ผลต่างระหว่างรุ่นของ "มาตราตวง"
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
Love Krittaya (คุย | ส่วนร่วม) ล →มาตราตวงของไทยโบราณ: แก้พิมพ์ผิดหลายจุด |
จัดคำสั่งอ้างอิง |
||
บรรทัด 1:
{{ตรวจแก้รูปแบบ}}
{{รวม|ปริมาตร}}
'''มาตราตวง''' เป็นมาตราที่นิยมก่อนการมีมาตราชั่ง และวัด โดยในสมัยโบราณนิยมใช้มาตราที่มีอยู่ในตัวเช่นมือ กำมือ ฟายมือ หรือใช้อุปกรณ์หาได้ง่ายๆ เช่นกะลามะพร้าว กระบุงสานจากไม้ไผ่ ซึ่งขนาดใหญ่เล็กแตกต่างกันไปในแต่ละที่แต่ละคน
ต่อมาสมัยรัชกาลที่ 5 มีความคิดตั้งกระทรวงขึ้นเพื่อจัดการเกี่ยวกับการค้าขาย และจัดการเรื่องมาตรฐานการชั่งตวงวัดให้มีมาตรฐานเดียวกันทั้งในประเทศและการค้าระหว่างประเทศ โดยขอเป็นสมาชิกองค์กรระหว่างประเทศว่าด้วยการชั่งตวงวัดซึ่งได้รับการตอบรับเป็นสมาชิกในปี พ.ศ. 2455 (ค.ศ. 1912) และตราพระราชบัญญัติมาตราขั่งตวงวัด พ.ศ. 2466 เพื่อใช้กำหนดมาตรฐานการชั่ง ตวง วัดในประเทศ ให้สอดคล้องกัน
== มาตราตวงในระบบเมตริก ==
ในระบบเมตริก (เป็นชื่อเก่าของระบบหน่วยSI เปลี่ยนในการประชุมครั้งที่11 ของ CGPM ปี 1960) หน่วยวัดปริมาตรในระบบ SI
สำหรับคำว่าลิตร (litre) เป็นหน่วยที่ใช้อยู่โดยกว้างขวาง ไม่ได้จัดเข้าในระบบหน่วย SI แต่สามารถใช้ร่วมกับระบบนี้ได้โดยใช้เงื่อนใขจากการตกลงกันของสมาชิก CIPM 50 ประเทศดังนี้
ความสัมพันธ์ระหว่างลิตรกับหน่วย SI เหล่านี้ คือ
สัญลักษณ์ L และ l ใช้ได้ทั้ง 2แบบ เนื่องจากที่ประชุม CGPM (1979) เห็นว่าตัวเลขหนึ่ง 1 และตัวอักษรแอล
ก็มี ลิตร (litre หรือ liter,
ความสัมพันธ์ของหน่วยเหล่านี้คือ
หน่วยที่ใหญ่กว่าลิตรก็มี เช่น เดคาลิตร, ดคล. (decalitre, dal) ซึ่งเท่ากับ 10 ลิตร
ระบบอังกฤษมี ลูกบาศก์ฟุต (ft^3)
1 in^3
หน่วยปริมาตรของต่างประเทศที่เราได้ยินกันยังมี
สำหรับน้ำมันปิโตรเลียม ยังมีการใช้หน่วย บาร์เรล (barrel)
สำหรับการตวงวัดเหล้าในบาร์ ยังมีการใช้ถ้วยตวงที่มีขีดบอกปริมาตรเป็น ออนซ์ (onze) ด้วย (ซึ่ง ออนซ์ มีที่ใช้ทั้งในแบบปริมาตรและแบบน้ำหนัก)
การตวงยา อาหาร และส่วนผสมในการทำอาหาร ยังอาจมีการใช้ หน่วย
ในเรื่องการตวงเหล้า
== มาตราตวงของไทยโบราณ ==
มีการใช้ ทะนาน
<poem>
“รีรีข้าวสาร
</poem>
ทะนาน เป็นเครื่องตวงอย่างหนึ่ง ทำด้วยกะลามะพร้าว
นอกจาก ถัง แล้ว ยังมีอีกคำคือ
“ จะยกหยิบธิบดีเป็นที่ตั้ง
จึ่งจำลาอาวาสนิราศร้าง มาอ้างว้างวิญญาณ์ในสาคร”
มีข้อมูล พระราชบัญญัติมาตราชั่งตวงวัด พ.ศ. 2466 (รัชกาลที่ 5) มาตรา 13 ข้อ 2 วิธีประเพณีระบุว่า
ยังมีหน่วยโบราณอื่น ๆ ที่มีขนาดน้อยกว่า ทะนาน
* 4
* 2
ขนาด “ฟายมือ”
จะเห็นว่า หน่วยสำหรับการตวงก็มีมากพอสมควร ขึ้นอยู่กับความนิยม วัสดุรอบตัว ถัง กระบุง กะลา อวัยวะต่างๆ มือ แขน
== อ้างอิง ==
{{เริ่มอ้างอิง}}
[1] นิทัศน์ จิระอรุณ, “เรื่องของมาตราวัด”, ข่าวสารคณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, ปีที่ 11 ฉบับที่ 52, ต.ค. – ธ.ค. 2547, หน้า 1 - 4▼
{{รายการอ้างอิง}}
▲
▲[2] ผะอบ โปษะกฤษณะ, “การละเล่นของไทย”, สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ ฉบับอิเล็กทรอนิกส์, โครงการสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ , 2545
{{จบอ้างอิง}}
▲[5] ราชบัณฑิตสถาน, “สารานุกรมไทย เล่ม 13” , พิมพ์ครั้งที่ 2, บริษัทรุ่งศิลป์การพิมพ์, 2524, หน้า 8470 - 8478
▲[6] สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส, “สารานุกรมพระพุทธศาสนา”, พิมพ์ครั้งที่ 2, มหามกุฏราชวิทยาลัย, 2539
▲[7] พระราชบัญญัติมาตราชั่งตวงวัด พ.ศ. 2466,ประกาศราชกิจจานุเบกษา เล่ม 40 หน้า 183 วันที่ 27 ธันวาคม
[[หมวดหมู่:หน่วยวัด]]
▲[8] Bureau International des Poids et Measures,The International Sytem of Units (SI) , 8th edition 2006,Organisation Intergouvernementale de la Convention du Metre
|