|
'''มโนราห์''' หรือ '''มโนห์รา''' หรือเรียกโดยย่อว่า '''โนรา''' เป็นชื่อศิลปะการแสดงพื้นเมืองอย่างหนึ่งของภาคใต้ มีแม่บทท่ารำอย่างเดียวกับ[[ละครชาตรี]] บทร้องเป็น[[กลอน]]สด ผู้ขับร้องต้องใช้ปฏิภาณไหวพริบ สรรหาคำให้สัมผัสกันได้อย่างฉับไว มีความหมายทั้งบทร้อง ท่ารำและเครื่องแต่งกาย[[เครื่องดนตรี]]ประกอบด้วย [[กลอง]] [[ทับคู่]] [[ฉิ่งโหม่ง]] [[ปี่นอก หรือ ปี่ใน]] และ[[กรับ]] ปัจจุบันพัฒนาเอา[[เครื่องดนตรีสากล]]เข้าร่วมด้วย เดิมนิยมใช้ผู้ชายล้วนแสดง แต่ปัจจุบันมีผู้หญิงเข้าไปแสดงด้วย<ref>[http://www.m-culture.go.th/culture01/photonews/photonews-detail.php?photonewscategory_id=1&photonews_id=16&lang=th มารู้จัก “ศิ
xiodoeieoeoeลปะการแสดงของไทย” กันเถอะ]</ref>
== เครื่องแต่งกาย ==
# '''เทริด''' เป็นเครื่องประดับ[[ศีรษะ]]ของตัวนายโรงหรือโนราใหญ่หรือตัวยืนเครื่อง (โบราณไม่นิยมให้นางรำใช้) ทำเป็นรูปมงกุฎอย่างเตี้ย มีกรอบหน้า มีด้ายมงคลประกอบ
# '''เครื่องรูปปัด''' เครื่องรูปปัดจะร้อยด้วยลูกปัดสีเป็นลายมีดอกดวง ใช้สำหรับสวมลำตัวท่อนบนแทนเสื้อ ประกอบด้วยชิ้นสำคัญ 5 ชิ้น คือ บ่า สำหรับสวมทับบนบ่าซ้าย-ขวา รวม 2 ชิ้น ปิ้งคอ สำหรับสวมห้อยคอหน้า-หลังคล้ายกรองคอหน้า-หลัง รวม 2 ชิ้น พานอก ร้อยลูกปัดเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ใช้พันรอบตัวตรงระดับอก บางถิ่นเรียกว่า"พานโครง"บางถิ่นเรียกว่า"รอบอก" เครื่องลูกปัดดังกล่าวนี้ใช้เหมือนกันทั้งตัวยืนเครื่องและตัวนาง (รำ) แต่มีช่วงหนึ่งที่คณะชาตรีในมณฑล[[นครศรีธรรมราช]]ใช้อินทรธนู ซับทรวง (ทับทรวง) ปีกเหน่ง แทนเครื่องลูกปัดสำหรับตัวยืนเครื่อง
# '''ปีกนกแอ่น หรือ ปีกเหน่ง''' มักทำด้วยแผ่นเงินเป็นรูปคล้าย[[นกนางแอ่น]]กำลังกางปีก ใช้สำหรับโนราใหญ่หรือตัวยืนเครื่อง สวมติดกับสังวาลอยู่ที่ระดับเหนือสะเอวด้านซ้ายและขวา คล้ายตาบทิศของ[[ละคร]]
# '''ซับทรวง หรือ ทับทรวง หรือ ตาบ''' สำหรับสวมห้อยไว้ตรงทรวงอก นิยมทำด้วยแผ่น[[เงิน]]เป็นรูปคล้าย[[ขนมเปียกปูน]]สลักเป็นลวดลาย และอาจฝัง[[เพชร]][[พลอย]]เป็นดอกดวงหรืออาจร้อยด้วยลูกปัด นิยมใช้เฉพาะตัวโนราใหญ่หรือตัวยืนเครื่อง ตัวนางไม่ใช้ซับทรวง
# '''ปีก หรือที่ชาวบ้านเรียกว่า หาง หรือ หาง[[หงส์]]''' นิยมทำด้วยเขา[[ควาย]]หรือโลหะเป็นรูปคล้ายปีก[[นก]] 1 คู่ ซ้าย-ขวาประกอบกัน ปลายปีกเชิดงอนขึ้นและผูกรวมกันไว้มีพู่ทำด้วยด้ายสีติดไว้เหนือปลายปีก ใช้ลูกปัดร้อยห้อยเป็นดอกดวงรายตลอดทั้งข้างซ้ายและขวาให้ดูคล้ายขนของนก ใช้สำหรับสวมคาดทับผ้านุ่งตรงระดับสะเอว ปล่อยปลายปีกยื่นไปด้านหลังคล้ายหาง[[กินรี]]
# '''ผ้านุ่ง''' เป็นผ้ายาวสี่เหลี่ยมผืนผ้า นุ่งทับชายแล้วรั้งไปเหน็บไว้ข้างหลัง ปล่อยปลายชายให้ห้อยลงเช่นเดียวกับหางกระเบน เรียกปลายชายที่พับแล้วห้อยลงนี้ว่า "หาง[[หงส์]]"(แต่ชาวบ้านส่วนมากเรียกว่า หาง[[หงส์]]) การนุ่งผ้าของโนราจะรั้งสูงและรัดรูปแน่นกว่านุ่งโจมกระเบน
# '''หน้าเพลา เหน็บเพลา หนับเพลา''' ก็ว่า คือสนับเพลาสำหรับสวมแล้วนุ่งผ้าทับ ปลายขาใช้ลูกปัดร้อยทับหรือร้อยทาบ ทำเป็นลวดลายดอกดวง เช่น ลายกรวยเชิง รักร้อย
# '''ผ้าห้อย''' คือ ผ้าสีต่างๆ ที่คาดห้อยคล้ายชายแครงแต่อาจมีมากกว่า โดยปกติจะใช้ผ้าที่โปร่งผ้าบางสีสด แต่ละผืนจะเหน็บห้อยลงทั้งด้านซ้ายและด้านขวาของหน้าผ้า
# '''หน้าผ้า''' ลักษณะเดียวกับชายไหว ถ้าเป็นของโนราใหญ่หรือนายโรงมักทำด้วยผ้าแล้วร้อยลูกปัดทาบเป็นลวดลาย ที่ทำเป็นผ้า 3 แถบคล้ายชายไหวล้อมด้วยชายแครงก็มี ถ้าเป็นของ[[นางรำ]] อาจใช้ผ้าพื้นสีต่างๆ สำหรับคาดห้อยเช่นเดียวกับชายไหว
# '''กำไลต้นแขนและปลายแขน''' [[กำไล]]สวมต้นแขน เพื่อขบรัด[[กล้ามเนื้อ]]ให้ดูทะมัดทะแมงและเพิ่มให้สง่างามยิ่งขึ้น
# '''กำไล''' กำไลของโนรามักทำด้วย[[ทองเหลือง]] ทำเป็นวง[[แหวน]] ใช้สวมมือและเท้าข้างละหลายๆ วง เช่น แขนแต่ละข้างอาจสวม 5-10 วงซ้อนกัน เพื่อเวลาปรับเปลี่ยนท่าจะได้มีเสียงดังเป็นจังหวะเร้าใจยิ่งขึ้น
# '''เล็บ''' เป็นเครื่องสวมนิ้วมือให้โค้งงามคล้ายเล็บกินนร [[กินรี]] ทำด้วย[[ทองเหลือง]]หรือ[[เงิน]] อาจต่อปลายด้วย[[หวาย]]ที่มีลูกปัดร้อยสอดสีไว้พองาม นิยมสวมมือละ 4 นิ้ว (ยกเว้นหัวแม่มือ)
# '''หน้าพราน''' เป็นหน้ากากสำหรับตัว "พราน" ซึ่งเป็นตัวตลก ใช้ไม้แกะเป็นรูปใบหน้า ไม่มีส่วนที่เป็นคาง ทำจมูกยื่นยาว ปลายจมูกงุ้มเล็กน้อย เจาะรูตรงส่วนที่เป็นตาดำ ให้ผู้สวมมองเห็นได้ถนัด ทาสีแดงทั้งหมด เว้นแต่ส่วนที่เป็นฟันทำด้วยโลหะสีขาว หรือทาสีขาว หรืออาจลี่ยมฟัน (มีเฉพาะฟันบน) ส่วนบนต่อจากหน้าผากใช้ขน[[เป็ด]]หรือ[[ห่าน]]สีขาวติดทาบไว้ต่างผมหงอก
# '''หน้าทาสี''' เป็นหน้ากากของตัวตลกหญิง ทำเป็นหน้าผู้หญิง มักทาสีขาวหรือสีเนื้อ
== เครื่องดนตรี ==
| 