ผลต่างระหว่างรุ่นของ "สารคดี"

 

== ประเภทของสารคดี ==

** '''บทความวิชาการ''' เป็นบทความที่ผู้เขียนมุ่งแสดง หรือถ่ายทอดความรู้เรื่องใดเรื่องหนึ่งโดยตรงแก่ผู้อ่าน ในแขนงสาขาความรู้ต่างๆ และควรมีเชิงอรรถ บรรณานุกรม หรือหนังสืออ้างอิงท้ายเรื่อง ภาษาที่ใช้เป็นภาษาที่เป็นแบบแผน คือ ถูกต้อง กระชับ ชัดเจน เข้าใจง่าย อาจมีรูปภาพ ตาราง กราฟ หรือแผนภูมิประกอบเพื่อช่วยให้เข้าใจง่ายขึ้น ซึ่งอาจเป็นในรูปแบบ รายงานทางวิชาการ เป็นรายงานผลการวิจัย หรืออาจเป็นบทความที่พิมพ์ในวารสาร เป็นต้น

* '''[[สารคดีท่องเที่ยว]]''' (Travelogue) คือ วรรณกรรมร้อยแก้วที่ผู้เขียนบันทึกเรื่องราวที่ได้ประสบใน[[การท่องเที่ยว]] โดยให้ความรู้ทางด้าน สภาพท้องถิ่น สภาพของคน ความเป็นอยู่ของคน ความรู้ทาง[[ภูมิศาสตร์]] [[ประวัติศาสตร์]] [[โบราณสถาน]] [[ประเพณี]] [[วัฒนธรรม]] การทำมาหากิน หรือที่พักผ่อนหย่อนใจ เป็นต้น

** '''แบบเล่าไปเรื่อย ๆ''' มักเล่าเหตุการณ์เป็นลำดับ เช่น [[ไกลบ้าน]] พระราชนิพนธ์ใน[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] ฉากญี่ปุ่น และ ถกเขมร ของ [[ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช]] สวรรค์เวียนนา ของ เรือใบ ร่อนไปไต้หวัน ของ [[ลมูล อติพยัคฆ์]] เป็นต้น

** '''แบบเล่าเป็นเชิงเปรียบเทียบ''' แสดงข้อเปรียบเทียบข้อดี ข้อด้อยสถานที่ไปพบ เช่น จดหมายถึงเพื่อน ของ [[วาณิช จรุงกิจอนันต์]] ปลัดเปล่งเที่ยวรอบโลก ของ [[เปล่ง วิเทียมลักษณ์]] เป็นต้น

** '''ชีวประวัติแบบจำลองลักษณ์''' (Portrait) เป็นการเขียนแบบถ่ายภาพให้เหมือนตัวจริงของเจ้าของชีวประวัติ การเขียนจึงเน้นการอธิบายรูปร่าง ความคิด รสนิยม และอุปนิสัยอย่างตรงไป ตรงมา โดยการใช้ภาษาที่สละสลวยเป็นพิเศษ

** '''ชีวประวัติแบบสดุดี หรือชื่นชม''' (Appreciation) มุ่งเน้นการเขียนชีวประวัติ บุคคลเพื่อสรรเสริญ จึงเน้นด้านความสำเร็จ

** '''ชีวประวัติแบบรอบวง''' (Profile) เป็นการเขียนโดยมุ่งให้ผู้อ่านเห็นความสำคัญของชีวประวัติเพียงด้านใดด้านหนึ่งโดยเฉพาะ

** '''[[อัตชีวประวัติ]]''' (Autobiography) เป็นการเขียนเล่าประวัติชีวิตของตนเอง อาจเล่าเรื่องชีวิตของตนโดยตรง หรือเล่าในเชิงบันทึกเหตุการณ์แล้วแทรกประวัติตนเองลงไปด้วย

* '''[[จดหมาย]]''' (Letter) เป็นจดหมายที่เขียนโต้ตอบกันระหว่างคน 2 คน หรือฝ่ายใดเขียนขึ้นฝ่ายเดียวก็ได้ เช่น ไกลบ้าน ซึ่งเป็นพระราชหัตถเลขา ที่พระบาทสมเด็จพระจุลเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเขียนถึงเจ้าฟ้าหญิงนิภานพดลฝ่ายเดียว พ่อสอนลูก ของนาย[[ทวี บุณยเกตุ]] อดีตนายกรัฐมนตรี ซึ่งเขียนถึงลูกในขณะลี้ภัยการเมืองอยู่ในปีนัง ส่วน สาส์นสมเด็จเป็นจดหมายโต้ตอบ ระหว่าง[[สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ]] กับ[[สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจิตรเจริญ กรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์|สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยาริศรานุวัติวงศ์]] และ บันทึกความรู้ เป็นจดหมายโต้ตอบระหว่างสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัติวงศ์ กับ [[พระยาอนุมานราชธน]] เป็นต้น

* '''บันทึกและความทรงจำ''' (Memoire and Memory) บันทึก คือ เรื่องราวหรือเหตุการณ์ ที่บุคคลบันทึกระหว่างปฏิบัติงานสำคัญเกี่ยวข้องกับคนหมู่มาก เช่น บันทึกของทูตไทยของนายบุญชนะ อัตถากร บันทึกไว้ขณะดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีกระทรวงเศรษฐการ (ชื่อกระทรางสมัยนั้น) และ เหตุเกิดในกรุงรัตนโกสินทร์ ของ [[วสิษฐ เดชกุญชร]] เป็นต้น ส่วน ความทรงจำ คือเรื่องราวในอดีตที่ผู้แต่งพยายามเขียนเล่าด้วยการนึกทบทวนประสบการณ์ของตนเองเช่น ความทรงจำ ของสมเด็จพระยาดำรงราชานุภาพ และ ฟื้นความหลัง ของ [[เสฐียรโกเศศ]] (พระยาอนุมานราชธน) เป็นต้น