภาพคลื่นสึนามิที่กำลังถาโถมเข้ามาที่ปากแม่น้ำแคลมัธ (Klamath) ทางใต้ของนครครีเซนท์ รัฐแคลิฟอร์เนีย ถูกกวาดลงทะเลไป<ref>{{cite web |url=http://www.fox5sandiego.com/news/rss/kswb-california-tsunami-death-norcal-man-drowns-trying-to-photograph-tsunami-20110311,0,7429447.story?track=rss |title=California tsunami death: NorCal man drowns trying to photograph tsunami – KSWB |publisher=Fox5sandiego.com |accessdate=14 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2abuKBA | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref><ref>{{cite news |last=Associated Press |title=Man swept out to sea by tsunami was Bend native |work=The Oregonian |accessdate=27 March 2011 |date=13 March 2011 |url=http://www.oregonlive.com/pacific-northwest-news/index.ssf/2011/03/oregon_coast_tsunami_dustin_weber.html| archiveurl = http://www.webcitation.org/5xD7NuM1U | archivedate=15 March 2011| deadurl=no}}</ref><ref>{{cite news |title=Klamath tsunami victim identified; search comes up empty |work=The Times-Standard |location=Eureka, CA |accessdate=27 March 2011 |date=13 March 2011 |url=http://www.times-standard.com/ci_17605586?source=most_viewed| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2acvxkv | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> ร่างไร้ชีวิตของเขาถูกพบเมื่อวันที่ 2 เมษายน ตามหาดโอเชียนในฟอร์ทสตีเฟนส์ รัฐออริกอน ห่างไปทางเหนือ 530 กิโลเมตร<ref>{{cite web |url=http://wireupdate.com/wires/16604/body-found-in-oregon-identified-as-missing-tsunami-victim/ |title=Body found in Oregon identified as missing tsunami victim |publisher=[[BNO News]] |accessdate=12 April 2011| archiveurl = http://wireupdate.com/wires/16604/body-found-in-oregon-identified-as-missing-tsunami-victim/ | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref><ref>[http://www.koinlocal6.com/news/local/story/Tsunami-victim-remains-wash-ashore-near-Fort/S2ii-Y--j0WNKCAEV0tzcA.cspx Tsunami victim remains wash ashore near Fort Stevens]. Koinlocal6.com (2011-03-12). Retrieved on 2011-05-02.</ref>
=== โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ===
{{บทความหลัก|อุบัติเหตุนิวเคลียร์ฟุกุชิมะไดอิชิ}}
[[โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะไดอิชิ]] [[โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะไดนิ|ฟุกุชิมะไดนิ]] [[โรงไฟฟ้านิวเคลียร์โอะนะงะวะ|โอะนะงะวะ]] และ[[โรงไฟฟ้านิวเคลียร์โทไก|โทไก]] ซึ่งประกอบด้วยเตาปฏิกรณ์ทั้งสิ้น 11 เตา ถูกปิดลงอัตโนมัติหลังแผ่นดินไหว<ref name="11plants">{{cite web |url= http://www.news.com.au/world/japan-earthquake-evacuations-ordered-as-fears-grow-of-radiation-leak-at-nuclear-plant/story-e6frfkyi-1226020473244 |title=Japan earthquake: Evacuations ordered as fears grow of radiation leak at nuclear plant; News.com.au |first= |last=|work= News | location = AU |year=2011|quote=According to the industry ministry, a total of 11 nuclear reactors automatically shut down at the Onagawa plant, the Fukushima No. 1 and No. 2 plants and the Tokai No. 2 plant after the strongest recorded earthquake in the country's history|accessdate=2011-03-13}}</ref> ส่วนฮิกาชิโกริ ซึ่งตั้งอยู่บนชายฝั่งตะวันออกเฉียงเหนือเช่นกัน ปิดตัวลงไปแล้วก่อนหน้านี้เพื่อตรวจสอบตามกำหนด ระบบทำความเย็นนั้นจำเป็นเพื่อกำจัดความร้อนจากการสลายหลังเครื่องปฏิกรณ์ถูกปิดลง และเพื่อรักษาบ่อเก็บเชื้อเพลิงใช้แล้ว กระบวนการหล่อเย็นสำรองได้พลังงานจากเครื่องกำเนิดไฟฟ้าดีเซลฉุกเฉินที่โรงไฟฟ้า และที่โรงงานแปรสภาพเชื้อเพลิงใช้แล้วร็อคคาโช (Rokkasho)<ref name="nei-20110311">{{Cite news |url=http://www.neimagazine.com/story.asp?sectioncode=132&storyCode=2059127 |title=Japan initiates emergency protocol after earthquake |publisher=Nuclear Engineering International |date=11 March 2011 |accessdate=11 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2ae6b0U | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> ที่โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะไดอิชิและไดนิ คลื่นสึนามิถาโถมข้ามยอดกำแพงกั้นน้ำและทำลายระบบพลังงานดีเซลสำรอง ทำให้เกิดปัญหาร้ายแรงที่ฟุกุชิมะไดอิชิ รวมทั้งเกิดเหตุระเบิดขนาดใหญ่ขึ้นสามครั้งและการรั่วไหลของกัมมันตภาพรังสี มีผู้ถูกอพยพไปมากกว่า 200,000 คน<ref>{{Cite news |url=http://www.guardian.co.uk/world/2011/mar/13/japan-nuclear-plants-fukushima-earthquake |title=Japan's nuclear fears intensify at two Fukushima power stations |publisher=The Guardian |date=2011-03-13 |accessdate=2011-03-13}}</ref> หลังจากความพยายามลดอุณหภูมิไม่ประสบผลมาเกือบสัปดาห์ จึงมีการใช้รถดับเพลิงและเฮลิคอปเตอร์ในการเทน้ำเพื่อลดอุณหภูมิ <ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2011/WORLD/asiapcf/03/16/japan.nuclear.reactors/ |title=Helicopters dump water on nuclear plant in Japan |publisher=CNN |date= |accessdate=2011-03-17}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www3.nhk.or.jp/news/html/20110319/t10014775021000.html|title=東京消防庁 ３号機に向け放水|publisher=NHK News|date=2011-03-19 |accessdate=2011-03-19}}</ref>
เมื่อวิกฤตการณ์นิวเคลียร์ย่างเข้าสู่เดือนที่สอง ผู้เชี่ยวชาญยอมรับว่าฟุกุชิมะไดอิชิมิใช่อุบัติเหตุนิวเคลียร์ครั้งร้ายแรงที่สุด แต่ยุ่งยากซับซ้อนที่สุด<ref>[http://in.ibtimes.com/articles/132391/20110409/japan-nuclear-crisis-radiation.htm "Analysis: A month on, Japan nuclear crisis still scarring,"] ''International Business Times'' (Australia). 9 April 2011, retrieved 12 April 2011; excerpt, According to [[James M. Acton|James Acton]], Associate of the Nuclear Policy Program at the Carnegie Endowment for International Peace, "Fukushima is not the worst nuclear accident ever but it is the most complicated and the most dramatic ... This was a crisis that played out in real time on TV. Chernobyl did not." {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5y2agYEQZ|date=18 April 2011}}</ref> การวิเคราะห์ภายหลังบ่งชี้ว่าเครื่องปฏิกรณ์สามเครื่อง (หน่วยที่ 1, 2 และ 3) หลอมละลายและน้ำหล่อเย็นยังคงรั่วไหล<ref name="autogenerated2"/> จนถึงฤดูร้อน รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเศรษฐกิจ การค้าและอุตสาหกรรม, หัวหน้าสำนักงานความปลอดภัยนิวเคลียร์และอุตสาหกรรม และหัวหน้าสำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและพลังงาน ต้องพ้นจากตำแหน่งไป<ref>http://www.cnn.com/2011/WORLD/asiapcf/08/04/japan.nuclear.crisis/index.html?eref=ib_topstories</ref>
[[ไฟล์:Fukushima I NPP 1975 medium crop rotated labeled.jpg|thumb|left|175px|ภาพถ่ายทางอากาศแสดงเครื่องปฏิกรณ์ทั้งหกของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะไดอิชิ]]
ญี่ปุ่นประกาศ[[สถานการณ์ฉุกเฉิน]]หลังระบบหล่อเย็นล้มเหลวที่โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะไดอิชิ ส่งผลให้ผู้อยู่อาศัยใกล้เคียงถูกอพยพไป<ref name="guardian2011-03-11">{{Cite news|url = http://www.guardian.co.uk/world/2011/mar/11/japan-declares-nuclear-emergency-quake |title=Japan Declares 'Nuclear Emergency' after Quake |work=The Guardian |date=11 March 2011|accessdate=11 March 2011 |first=Justin |last=McCurry | archiveurl = http://www.webcitation.org/5x8Swgz2f | archivedate=12 March 2011| deadurl=no | location=London}}</ref><ref name="BBC3">{{cite news|url= http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-12307698 |title=Japan Tsunami |publisher=BBC News |accessdate=11 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5w5dpTRTE | archivedate=28 January 2011| deadurl=no}}</ref> เจ้าหน้าที่ทางการจากสำนักงานความปลอดภัยนิวเคลียร์และอุตสาหกรรมญี่ปุ่นรายงานระดับกัมมันตภาพรังสีในโรงไฟฟ้าสูงขึ้นมากกว่าปกติถึง 1,000 เท่า<ref>{{Cite news|title= Radioactive Material May Have Leaked from Japanese Reactor |url= http://edition.cnn.com/2011/WORLD/asiapcf/03/11/japan.nuclear/index.html |accessdate=11 March 2011|work=[[CNN International]]|date=11 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2ahm3X6 | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> และระดับกัมมันตภาพรังสีนอกโรงไฟฟ้าสูงถึง 8 เท่าจากปกติ<ref>Hiroko Tabuchi, Matthew L. Wald. [http://www.nytimes.com/2011/03/14/world/asia/14nuclear.html Partial Meltdowns Presumed at Crippled Reactors]. ''The New York Times'', 13 March 2011</ref> ภายหลัง ยังมีการประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินอีกที่โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะไดนิที่อยู่ห่างออกไป 11 กิโลเมตรทางใต้<ref>Chico Harlan: [http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2011/03/12/AR2011031201452.html?hpid%3Dtopnews Japan quake: With two natural disasters and a nuclear emergency, recovery begins]. ''The Washington Post'', 12 March 2011. Retrieved 13 March 2011. {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5y2ai5PuF|date=18 April 2011}}</ref> ซึ่งทำให้เครื่องปฏิกรณ์ที่ประสบปัญหาทั้งหมดเพิ่มขึ้นเป็นหกเครื่อง<ref>Rik Myslewski. [http://www.theregister.co.uk/2011/03/13/japanese_nuclear_site_update/ Sixth Japanese nuclear reactor loses cooling]. ''The Register'', 13 March 2011. Retrieved 13 March 2011. {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5y2aiZLwy|date=18 April 2011}}</ref>
มีรายงานว่า [[ไอโอดีน]]กัมมันตภาพรังสีถูกตรวจจับได้ในน้ำก๊อกในฟุกุชิมะ โตชิงิ กึนมะ โตเกียว ชิบะ ไซตามะ และนิอิงาตะ และ[[ซีเซียม]]กัมมันตภาพรังสีในน้ำก๊อกในฟุกุชิมะ โตชิงิ และกึนมะ<ref>{{cite web|url=http://www.asahi.com/special/10005/TKY201103160286.html |title=asahi.com（朝日新聞社）：福島市内の水道水から放射性物質検出 国の基準は下回る – 東日本大震災 |work=Asahi Shimbun |date=3 January 2011 |accessdate=17 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2ajF4Z7 | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.yomiuri.co.jp/science/news/20110319-OYT1T00743.htm |title=１都５県の水道水から放射性物質、国基準下回る : 科学 |work=Yomiuri Shimbun |date=19 March 2011 |accessdate=19 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2akJkdQ | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www3.nhk.or.jp/news/html/20110319/k10014787301000.html |title=水道水 制限値を全国で下回る |publisher=NHK News |accessdate=19 March 2011|archiveurl=http://www.webcitation.org/5xVbO9cRA|archivedate=19 March 2011}}</ref> ซีเซียม ไอโอดีนและ[[สทรอนเตียม]]กัมมันตภาพรังสี<ref>[http://www.asahi.com/national/update/0412/TKY201104120522.html asahi.com（朝日新聞社）：福島の土壌から微量ストロンチウム 水溶性の放射性物質 - 社会] {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5y2akiMFW|date=18 April 2011}}</ref>ยังได้ถูกพบในดินบางพื้นที่ของฟุกุชิมะ นอกจากนี้ยังมีความจำเป็นต้องแทนที่ดินที่ปนเปื้อน<ref>{{cite web|url=http://www.asahi.com/special/10005/TKY201103230215.html |title=asahi.com（朝日新聞社）：原発から４０キロの土壌、高濃度セシウム 半減期３０年 – 東日本大震災 |publisher=Asahi.com |date=1 March 2011 |accessdate=26 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2albVby | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> ผลิตภัณฑ์อาหารยังถูกพบว่าปนเปื้อนจากสารกัมมันตภาพรังสีในหลายพื้นที่ของญี่ปุ่น<ref>{{cite web|url=http://www.bloomberg.com/news/2011-03-27/food-contamination-set-to-rise-as-japan-fights-radiation-crisis-at-reactor.html|title=Food Contamination Set to Rise as Japan Fights Radiation Crisis at Reactor|author=Jae Hur|publisher=Bloomberg| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2amCwmH | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> วันที่ 5 เมษายน พ.ศ. 2554 รัฐบาลจังหวัดอิราบากิห้ามการประมงปลาแซนด์ เลซ (sand lace) หลังพบว่าสปีชีส์ดังกล่าวถูกปนเปื้อนโดยซีเซียมกัมมันตภาพรังสีสูงกว่าระดับที่กฎหมายกำหนด<ref name="NHK World 20110405">{{cite news |url=http://www3.nhk.or.jp/daily/english/05_34.html|title=High level of cesium detected in sand lances|publisher=NHK World |date=5 April 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2amUu38 | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> จนถึงปลายเดือนกรกฎาคม เนื้อวัวปนเปื้อนกัมมันตภาพรังสีถูกพบวางขายอยู่ที่ตลาดในกรุงโตเกียว<ref>http://www.ktvz.com/health/28520368/detail.html</ref>
เกิดไฟไหม้ขึ้นในส่วนกังหันของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์โอนางาวะหลังแผ่นดินไหว<ref name="nei-20110311" /><ref>{{cite news |url= http://www.reuters.com/article/2011/03/11/quake-japan-nuclear-idUSLHE7E801E20110311 |title=Fire at Tohoku Elec Onagawa nuclear plant -Kyodo | Reuters |first= Chikako|last=Mogi|publisher=Reuters |accessdate=13 March 2011 |date=11 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2an6CNo | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> โดยเกิดขึ้นในอาคารอันเป็นที่ตั้งของกังหันที่ตั้งอยู่แยกจากเครื่องปฏิกรณ์ของโรงไฟฟ้า<ref name="guardian2011-03-11" /> และถูกดับไปหลังจากนั้นไม่นาน<ref name="Australian">{{Cite news |url= http://www.theaustralian.com.au/fire-at-nuclear-power-plant-others-shut-down/story-fn84naht-1226020092352 |title=Fire at nuclear power plant extinguished |work=The Australian |date=12 March 2011 |accessdate=13 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2anTfAu | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> โรงไฟฟ้าดังกล่าวถูกปิดลงเพื่อเป็นการระวังไว้ก่อน<ref>{{cite web |url= http://www.mb.com.ph/articles/309172/sea-water-injected-troubled-fukushima-power-plant |title=Sea water injected into troubled Fukushima power plant | The Manila Bulletin Newspaper Online |work=mb.com.ph |year=2011|accessdate=13 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2aof5f0 | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref>
วันที่ 13 มีนาคม มีการประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินระดับต่ำสุด<ref>{{cite web |url= http://www.iaea.org/newscenter/news/tsunamiupdate01.html |title=IAEA update on Japan Earthquake |work=iaea.org |year=2011 |accessdate=13 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5x8gJ8rN2 | archivedate=12 March 2011| deadurl=no}}</ref> เกี่ยวกับโรงไฟฟ้าโอนางาวะ เมื่อค่ากัมมันตภาพรังสีชั่วคราวเกินระดับที่ได้รับอนุญาตในพื้นที่ตั้งโรงไฟฟ้า<ref>{{cite web |url= http://www.iaea.org/newscenter/news/2011/fukushima130311.html|title=IAEA update on Japan Earthquake |work=iaea.org |date=13 March 2011 |accessdate=13 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5xt8321q7 | archivedate=12 April 2011| deadurl=no}}</ref><ref>Chico Harlan, Steven Mufson: [http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2011/03/12/AR2011031205493.html?hpid=topnews Japanese nuclear plants' operator scrambles to avert meltdowns]. ''[[The Washington Post]]'', 11 March 2011 {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5y2aoSMrP|date=18 April 2011}}</ref> บริษัทผลิตไฟฟ้าโตเกียวแลถงว่า นี่อาจเป็นเพราะกัมมันตภาพรังสีจากอุบัติเหตุนิวเคลียร์ฟุกุชิมะไดอิชิ แต่ไม่ใช่จากโรงไฟฟ้าโอนางาวะเอง<ref>{{cite web |url= http://www.mb.com.ph/articles/309172/sea-water-injected-troubled-fukushima-power-plant |title=Sea water injected into troubled Fukushima power plant | The Manila Bulletin Newspaper Online |work=mb.com.ph |year=2011|accessdate=13 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2aof5f0 | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref>
อาฟเตอร์ช็อกเมื่อวันที่ 7 เมษายน ทำให้โรงงานแปรสภาพเชื้อเพลิงใช้แล้วร็อคคาโชและโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฮิงาชิโดริสูญเสียพลังงานภายนอก แต่เครื่องกำเนิดไฟฟ้าสำรองยังทำงานอยู่ โรงไฟฟ้านิวเคลียร์โอนางาวะเสียสายไฟฟ้าภายนอก 3 จาก 4 เส้น และเสียระบบหล่อเย็นเป็นเวลานานถึง 80 นาที มีน้ำปนเปื้อนกัมมันตภาพรังสีรั่วไหลสู่สิ่งแวดล้อมที่โอนางาวะเล็กน้อย<ref name="ibtimes1">[http://uk.ibtimes.com/articles/132203/20110408/nuclear-plants-in-onagawa-higashidori-lose-power.htm Japan Earthquake: More Nuclear Plants Lose Power], ''International Business Times'', Jesse Emspak, April 8, 2011 {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5y2aepag3|date=18 April 2011}}</ref>
เครื่องปฏิกรณ์หมายเลข 2 ที่โรงไฟฟ้านิวเคลียร์โตไคถูกปิดลงอัตโนมัติ<ref name="11plants" /> วันที่ 14 มีนาคม มีรรายงานว่าปั๊มระบบหล่อเย็นของเครื่องปฏิรณ์ดังกล่าวหยุดทำงาน<ref>{{cite news |url= http://af.reuters.com/article/energyOilNews/idAFTKG00708120110313 |title=Cooling system pump stops at Tokai No.2 plant-Kyodo; Energy & Oil; Reuters|work=af.reuters.com |accessdate=13 March 2011 |date=13 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2aot3wZ | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> อย่างไรก็ตาม บริษัทพลังงานอะตอมญี่ปุ่น แถลงว่า ยังมีปั๊มระบบประปาที่สองที่ยังรักษาระบบหล่อเย็นต่อไป แต่เครื่องกำเนิดไฟฟ้าดีเซลสองในสามเครื่องที่ให้พลังงานแก่ระบบหล่อเย็นใช้การไม่ได้<ref>{{cite news |url= http://uk.reuters.com/article/2011/03/13/uk-japan-quake-tokai-idUKTRE72C2RL20110313 |title=Tokai No.2 nuke plant cooling process working – operator | Reuters |first= Kiyoshi|last=Takenaka|work=uk.reuters.com |accessdate=13 March 2011 |date=13 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2ap319X | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref>
=== ท่าเรือ ===
[[ไฟล์:Ship on the port CROP.jpg|thumb|ความเสียหายของเรือและปั้นจั่นในท่าเรือเซ็นได]]
ท่าเรือทั้งหมดของญี่ปุ่นปิดชั่วคราวหลังจากเกิดแผ่นดินไหว ก่อนที่บางแห่งในโตเกียวหรือใต้ลงไปกว่านั้นจะเปิดใช้อีกครั้งในเวลาไม่นาน ท่าเรือตะวันออกเฉียงเหนือ ได้แก่ ฮาชิโนเฮะ เซนได อิชิโนมากิ และโอนาฮามะถูกทำลาย ในขณะที่ท่าเรือชิบะ (ซึ่งรองรับอุตสาหกรรมไฮโดรคาร์บอน) และท่าเรือคาชิมะ ซึ่งเป็นท่าเรือขนส่งสินค้าขนาดใหญ่ที่สุดเป็นอันดับเก้าในญี่ปุ่น ได้รับความเสียหายเช่นกัน แต่น้อยกว่ามาก ท่าเรือที่ฮิตาชินากะ ฮิตาชิ โซมะ ชิโอกามะ เคเซนนุมะ โอฟุนาโตะ คามาชิ และมิยาโกะ ได้รับความเสียหายเช่นกัน และคาดการณ์ว่าจะไม่สามารถเปิดใช้ได้อีกหลายสัปดาห์<ref>{{cite news|title=Status of Japanese ports 5 days after devastating quake and tsunami|url=http://www.mb.com.ph/articles/309623/status-japanese-ports-5-days-after-devastating-quake-and-tsunami|agency=Reuters|date=2011-03-15|accessdate=2011-03-15}}</ref> ท่าเรือหมดทั้ง 15 แห่งเปิดใช้งานอีกครั้งโดยจำกัดการเดินเรือเมื่อถึงวันที่ 29 มีนาคม<ref name="autogenerated1">''[[Nihon Keizai Shimbun]]'', "90 percent of major transport networks back in operation", 29 March 2011.</ref> ท่าเรือโตเกียวได้รับความเสียหายเล็กน้อย ผลกระทบของแผ่นดินไหวรวมไปถึงควันที่มองเห็นได้ลอยขึ้นมาจากอาคารในท่าเรือ ซึ่งบางส่วนของท่าถูกน้ำท่วม รวมทั้งการเหลวตัวของดินในพื้นที่ที่จอดรถของโตเกียวดิสนีย์แลนด์<ref name="CNA0">{{cite news|url=http://www.channelnewsasia.com/stories/afp_asiapacific/view/1115810/1/.html|title=Tokyo Disneyland hit by liquefaction after quake|date=2011-03-11|publisher=[[MediaCorp Channel NewsAsia]]|accessdate=2011-03-11}}</ref><ref name="CNA1">{{cite news|url=http://www.channelnewsasia.com/stories/afp_asiapacific/view/1115777/1/.html|title=Japan issues top tsunami warning after major quake|date=2011-03-11|publisher=MediaCorp Channel NewsAsia|accessdate=2011-03-11}}</ref>
=== เขื่อนแตกและน้ำ ===
[[ไฟล์:Fujinuma Dam failure.JPG|thumb|left|เขื่อนแตกที่ฟุจินุมะ]]
เขื่อนชลประทานฟุจินุมะในสุคางาวะแตก<ref name="The Gulf Today">{{cite news|url=http://gulftoday.ae/portal/067b285e-6644-4460-b882-f3e809f3b3e7.aspx|title=Japan's Afternoon of Horror|date=2011-03-12|work=[[The Gulf Today]]|accessdate=2011-03-13|archiveurl=http://www.webcitation.org/5xA4lpQXu|archivedate=2011-03-13}}</ref> ทำให้เกิดอุทกภัยและน้ำได้พัดพาบ้านเรือนไปกับกระแสน้ำห้าหลัง<ref>{{cite news|url=http://www.asahi.com/english/TKY201103120289.html|title=1,500 dead or missing after huge earthquake, tsunami|date=2011-03-13|work=[[Asahi Shimbun]]|accessdate=2011-03-13|archiveurl=http://www.webcitation.org/5x9zfmVEh|archivedate=2011-03-13}}</ref> มีผู้สูญหายแปดคน และศพผู้เสียชีวิตสี่ศพถูกค้นพบในเช้าวันรุ่งขึ้น<ref>{{cite web|title=Dam Breaks In Northeast Japan, Washes Away Homes|url=http://www.arabtimesonline.com/NewsDetails/tabid/96/smid/414/ArticleID/166581/reftab/149/t/Dam-breaks-in-northeast-Japan-washes-away-homes/Default.aspx|publisher=Arab Times|accessdate=2011-03-14|date=2011-03-12}}</ref><ref>{{cite web|last=Azuma|first=Kita|title=Pacific Ocean coast Earthquake|url=http://sankei.jp.msn.com/affairs/news/110312/dst11031205010058-n1.htm|publisher=MSN|accessdate=2011-03-14|language=Japanese|date=2011-03-12}}</ref><ref>{{cite web|title=5 buildings collapsing dam outflow Hukushima Sukagawa|url=http://www.kahoku.co.jp/news/2011/03/20110313t63033.htm|publisher=Fukushima News|accessdate=2011-03-14|language=Japanese|date=2011-03-13}}</ref> ตามรายงาน ประชาชนท้องถิ่นบางคนพยายามซ่อมแซมรอยแตกของเขื่อนก่อนที่เขื่อนจะแตก<ref>{{cite web|title=Lupo Fujinuma Sukagawa dam collapsed eight people missing|url=http://www.kahoku.co.jp/news/2011/03/20110312t63012.htm|publisher=Fukushima News|language=Japanese|accessdate=2011-03-14|date=2011-03-12}}</ref> เมื่อวันที่ 12 มีนาคม เขื่อน 252 แห่งถูกตรวจสอบ และพบว่าเขื่อนกั้นหกแห่งมีรอยแตกตื้น ๆ บริเวณสันเขื่อน อ่างเก็บน้ำที่เขื่อนคอนกรีตถ่วงน้ำหนักแห่งหนึ่งมีการพังทลายตามลาดที่ไม่น่าวิตกกังวล เขื่อนที่ได้รับความเสียหายทั้งหมดสามารถดำเนินการต่อไปโดยไม่มีปัญหา สี่เขื่อนในพื้นที่แผ่นดินไหวยังไม่สามารถเข้าถึงได้ เมื่อการติดต่อทางถนนสามารถเข้าถึงได้ ผู้เชี่ยวชาญจะถูกส่งไปตรวจสอบเพิ่มเติม<ref>{{cite web|title=A quick report on Japanese Dams after the Earthquake|url=http://www.chincold.org.cn/dams/NewsEvents/webinfo/2011/03/1299639147955756.htm|publisher=Chinese National Committee on Large Dams|accessdate=2011-03-15|date=2011-03-12}}</ref>
ทันทีหลังเกิดหายนะดังกล่าวขึ้น มีอย่างน้อย 1.5 ล้านครัวเรือนได้รับรายงานว่าไม่สามารถเข้าถึงน้ำประปาได้<ref name="waterfoodheat" /><ref>{{Cite news|url=http://nz.news.yahoo.com/a/-/newshome/9010969/quake-hit-japan-battles-to-avert-radiation-leak/|title=Quake-hit Japan battles to avert radiation leak|last=Uranaka|first=Taiga|coauthors=Kwon, Ki Joon|date=14 March 2011|agency=Reuters |accessdate=14 March 2011|archiveurl=http://www.webcitation.org/5xCDDo9CW|archivedate=15 March 2011}}</ref> จนถึงวันที่ 21 มีนาคม ยอดดังกล่าวลดลงเหลือ 1.04 ล้านครัวเรือน<ref name="Reuters figures"/>
=== ไฟฟ้า ===
[[ไฟล์:Devastation in Minamisōma after tsunami.jpg|thumb|left|ความเสียหายที่เกิดขึ้นกับสายส่งกระแสไฟฟ้า]]
ตามข้อมูลของโทโฮะกุอิเล็กทริกพาวเวอร์ (TEP) มีบ้านเรือนราว 4.4 ล้านหลังคาเรือนทางตะวันออกเฉียงเหนือของญี่ปุ่นไม่มีกระแสไฟฟ้าใช้<ref>{{cite web|url= http://au.news.yahoo.com/world/a/-/world/8997743/people-near-japan-nuke-plant-told-to-leave/ |title=People near Japan nuke plant told to leave| publisher = Yahoo! | work = News | location = AU}}</ref> เครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์และเครื่องปฏิกรณ์ไฟฟ้าทั่วไปหลายเครื่องไม่สามารถใช้การได้หลังจากเกิดแผ่นดินไหว ซึ่งลดกำลังการผลิตกระแสไฟฟ้าของบริษัทผลิตไฟฟ้าโตเกียว (TEPCO) ลง 21 จิกะวัตต์<ref>{{cite web|url= http://e.nikkei.com/e/fr/tnks/Nni20110313D13JFF08.htm | date =14 March 2011, 04:34| title = Power Outage To Deal Further Blows To Industrial Output |publisher= Nikkei.com |accessdate=2011-03-14}}</ref> มาตรการตัดกระแสไฟฟ้า (rolling blackout) เริ่มขึ้นเมื่อวันที่ 14 มีนาคม จากการขาดแคลนพลังงานซึ่งเป็นผลมาจากแผ่นดินไหว TEPCO ซึ่งปกติแล้ว ผลิตไฟฟ้าอย่างน้อย 40 จิกะวัตต์ ประกาศว่าขณะนี้ทางบริษัทสามารถผลิตกระแสไฟฟ้าได้เพียงราว 30 จิกะวัตต์ ที่เป็นเช่นนี้เพราะไฟฟ้าร้อยละ 40 ที่ใช้ในพื้นที่เขตมหานครโตเกียวปัจจุบันได้รับไฟฟ้าที่ผลิตจากเครื่องปฏิกรณ์ใน[[จังหวัดนิอิงะตะ]]และฟุกุชิมะ<ref>{{cite web|url=http://www.tepco.co.jp/index-j.html|title= 東京電力ホームページ – エネルギーの最適サービスを通じてゆたかで快適な環境の実現に貢献します -|publisher=Tokyo Electric Power Company|accessdate=2011-03-13 | language = Japanese}}</ref> เครื่องปฏิกรณ์ที่[[โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะไดอิชิ]]และฟุกุชิมะไดนิถูกปิดตัวลงอัตโนมัติหลังเกิดเหตุแผ่นดินไหวขึ้นครั้งแรก และได้รับความเสียหายอย่างหนักจากเหตุแผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิที่เกิดขึ้นตามมา คาดว่าจะมีมาตรการตัดกระแสไฟฟ้านานสามชั่วโมงถึงสิ้นเดือนเมษายนและจะส่งผลกระทบถึงจังหวัดโตเกียว คะนะงะวะ ชิซุโอกะ ยามานาชิ ชิบา อิราบากิ ไซตามะ โตชิงิ และกุนมะ<ref>{{cite web|url=http://www.nikkansports.com/general/news/f-gn-tp0-20110313-748042.html | title= News | publisher= Nikkan Sports |date= |accessdate=2011-03-13}}</ref> การเต็มใจลดการใช้กระแสไฟฟ้าโดยผู้บริโภคในเขตคันโตช่วยลดความถี่และระยะที่เกิดไฟฟ้าดับจากที่เคยทำนายไว้<ref>Joe, Melinda, "[http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/fs20110317a3.html Kanto area works on energy conservation]", ''[[Japan Times]]'', 17 March 2011, p. 11.</ref> การลดการใช้ไฟฟ้าโดยสมัครใจของผู้บริโภคในพื้นที่คันโตช่วยลดความถี่และระยะเวลาของการตัดกระแสไฟฟ้าที่คาดการณ์ไว้<ref>Joe, Melinda, "[http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/fs20110317a3.html Kanto area works on energy conservation]", ''Japan Times'', 17 March 2011, p. 11. {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5y2awhmjE|date=18 April 2011}}</ref> จนถึงวันที่ 21 มีนาคม พ.ศ. 2554 จำนวนครัวเรือนทางตอนเหนือของญี่ปุ่นที่ไม่มีกระแสไฟฟ้าใช้ลดลงเหลือ 242,927 ครัวเรือน<ref name="Reuters figures">{{cite news|last=Nomiyama|first=Chiz|url=http://www.reuters.com/article/2011/03/21/us-japan-quake-numbers-idUSTRE72K0YJ20110321|title=Factbox: Japan disaster in figures|date=21 March 2011|work=Reuters|accessdate=21 March 2011|archiveurl=http://www.webcitation.org/5xLOSexvL|archivedate=21 March 2011}}</ref>
TEP ปัจจุบันไม่สามารถผลิตกระแสไฟฟ้าเพิ่มเติมให้กับเขตคันโตได้ เพราะเครื่องปฏิกรณ์ของ TEP เองก็ได้รับความเสียหายจากเหตุแผ่นดินไหวด้วยเช่นกัน คันไซอิเล็กทริกพาวเวอร์คอมปานี (Kepco) ไม่สามารถแบ่งกระแสไฟฟ้าให้ได้ เพราะระบบของบริษัททำงานอยู่ที่ 60 เฮิร์ตซ์ ขณะที่ของ TEPCO และ TEP ทำงานที่ 50 เฮิร์ตซ์ ซึ่งเป็นผลมาจากการพัฒนาทางอุตสาหกรรมและสาธารณูปโภคในยุคเริ่มแรกในคริสต์ทศวรรษ 1880 ซึ่งทำให้ญี่ปุ่นไม่มีสายส่งไฟฟ้าทั่วประเทศที่เป็นเอกภาพ<ref>http://www.itworld.com/business/140626/legacy-1800s-leaves-tokyo-facing-blackouts</ref> สถานีย่อยสองแห่ง ในชิซุโอกะและนางาโนะ สามารถแปลงความถี่และส่งกระแสไฟฟ้าจากคันไซไปยังคันโตและโทโฮะกุ แต่มีกำลังสูงสุดจำกัดอยู่ที่ 1 จิกะวัตต์ และจากความเสียหายที่เกิดขึ้นกับเครื่องปฏิกรณ์หลายเครื่องนั้น อาจต้องใช้เวลาหลายปีจึงจะฟื้นฟูระดับการผลิตกระแสไฟฟ้าทางตะวันออกของญี่ปุ่นให้กลับคืนสู่ระดับก่อนเกิดแผ่นดินไหว<ref>Hongo, Jun, "[http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20110316a6.html One certainty in the crisis: Power will be at a premium]", ''[[Japan Times]]'', 16 March 2011, p. 2.</ref>
ในควมพยายามจะช่วยบรรเทาการขาดแคลนพลังงาน ผู้ผลิต[[เหล็กกล้า]]สามรายในภูมิภาคคันโตได้สนับสนุนกระแสไฟฟ้าที่ผลิตโดยโรงไฟฟ้าแบบเก่าภายในองค์กร ให้แก่ TEPCO เพื่อแจกจ่ายต่อไปยังสาธารณชน ซูมิโตโมเมทัลอินดัสตรีส์ สามารถผลิตกระแสไฟฟ้าได้ถึง 500 เมกะวัตต์ เจเอฟอีสตีล 400 เมกะวัตต์ และนิปปอนสตีล 500 เมกะวัตต์<ref>''NHK'', "Steel makers provide TEPCO with electricity", 27 March 2011.</ref> ผู้ผลิตรถยนต์และชิ้นส่วนรถยนต์ในคันโตและโทโฮะกุยังตกลงในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2554 โดยเปิดโรงงานเฉพาะวันเสาร์และวันอาทิตย์ และปิดวันพฤหัสบดีและวันศุกร์เพื่อช่วยบรรเทาการขาดแคลนไฟฟ้าระหว่างฤดูร้อน พ.ศ. 2554<ref>Nakata, Hiroko, "[http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nb20110520a1.html Auto industry agrees to adopt weekend work shifts]", ''[[Japan Times]]'', 20 May 2011, p. 1.</ref>
ส่วนกังหันลมพาณิชย์ของญี่ปุ่น ซึ่งรวมมีกำลังผลิตกระแสไฟฟ้ามากกว่า 2,300 เมกะวัตต์ ไม่ได้รับผลกระทบใด ๆ จากแผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิเลย รวมทั้งทุ่งกังหันลมนอกชายฝั่งคามิสุ ซึ่งถูกสึนามิโดยตรง<ref name="kamisu_tsunami">{{cite web
|url=http://www.renewableenergyworld.com/rea/news/article/2011/05/the-dangers-of-energy-generation
|title=The Dangers of Energy Generation
|first=Elisa
|last=Wood
|publisher=Renewable Energy World
|date=2011-05-25
|archivedate=2011-06-03
|archiveurl=http://www.webcitation.org/5zAoObMnC
}}</ref>
=== น้ำมัน ก๊าซ และถ่านหิน ===
[[ไฟล์:Cosmo Oil explosion 2 20110311.jpg|thumb|175px|left|เพลิงไหม้ที่โรงกลั่นน้ำมันของคอสโมออยล์คอมปานีในจังหวัดอิชิฮาระ]]
โรงกลั่นน้ำมันของคอสโมออยล์คอมปานี ซึ่งมีกำลังการผลิต 220,000 บาร์เรลต่อวัน<ref name="Fernandez" /> เกิดเพลิงลุกไหม้อันเป็นผลมาจากแผ่นดินไหวที่อิชิฮาระ จังหวัดชิบะ ทางตะวันออกของกรุงโตเกียว<ref>[http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/8375497/Japan-earthquake-causes-oil-refinery-inferno.html Japan earthquake causes oil refinery inferno] Daily Telegraph, London, 11 March 2011</ref> ไฟถูกดับลงหลังลุกไหม้เป็นเวลาสิบวัน ทำให้มีผู้เสียชีวิตและได้รับบาดเจ็บรวมหกคน และทำลายคลังน้ำมันไปด้วย ขณะที่โรงกลั่นน้ำมันแห่งอื่น ๆ ชะลอการผลิตจากการตรวจสอบความปลอดภัยและการสูญเสียพลังงาน<ref>[http://www.argusmedia.com/pages/NewsBody.aspx?menu=yes&id=743808&print=yes Fires, safety checks take out Japanese refineries] ''Argus Media'', 14 March 2011. Accessed: 18 March 2011.</ref><ref>[http://www.argusmedia.com/pages/NewsBody.aspx?menu=yes&id=743987&print=yes Japanese refiners try to offset shortages] ''Argus Media'', 15 March 2011. Accessed: 18 March 2011.</ref> ในเซนได โรงกลั่นน้ำมันกำลังการผลิต 145,000 บาร์เรลต่อวัน ซึ่งเป็นของบริษัทโรงกลั่นที่ใหญ่ที่สุดในญี่ปุ่น เจเอกซ์นิปปอนออยล์แอนด์เอเนอร์จี ได้เกิดเหตุเพลิงไหม้จากแผ่นดินไหวด้วยเช่นกัน<ref name="Fernandez">{{cite news|url=http://www.reuters.com/article/2011/03/14/us-japan-commodities-idUSTRE72D1X320110314|title=Japan's shipping, energy sectors begin march back from quake|last=Fernandez|first=Clarence|date=2011-03-14|work=[[Reuters]]|accessdate=2011-03-14|archiveurl=http://www.webcitation.org/5xAvhzbD4|archivedate=2011-03-14}}</ref> มีการอพยพคนงาน<ref>{{cite news|url=http://www.reuters.com/article/2011/03/12/refinery-operations-jx-fire-idUSTKG00706520110312|title=JX refinery fire seen originated from shipping facility|last=Tsukimori|first=Osamu|coauthors=Negishi, Mayumi|date=2011-03-11|work=[[Reuters]]|accessdate=2011-03-14|archiveurl=http://www.webcitation.org/5xAvN97ku|archivedate=2011-03-14}}</ref> แต่ประกาศเตือนภัยคลื่นสึนามิได้ขัดขวางความพยายามที่จะดับไฟกระทั่งวันที่ 14 มีนาคม เมื่อเจ้าหน้าที่ทางการวางแผนดำเนินการ<ref name="Fernandez" />
การวิเคราะห์ประเมินว่าการบริโภคน้ำมันหลายประเภทอาจเพิ่มสูงขึ้นเป็นถึง 300,000 บาร์เรลต่อวัน (รวมทั้ง[[ก๊าซธรรมชาติเหลว]]) เพื่อใช้ป้อนให้กับเครื่องปฏิกรณ์ชนิดเผาผลาญ[[เชื้อเพลิงซากดึกดำบรรพ์|เชื้อเพลิงซากฟอสซิล]]เพื่อพยายามทดแทนกำลังการผลิตกระแสไฟฟ้าจากพลังงานนิวเคลียร์ 11 จิกะวัตต์ของญี่ปุ่น<ref>[http://www.argusmedia.com/pages/NewsBody.aspx?menu=yes&id=744156&print=yes Analysis - Oil markets adjust to Japan’s disaster] ''Argus Media'', 16 March 2011. Accessed: 18 March 2011.</ref><ref>[http://www.argusmedia.com/pages/NewsBody.aspx?menu=yes&id=744031&print=yes Japan quake begins to impact LNG trade] ''Argus Media'', 15 March 2011. Accessed: 18 March 2011.</ref>
เครื่องปฏิกรณ์ของเมืองเซนไดที่นำเข้าก๊าซธรรมชาติเหลวได้รับความเสียหายอย่างหนัก และวัตถุดิบถูกชะลอไว้อย่างน้อยเดือนหนึ่ง<ref>[http://www.argusmedia.com/pages/NewsBody.aspx?id=744173&menu=yes Tsunami Disaster: “Japan’s Sendai says LNG Infrastructure Badly Damaged”] ''Argus Media'', 16 March 2011. Accessed: 18 March 2011.</ref>
=== การคมนาคม ===
[[ไฟล์:2011 Sendai earthquake Tokyo.JPG|thumb|right|ผู้โดยสารรถไฟในโตเกียว กับการหยุดชะงักการเดินทางที่เกิดขึ้นทั่วประเทศญี่ปุ่น]]
เครือข่ายคมนาคมของญี่ปุ่นหยุดชะงักอย่างรุนแรง ทางด่วนสายโทโฮะกุหลายส่วนที่อยู่ทางตอนเหนือของญี่ปุ่นได้รับความเสียหาย<ref name="mailonline">{{cite news|url=http://www.dailymail.co.uk/news/article-1365229/Japan-earthquake-tsunami-Fears-massive-death-toll.html |title=Fears of massive death toll as ten-metre tall tsunami races across Pacific after sixth largest earthquake in history hits Japan |publisher=Daily Mail |date=2011-03-11|accessdate=2011-03-11}}</ref> ทางด่วนดังกล่าวปิดให้บริการกระทั่งวันที่ 24 มีนาคม พ.ศ. 2554<ref>''NHK World'', "Tohoku Expressway Reopened To All Traffic", 24 March 2011.</ref><ref>{{cite news|url=http://www.businessweek.com/news/2011-03-24/highway-to-japan-quake-area-opens-as-casualties-pass-25-000.html|title=Highway to Japan Quake Area Opens as Casualties Pass 25,000|last=Chu|first=Kathleen|coauthors=Sakamaki, Sachiko|date=24 March 2011|work=[[Bloomberg Businessweek]]|accessdate=24 March 2011|archiveurl=http://www.webcitation.org/5xQW5ujha|archivedate=24 March 2011}}</ref> บริการรถรางทั้งหมดในโตเกียวหยุดชะงัก ประเมินว่าผู้โดยสารอย่างน้อย 20,000 คนติดค้างอยู่ที่สถานีหลัก ๆ ทั่วนคร<ref>NHK News, 23:30 JST</ref> ไม่กี่ชั่วโมงหลังแผ่นดินไหว บริการรถไฟบางส่วนได้กลับมาให้บริการอีกครั้ง<ref>{{cite news|url=http://e.nikkei.com/e/fr/tnks/Nni20110311D11JF318.htm|title=Many Rail Services In Tokyo Suspended After Quake|publisher=NIKKEI|date=2011-03-12|accessdate=2011-03-12}}</ref> รถไฟส่วนใหญ่ในพื้นที่โตเกียวได้กลับมาเปิดให้บริการทั้งหมดภายในวันรุ่งขึ้น (12 มีนาคม)<ref>[[Associated Press]], "When Tokyo's clockwork trains stopped ticking", ''[[Japan Times]]'', 13 March 2011, p. 3.</ref> นักท่องเที่ยวกว่าสองหมื่นคนใช้ชีวิตอยู่ภายใน[[โตเกียวดิสนีย์แลนด์]]ในคืนวันที่ 11-12 มีนาคม<ref>[[Kyodo News]], "Disney reality check for the stuck", ''[[Japan Times]]'', 13 March 2011, p. 3.</ref>
คลื่นสึนามิท่วมท่าอากาศยานเซนไดเมื่อเวลา 15.55 น. ตามเวลามาตรฐานญี่ปุ่น<ref name="AVH1" /> ราวหนึ่งชั่วโมงหลังแผ่นดินไหวครั้งแรก ทั้ง[[ท่าอากาศยานนานาชาตินาริตะ]]และฮาเนดะได้ชะลอการให้บริการหลังจากแผ่นดินไหว โดยเที่ยวบินส่วนใหญ่เปลี่ยนไปลงท่าอากาศยานแห่งอื่นเป็นเวลาราว 24 ชั่วโมง<ref name="CNA1" /> สายการบินสิบสายที่ปฏิบัติการที่นาริตะได้ย้ายที่ทำการยังฐานทัพอากาศโยโกตะที่อยู่ใกล้เคียงแทน<ref>[[Kyodo News]], "USS Reagan on way", ''[[Japan Times]]'', 13 March 2011, p. 2.</ref>
บริการรถไฟทั่วญี่ปุ่นจำนวนมากถูกยกเลิก โดย[[บริษัทรถไฟญี่ปุ่นตะวันออก]]ชะลอการให้บริการทั้งหมดทั้งวัน<ref>{{cite web|url=http://traininfo.jreast.co.jp/train_info/service.aspx |title=JR東日本：列車運行情報 |publisher=Traininfo.jreast.co.jp |date= |accessdate=2011-03-11 | language = Japanese }}</ref> รถไฟสี่ขบวนบนสายชายฝั่งมีรายงานว่าขาดการติดต่อกับผู้ให้บริการ รถไฟขบวนหนึ่ง ซึ่งเป็นรถไฟสี่ตู้ขบวนบนสายเซ็นเซกิ ถูกพบว่าตกราง และผู้โดยสารได้รับการช่วยเหลือไม่นานหลังจาก 8.00 น. ของวันรุ่งขึ้น<ref>{{cite web|url=http://www.yomiuri.co.jp/national/news/20110312-OYT1T00215.htm?from=main2 |title=脱線のＪＲ仙石線車内から、県警ヘリで９人救出 : 社会 : YOMIURI ONLINE（読売新聞） |publisher=Yomiuri.co.jp |date= |accessdate=2011-03-12 | language = Japanese }}</ref> ทางรถไฟ 62 จากทั้งหมด 70 สายของบริษัทรถไฟญี่ปุ่นตะวันออกได้รับความเสียหายระดับหนึ่ง<ref name="autogenerated1"/> ในพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบหนักที่สุด 23 สถานีบน 7 สายทางรถไฟ ถูกพัดพาไป โดยทำความเสียหายหรือสูญเสียรางใน 680 จุด และพื้นที่รัศมี 30 กิโลเมตรรอบโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะไดอิชิไม่สามารถเข้าได้<ref>[http://www.yomiuri.co.jp/national/news/20110331-OYT1T00855.htm ２３駅流失、線路被害６８０か所…ＪＲ東日本 : 社会 : YOMIURI ONLINE（読売新聞）] {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5y2b2tNNm|date=18 April 2011}}</ref>
ไม่พบรถไฟหัวกระสุน[[ชินกันเซ็น]]ตกรางทั้งในและนอกกรุงโตเกียว แต่การให้บริการก็หยุดชะงักไปเช่นกัน<ref name="CNA1" /> โทไดโดชินกันเซ็นได้กลับมาให้บริการอย่างจำกัดภายในวันเดียวกัน และเปิดให้บริการตามตารางเวลาปกติภายในวันรุ่งขึ้น ขณะที่โจเอ็ตสุและนางาโนะชินกันเซ็นได้กลับมาให้บริการอีกครั้งในวันที่ 12 มีนาคม ส่วนการให้บริการยามางาตะชินคันเซ็นกลับมาให้บริการแบบจำกัดวันที่ 31 มีนาคม<ref>{{cite web|url=http://www.asahi.com/english/TKY201103290189.html|title=Full Tohoku Shinkansen Line services to be restored by late April|work=The Asahi Shimbun Company|date=30 March 2001|accessdate=2 April 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2b5IHoX | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> สายโทโฮะกุชินคันเซ็นได้รับผลกระทบหนักที่สุด โดยบริษัทรถไฟญี่ปุ่นตะวันออกประเมินว่า รางกว่า 1,100 ส่วน ซึ่งมีระดับความเสียหายตั้งแต่หลังคาสถานีถล่มไปจนถึงเสาไฟฟ้าแรงสูงหักงอ ต้องการการซ่อมแซม โทโฮะกุชินคันเซ็นบางส่วนกลับมาให้บริการอีกครั้งเฉพาะในพื้นที่คันโตเมื่อวันที่ 15 มีนาคม โดยมีบริการไป-กลับเที่ยวเดียวต่อชั่วโมงระหว่างกรุงโตเกียวกับนาสุ-ชิโอบาระ<ref>{{cite web|url=http://www.asahi.com/national/update/0315/TKY201103150121.html |title=asahi.com（朝日新聞社）：東北新幹線、東京―那須塩原で再開 各停、１時間に１本 |work=Asahi Shimbun |date=15 March 2001|accessdate=15 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2b3AlYB | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> และบริการพื้นที่โทโฮะกุบางส่วนกลับมาให้บริการอีกครั้งเมื่อวันที่ 22 มีนาคม ระหว่างโมริโอกะและชิน-อาโอโมริ<ref>{{cite web|url=http://www.japantoday.com/category/national/view/no-of-dead-or-missing-tops-21000-bodies-buried-in-rare-measure|title=No. of dead or missing tops 22,000; bodies buried in rare measure|work=JAPANTODAY|date=22 March 2001|accessdate=2 April 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2b3oDmQ | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> อาคิตะชินคันเซ็นกลับมาให้บริการอีกครั้งแบบจำกัดเมื่อวันที่ 18 มีนาคม<ref>{{cite web|url=http://e.nikkei.com/e/fr/tnks/Nni20110318D18JF316.htm|title=Gradual Restoration Of Infrastructure Continues At Disaster Areas|work=Nikkei|date=18 March 2001|accessdate=2 April 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2b4N0NM | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref>
มาตรการตัดกระแสไฟฟ้าซึ่งเป็นผลมาจากวิกฤตการณ์เครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์ในฟุกุชิมะ ได้ส่งผลลึกซึ้งต่อเครือข่ายรางรอบกรุงโตเกียว ตั้งแต่วันที่ 14 มีนาคม ทางรางหลักเริ่มมีรถไฟออกโดยเว้นช่วงห่าง 10-20 นาที จากปกติที่เว้นช่วงเพียง 3-5 นาที และให้บริการเป็นบางสายเฉพาะช่วงเวลาเร่งด่วน ส่วนสายอื่น ๆ จะถูกปิดอย่างสมบูรณ์ ที่เด่นคือ สายโทไคโดหลัก สายโยโคสุกะ สายโซบุหลัก และสายชูโอ-โชบุ หยุดให้บริการทั้งวัน<ref>{{cite web|url=http://www.asahi.com/national/update/0314/TKY201103130323.html |title=asahi.com（朝日新聞社）：計画停電で影響が出る主な鉄道（午前７時現在） – 社会 |work=Asahi Shimbun|accessdate=14 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2b5j7jT | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> ซึ่งนำไปสู่ภาวะจราจรใกล้อัมภาตภายในเมืองหลวง โดยมีการเข้าแถวยาวที่สถานีรถไฟ และหลายคนไม่สามารถไปทำงานหรือกลับบ้านได้ ผู้ให้บริการทางรางเพิ่มจำนวนรถอีกไม่กี่วันถัดมา กระทั่งดำเนินการได้ 80% จากจำนวนปกติ จนถึงวันที่ 17 มีนาคม และช่วยบรรเทาความแออัดของผู้โดยสารที่เลวร้ายที่สุดลงได้
=== โทรคมนาคม ===
บริการโทรศัพท์เคลื่อนที่และโทรศัพท์พี้นฐานได้รับผลกระทบอย่างมากในพื้นที่ที่มีแผ่นดินไหว<ref>{{cite news|title=Tokyo phone lines jammed, trains stop|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-03-12/rest-of-world/28683249_1_trains-phone-lines-tokyo|publisher=Times of India|date=2011-03-12|quote=The temblor shook buildings in the capital, left millions of homes across Japan without electricity, shut down the mobile phone network and severely disrupted landline phone service.}}</ref> ในวันที่เกิดแผ่นดินไหวนั้น บริษัทกระจายเสียงอเมริกัน เอ็นพีอาร์ ไม่สามารถติดต่อใครในเซนไดผ่านโทรศัพท์หรืออินเทอร์เน็ตได้เลย บริการอินเทอร์เน็ตส่วนใหญ่ไม่ได้รับผลกระทบในพื้นที่ที่สาธารณูปโภคพื้นฐานยังคงมีอยู่ แม้แผ่นดินไหวจะสร้างความเสียหายแก่ระบบเคเบิลใต้ทะเลหลายส่วนที่นำขึ้นบกในพื้นที่ซึ่งได้รับผลกระทบ ระบบเหล่านี้สามารถเลี่ยงส่วนที่ได้รับผลกระทบไปยังส่วนที่ซ้ำซ้อนกันแทนได้<ref>{{cite web|url=http://gigaom.com/broadband/in-japan-many-under-sea-cables-are-damaged/ |title=In Japan, Many Undersea Cables Are Damaged: Broadband News and Analysis « |publisher=Gigaom.com |date= |accessdate=2011-03-17}}</ref><ref>{{cite web|last=Cowie |first=James |url=http://www.renesys.com/blog/2011/03/japan-quake.shtml |title=Japan Quake – Renesys Blog |publisher=Renesys.com |date=2011-03-11 |accessdate=2011-03-15}}</ref> ในญี่ปุ่น มีเพียงไม่กี่เว็บไซต์เท่านั้นที่ไม่สามารถเข้าถึงได้ในตอนแรก<ref name="computerworld">{{cite news|title=Japan's phone networks remain severely disrupted|url=http://www.computerworld.com/s/article/9214261/Japan_s_phone_networks_remain_severely_disrupted |work=Computerworld |date=2011-03-12}}</ref> ผู้ให้บริการฮอตสปอต[[วายฟาย]]หลายแห่งได้รับมือกับเหตุแผ่นดินไหวโดยให้บริการเข้าถึงเครือข่ายของพวกเขาฟรี<ref name="computerworld" /> และผู้ให้บริการทางโทรคมนาคมและ[[วีโอไอพี]]อเมริกัน อาทิ เอทีแอนด์ที สปรินท์ เวอไรซอน<ref>{{cite web |url=http://mashable.com/2011/03/14/att-free-calls-japan/ |accessdate=30 March 2011 |title=AT&T, Sprint & Verizon Offer Free Calls & Texts to Japan from U.S. [UPDATED]| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2b7Ms5J | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> ที-โมไบล์<ref>{{cite web|url=http://newsroom.t-mobile.com/articles/t-mobile-assists-customers-Japan |accessdate=29 May 2011 |title=T-Mobile USA Waives Call Charges to Japan and Wi-Fi Calling and Text Messaging Charges to and From Japan|deadurl=no}}</ref> และบริษัทวีโอไอพี อาทิ เน็ตทอล์ก<ref>{{cite web |url=http://www.vancouversun.com/business/netTALK+Extends+Free+Calling+Japan+Through+April/4478989/story.html |accessdate=30 March 2011 |title=netTALK Extends Free Calling to Japan Through April| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2enGc01 | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> และโวแนจ<ref>{{cite web |url=http://www.fiercevoip.com/story/vonage-offers-free-calls-japan/2011-03-14/ |accessdate=30 March 2011 |title=Vonage offers free calls to Japan| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2eoB5LC | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref> เสนอให้โทรศัพท์ไปญี่ปุ่นได้โดยไม่เสียค่าใช้จ่ายในเวลาที่กำหนด (บางบริษัทรวมทั้งโทรศัพท์กลับด้วย) เช่นเดียวกับบริษัทดอยท์เชอ เทเลคอมของเยอรมนีด้วย<ref>{{cite web |url=http://www.telekom.com/dtag/cms/content/dt/de/1004896 |accessdate=29 May 2011 |title=Deutsche Telekom: Konzern erleichtert Kommunikation nach Japan|deadurl=no}}</ref>
=== ศูนย์อวกาศ ===
[[องค์การสำรวจอวกาศญี่ปุ่น]]ได้สั่งอพยพพนักงานจาก[[ศูนย์อวกาศสึกุบะ]]ใน[[สึกุบะ]] จังหวัดอิราบากิ ศูนย์อวกาศดังกล่าวถูกปิดลง โดยมีรายงานได้รับความเสียหายบางส่วน ศูนย์อวกาศซึกุบะเป็นที่ตั้งของห้องควบคุมชิ้นส่วนของ[[สถานีอวกาศนานาชาติ]]<ref>{{cite web|last=Malik |first=Tariq |url=http://www.msnbc.msn.com/id/42038724/ns/technology_and_science-space/ |title=Quake forces closure of Japanese space center |publisher=[[msnbc.com]] |date=2011-03-12 |accessdate=2011-03-17}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.asahi.com/science/update/0316/TKY201103160235.html |title=asahi.com（朝日新聞社）：茨城の宇宙機構施設が損傷 「きぼう」一部管制できず – サイエンス |publisher=Asahi.com |date= |accessdate=2011-03-17 | language = Japanese }}</ref> วันที่ 2 มีนาคม ศูนย์ควบคุมสึกุบะกลับมาปฏิบัติการเต็มตัวสำหรับห้องปฏิบัติการคิโบของสถานีอวกาศและยานพ่วงเอชทีวี<ref>{{cite web|url=http://www.spaceflightnow.com/h2b/htv2/110327update/ |title=spaceflightnow.com |work=Stephen Clark |accessdate=28 March 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5y2wpCsdy | archivedate=18 April 2011| deadurl=no}}</ref>
=== สมบัติทางวัฒนธรรม ===
[[ไฟล์:Monuments fell down by 2011 Tōhoku Earthquake in Tokiwa-shrine.JPG|thumb|150px|ความเสียหายที่เกิดแก่โคมไฟโบราณที่ศาลเจ้าโตคิวะ เมือง[[มิโตะ]]]]
สมบัติทางวัฒนธรรมของญี่ปุ่นห้าร้อยสี่สิบเก้าชิ้นได้รับความเสียหาย รวมทั้งหอจดหมายเหตุแห่งชาติห้าแห่ง สมบัติทางวัฒนธรรมที่สำคัญหนึ่งร้อยสี่สิบสามชิ้น อนุสาวรีย์ในญี่ปุ่นหนึ่งร้อยยี่สิบแห่ง กลุ่มอาคารโบราณเจ็ดแห่ง และสมบัติทางวัฒนธรรมพื้นบ้านสำคัญที่จับต้องได้อีกสามชิ้น อนุสาวรีย์หินที่แหล่ง[[มรดกโลก]]ของ[[ยูเนสโก]] [[ศาลเจ้าและวัดแห่งนิกโก]] ถูกทำให้โค่นลง<ref>{{cite web |url=http://www.bunka.go.jp/english/pdf/2011_Tohoku_ver8.pdf |title=Damages to Cultural Properties in ''the Great East Japan Earthquake |publisher=[[Agency for Cultural Affairs]] |accessdate=19 May 2011}}{{ลิงก์เสีย|date=มิถุนายน 2554}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.asahi.com/national/update/0314/TKY201103140194.html |title=国宝の松島・瑞巌寺、壁４、５カ所にひび割れ 文化庁 |publisher=[[Asahi Shimbun]] |date=14 March 2011 |accessdate=25 March 2011}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.yomiuri.co.jp/national/culture/news/20110312-OYT1T00635.htm |title=岡倉天心ゆかりの文化財「六角堂」、津波で消失 |publisher=[[Daily Yomiuri]] |date=12 March 2011 |accessdate=6 May 2011}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.rits-dmuch.jp/jp/project/dl_files/c_h/E/tohoku0408E.pdf |title=Map of National Treasures, Important Cultural Properties (Buildings) Damaged |publisher=[[Ritsumeikan]] |accessdate=9 May 2011}}{{ลิงก์เสีย|date=มิถุนายน 2554}}</ref> ในกรุงโตเกียว เกิดความเสียหายแก่โคอิชิกาวา โคราคูเอง, ริคุงิเอง, ฮามาริกิว อนชิ เทเอง, และกำแพง[[ปราสาทเอโดะ]]<ref>{{cite web |url=http://www.bunka.go.jp/bunkashingikai/seisaku/09_01/pdf/shiryo_6.pdf |title=Damage to Cultural Properties |publisher=[[Agency for Cultural Affairs]] |date=27 April 2011 |accessdate=9 May 2011}}</ref> ข้อมูลเกี่ยวกับสภาพของสะสมที่เป็นของพิพิธภัณฑ์ หอสมุดและหอจดหมายเหตุยังไม่สมบูรณ์<ref>{{cite web |url=http://www.iccrom.org/eng/news_en/2011_en/various_en/13_24earthquakeJapan_en.pdf |title=An Interim Report on the Situation of Cultural Heritage in Japan after the Tohoku district -off the Pacific Ocean Earthquake (or Tohoku Earthquake) |publisher=[[ICCROM]] |accessdate=8 May 2011}}</ref> ไม่มีความเสียหายแก่อนุสรณ์และแหล่งประวัติศาสตร์ฮิราอิซุมิในจังหวัดอิวะเตะ และการชี้แนะสำหรับการขึ้นทะเบียนเป็นแหล่งมรดกโลกของยูเนสโกในเดือนมิถุนายนได้ใช้เป็นสัญลักษณ์ของการยอมรับจากนานาชาติและการฟื้นฟู<ref>{{cite web |url=http://www.yomiuri.co.jp/dy/national/T110507002957.htm |title=UNESCO move brings joy |publisher=[[Daily Yomiuri]] |accessdate=9 May 2011}}</ref>
== ผลที่ตามมา ==
{{บทความหลัก|ผลที่ตามมาจากเหตุแผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิในโทโฮะกุ พ.ศ. 2554}}
ผลที่ตามมาจากเหตุแผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิ รวมทั้งวิกฤตการณ์ด้านมนุษยธรรมและผลกระทบต่อเศรษฐกิจขนานใหญ่ คลื่นสึนามิส่งผลให้มีผู้อพยพมากถึง 300,000 คนในภูมิภาคโทโฮะกุ<ref>{{cite web|url=http://www.asahi.com/national/update/0321/TKY201103210097.html |title=asahi.com（朝日新聞社）：避難者、１６都県で３１万９１２１人―２１日午後１１時 – 社会 |publisher=Asahi.com |date=2011-03-21 |accessdate=2011-03-29}}</ref> ตลอดจนการขาดแคลนอาหาร น้ำ ที่พักอาศัย ยาและเชื้อเพลิงในผู้รอดชีวิต รัฐบาลญี่ปุ่นตอบสนองโดยระดมกำลังป้องกันตนเอง ขณะที่อีกหลายประเทศส่งทีมค้นหาและกู้ภัยช่วยค้นหาผู้รอดชีวิต องค์การช่วยเหลือทั้งในญี่ปุ่นและทั่วโลกยังได้ตอบสนอง โดยกาชาดญี่ปุ่นรายงานได้รับเงินบริจากว่า 1 พันล้านเยน ผลกระทบทางเศรษฐกิจมีทั้งปัญหาเฉียบพลัน ซึ่งการผลิตทางอุตสาหกรรมหยุดชะงักไปในหลายโรงงาน และปัญหาในระยะยาวกว่าในด้านการฟื้นฟูบูรณะ ซึ่งมีการประเมินไว้ที่ 10 ล้านล้านเยน<ref>{{cite news|url=http://www.independent.co.uk/news/business/news/japan-looks-for-market-stability-after-quake-2240323.html|title=Japan looks for market stability after quake|publisher=The Independent|date=2011-03-13|accessdate=2011-03-13}}</ref>
== การรายงานตามสื่อ ==
บริษัทแพร่ภาพกระจายเสียงสาธารณะแห่งชาติของญี่ปุ่น [[เอ็นเอชเค]] และโทรทัศน์ดาวเทียมญี่ปุ่น ชะลอรายการตามปกติเพื่อรายงานสถานการณ์ที่ดำเนินไป ส่วนเครือข่ายโทรทัศน์ทั่วประเทศญี่ปุ่นอีกหลายเจ้า ยังได้ออกอากาศการรายงานข่าวภัยพิบัติอย่างไม่ขาด ยูสตรีม (Ustream) ออกอากาศรายงานข่าวสดของเอ็นเอชเค, [[โตเกียวบรอดแคสติงซิสเตม]], ฟูจิทีวี, ทีวีอาซาฮี, ทีวีคานางาวะ, และ[[ซีเอ็นเอ็น]]ทางอินเทอร์เน็ต เริ่มตั้งแต่วันที่ 12 มีนาคม พ.ศ. 2554 โยโคโซนิวส์ รายการวิทยุผ่านเครือข่ายอินเทอร์เน็ต (webcast) จัดเวลาการออกอากาศรายงานข่าวล่าสุดที่รวบรวมจากสำนักข่าวญี่ปุ่นแห่งต่าง ๆ และแปลเป็นภาษาอังกฤษตามเวลาจริง คำเตือนทั้งหมดออกอากาศผ่านเอ็นเอชเค ในห้าภาษา อันได้แก่ ภาษาญี่ปุ่น ภาษาอังกฤษ ภาษาจีนแมนดาริน ภาษาเกาหลีและภาษาโปรตุเกส
เอ็นเอชเคเป็นที่รู้จักกันว่าสงบเยือกเย็น เปรียบเทียบกับสำนักข่าวต่างประเทศอย่างซีเอ็นเอ็นหรือฟ็อกซ์นิวส์แชนแนล ซึ่งการรายงานมีข้อผิดพลาดและก่อให้เกิดความตื่นตระหนกในผู้อยู่อาศัยชาวต่างชาติในญี่ปุ่น การวิจารณ์เดียวกันยังชี้ว่า สื่อข่าวญี่ปุ่นบางครั้งระมัดระวังเกินไปในการหลีกเลี่ยงการก่อให้เกิดความตื่นตระหนกและเชื่อมั่นต่อแถลงการณ์ที่ชวนให้สับสนโดยผู้เชี่ยวชาญและทางการ
== อ้างอิง ==
<div style="overflow:scroll;height:300px;">
{{รายการอ้างอิง|2}}
</div>
== แหล่งข้อมูลอื่น ==
{{คอมมอนส์-หมวดหมู่|2011 Sendai earthquake}}
* [http://www.japanquakemap.com/ javascript animation of earthquakes]
* {{YouTube|id=xylDxj6-9dY|title=Earthquake Swarm Google Earth Animation}}
* [http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/recenteqsww/Quakes/usc0001xgp.php Earthquake Report] from [[United States Geological Survey]] (USGS)
* [http://ptwc.weather.gov/ Pacific Tsunami Warning Center] at [[National Oceanic and Atmospheric Administration]] (NOAA)
* [https://community.apan.org/hadr/japan_earthquake/default.aspx Japan Earthquake 2011] All Partners Access Network (APAN)
* [http://wcatwc.arh.noaa.gov/ West Coast and Alaska Tsunami Information] at [[National Oceanic and Atmospheric Administration]] (NOAA)
* [http://www.iris.edu/seismon/ Seismic Monitor] at [[IRIS Consortium|Incorporated Research Institutions for Seismology (IRIS)]]
* [http://www.iibc.in/itws/ Integrated Tsunami Watcher Service]
* [http://www.esri.com/services/disaster-response/japan-earthquake-tsunami-2011-map/index.html Japan Incident Map] at [[Esri]]
* [http://www.life.com/image/first/in-gallery/57741/japan-disaster-most-shocking-pics#index/0 Japan Disaster: Most Shocking Pics] – slideshow by ''[[Life (magazine)|Life]]''
* [http://www.boston.com/bigpicture/2011/03/massive_earthquake_hits_japan.html Massive earthquake hits Japan] Photos from ''[[The Boston Globe]]''
* [http://www.abc.net.au/news/events/japan-quake-2011/beforeafter.htm Japan Earthquake: before and after] aerial and satellite images from ABC News, credited to [http://google-latlong.blogspot.com/2011/03/post-earthquake-images-of-japan.html Post-earthquake images of Japan]
* [http://www.nytimes.com/interactive/2011/03/13/world/asia/satellite-photos-japan-before-and-after-tsunami.html Satellite Photos of Japan, Before and After the Quake and Tsunami] ''[[The New York Times]]''
* [http://www.disasterscharter.org/web/charter/activation_details?p_r_p_1415474252_assetId=ACT-359 Diverse satellite imagery] taken under the aegis of the [[International Charter on Space and Major Disasters]]
* [http://wiki.esipfed.org/index.php/110311_JapanEarthquake 110311 JapanEarthquake] at the [[Federation of Earth Science Information Partners (ESIP Federation)]]
* [http://www.google.com/crisisresponse/japanquake2011.html 2011 Japanese Earthquake and Tsunami] at [[Google Crisis Response]]
* [http://www.gdacs.org/japan.htm Red Earthquake and Tsunami Alert in Japan] at the [[Global Disaster Alert and Coordination System]] (GDACS)
* [http://wiki.crisiscommons.org/wiki/Honshu_Quake Japan Earthquake and Tsunami Datafeeds gathering] and [http://wiki.crisiscommons.org/wiki/Japan_Data_Profile Japan Data Profile inputs for Common Operational Datasets] at CrisisCommons
* [http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/8383218/Japan-earthquake-disaster-by-numbers.html Japan earthquake: disaster by numbers] ''[[The Daily Telegraph]]''
* [http://reliefweb.int/rw/dbc.nsf/doc108?OpenForm&rc=3&emid=EQ-2011-000028-JPN Japan: Earthquake and Tsunami - Mar 2011] ReliefWeb
* [http://www.wunderground.com/blog/JeffMasters/article.html Fukushima I radiation plume projections at various altitudes]
{{แผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิในโทโฮะกุ พ.ศ. 2554}}
{{แผ่นดินไหว 2554}}
{{เรียงลำดับ|ผแผ่นดินไหวและสึนามิในเซ็นได พ.ศ. 2554}}
[[หมวดหมู่:แผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิในโทโฮะกุ พ.ศ. 2554]]
{{Link FA|ms}}
[[als:Tōhoku-Erdbeben 2011]]
[[ar:زلزال وتسونامي توهوكو 2011]]
[[arz:زلزال و تسونامى سينداى]]
[[az:Senday zəlzələsi və sunami (2011)]]
[[bat-smg:2011 metu Sendajė žemės drebiejėms ė conamis]]
[[be:Землетрасенне ў Японіі, 2011]]
[[be-x-old:Землятрус у Японіі (2011)]]
[[bg:Земетресение в регион Тохоку (2011)]]
[[bjn:Lindu wan tsunami Sendai 2011]]
[[bn:২০১১ টোহুকু ভুমিকম্প ও সুনামি]]
[[bs:Potres i cunami u Sendaiju 2011.]]
[[ca:Terratrèmol i tsunami del Japó del 2011]]
[[cs:Zemětřesení a tsunami v Tóhoku 2011]]
[[cu:Ꙁємлѥтрѩсѥниѥ Ꙗпѡнїи 2011 лѣта]]
[[cy:Daeargryn a tsunami Sendai 2011]]
[[da:Jordskælvet ved Sendai 2011]]
[[de:Tōhoku-Erdbeben 2011]]
[[el:Σεισμός και τσουνάμι στο Σεντάι της Ιαπωνίας το 2011]]
[[en:2011 Tōhoku earthquake and tsunami]]
[[eo:Tertremo de Sendajo en 2011]]
[[es:Terremoto y tsunami de Japón de 2011]]
[[et:2011. aasta Sendai maavärin]]
[[eu:2011ko Sendaiko lurrikara eta tsunamia]]
[[fa:زمینلرزه و سونامی توهوکو ۲۰۱۱]]
[[fi:Sendain maanjäristys 2011]]
[[fo:Jarðskjálvtin í Sendai 2011]]
[[fr:Séisme de 2011 de la côte Pacifique du Tōhoku]]
[[gl:Terremoto e tsunami de Sendai de 2011]]
[[gv:Craa-hallooin as tsunami Tōhoku 2011]]
[[he:רעידת האדמה בסנדאי (2011)]]
[[hi:२०११ सेन्दाई भूकम्प और सुनामी]]
[[hr:Potres i cunami u Sendaiju 2011.]]
[[hu:2011-es tóhokui földrengés és szökőár]]
[[hy:Երկրաշարժ Ճապոնիայում (2011)]]
[[id:Gempa bumi dan tsunami Sendai 2011]]
[[is:Hamfarirnar í Japan 2011]]
[[it:Terremoto e maremoto del Tōhoku del 2011]]
[[ja:東北地方太平洋沖地震]]
[[jv:Lindhu lan tsunami Sendai 2011]]
[[ka:მიწისძვრა წყნარ ოკეანეში ტოჰოკუს რეგიონთან]]
[[kk:Жапониядағы жер сілкінісі (2011)]]
[[ko:2011년 도호쿠 지방 태평양 해역 지진]]
[[ksh:Sendai-Ärdbebe va 2011]]
[[lt:2011 m. Sendajaus žemės drebėjimas ir cunamis]]
[[lv:2011. gada Japānas zemestrīce]]
[[mk:Земјотрес во Сендај 2011]]
[[ml:2011-ലെ ജപ്പാൻ ഭൂകമ്പവും സുനാമിയും]]
[[mr:इ.स. २०११ जपान भूकंप आणि त्सुनामी]]
[[mrj:Япоништӹ рок ӹрзӓлтмӓш (2011)]]
[[ms:Gempa bumi dan tsunami Tōhoku 2011]]
[[my:၂၀၁၁ ဆန်ဒိုင် ငလျင်နှင့် ဆူနာမီ]]
[[nah:Xapon tlālolīniliztli īhuān huēyāolīniliztli īpan 2011]]
[[nds:Sendai-Eerdbeven vun 2011]]
[[ne:२०११ सेन्दाइ भूकम्प तथा सुनामी]]
[[nl:Zeebeving Sendai 2011]]
[[nn:Jordskjelvet i Sendai 11. mars 2011]]
[[no:Jordskjelvet ved Tōhoku 2011]]
[[oc:Tèrratrem e tsunami de Sendai (2011)]]
[[pl:Trzęsienie ziemi u wybrzeży Honsiu (2011)]]
[[ps:د توهوکو سونامي او رېږدله ۲۰۱۱]]
[[pt:Sismo e tsunami de Tohoku de 2011]]
[[qu:Nihunpi pacha kuyuy (2011)]]
[[rm:Terratrembel da Tōhoku dal 2011]]
[[ro:Cutremurul din Tōhoku (2011)]]
[[ru:Землетрясение в Японии (2011)]]
[[rw:Umutingito na tsunami mu Buyapani]]
[[sh:Zemljotres u Sendaiju 2011]]
[[si:2011 ජපානයේ ඊශානදිග ප්රදේශයේ ශාන්තිකර වෙරළාශ්රිත භූමිකම්පාව]]
[[simple:2011 Tōhoku earthquake and tsunami]]
[[sk:Zemetrasenie a cunami v Tóhoku]]
[[sr:Земљотрес у Тохоку 2011.]]
[[sv:Jordbävningen vid Tohoku 2011]]
[[ta:2011 செண்டாய் நிலநடுக்கமும் ஆழிப்பேரலையும்]]
[[tl:Lindol at tsunami sa Tōhoku (2011)]]
[[tr:2011 Tōhoku depremi ve tsunamisi]]
[[ug:2011-يىلدىكى ياپونىيە يەر تەۋرەش ۋە دېڭىز تاشقىنى]]
[[uk:Великий тохокуський землетрус]]
[[vi:Động đất và sóng thần Tōhoku 2011]]
[[yi:סענדיי ערדציטערניש]]
[[zh:2011年日本东北地方太平洋近海地震]]
[[zh-min-nan:2011 nî Ji̍t-pún Tang-pak tē-hng tē-tāng]]
[[zh-yue:日本東北地震]]
| 