|
!นิรุกติศาสตร์ของชื่อ
|-
|
|[[มหายุคซีโนโซอิก|ซีโนโซอิก]]
|{{Period span/brief|Cenozoic|1}}
|มาจากคำในภาษากรีกว่า καινός (''kainós'', ''เคโนส'') หมายถึง 'ใหม่' และ ζωή (''zoḯ'', ''โซอี'') หมายถึง 'สิ่งมีชีวิต'
|-
|
|[[มหายุคมีโซโซอิก|มีโซโซอิก]]
|{{Period span/brief|Mesozoic|1}}
|มาจากคำในภาษากรีกว่า μέσο (''méso'', ''เมโซ'') หมายถึง 'กลาง' และ ζωή (''zoḯ'', ''โซอี'') หมายถึง 'สิ่งมีชีวิต'
|-
|
|[[มหายุคพาลีโอโซอิก|พาลีโอโซอิก]]
|{{Period span/brief|Paleozoic|1}}
|มาจากคำในภาษากรีกว่า παλιός (''palaiós'', ''ปัลโลส'') หมายถึง 'เก่า' และ ζωή (''zoḯ'', ''โซอี'') หมายถึง 'สิ่งมีชีวิต'
|-
|
|[[มหายุคนีโอโพรเทอโรโซอิก|นีโอโพรเทอโรโซอิก]]
|{{Period span/brief|Neoproterozoic|1}}
|มาจากคำในภาษากรีกว่า νέος (''néos'', ''เนโอส'') หมายถึง 'ใหม่' หรือ 'เยาว์', πρότερος (''próteros'', ''โปรเตโรส'') หมายถึง 'อดีต' หรือ 'ก่อนหน้า' และ ζωή (''zoḯ'', ''โซอี'') หมายถึง 'สิ่งมีชีวิต'
|-
|
|[[มหายุคมีโซโพรเทอโรโซอิก|มีโซโพรเทอโรโซอิก]]
|{{Period span/brief|Mesoproterozoic|1}}
|มาจากคำในภาษากรีกว่า μέσο (''méso'', ''เมโซ'') หมายถึง 'กลาง', πρότερος (''próteros'', ''โปรเตโรส'') หมายถึง 'อดีต' หรือ 'ก่อนหน้า' และ ζωή (''zoḯ'', ''โซอี'') หมายถึง 'สิ่งมีชีวิต'
|-
|
|[[มหายุคแพลีโอโพรเทอโรโซอิก|แพลีโอโพรเทอโรโซอิก]]
|{{Period span/brief|Paleoproterozoic|1}}
|มาจากคำในภาษากรีกว่า παλιός (''palaiós'', ''ปัลโลส'') หมายถึง 'เก่า', πρότερος (''próteros'', ''โปรเตโรส'') หมายถึง 'อดีต' หรือ 'ก่อนหน้า' และ ζωή (''zoḯ'', ''โซอี'') หมายถึง 'สิ่งมีชีวิต'
|-
|
|[[มหายุคนีโออาร์เคียน|นีโออาร์เคียน]]
|{{Period span/brief|Neoarchean|1}}
|มาจากคำในภาษากรีกว่า νέος (''néos'', ''เนโอส'') หมายถึง 'ใหม่' หรือ 'เยาว์' และ ἀρχαῖος (''arkhaîos'', ''อาร์เคโอส'') หมายถึง 'โบราณ'
|-
|
|[[มหายุคมีโซอาร์เคียน|มีโซอาร์เคียน]]
|{{Period span/brief|Mesoarchean|1}}
|มาจากคำในภาษากรีกว่า μέσο (''méso'', ''เมโซ'') หมายถึง 'กลาง' และ ἀρχαῖος (''arkhaîos'', ''อาร์เคโอส'') หมายถึง 'โบราณ'
|-
|[[มหายุคพาลีโออาร์เคียน|พาลีโออาร์เคียน]]
|{{Period span/brief|Paleoarchean|1}}
|มาจากคำในภาษากรีกว่า παλιός (''palaiós'', ''ปัลโลส'') หมายถึง 'เก่า' และ ἀρχαῖος (''arkhaîos'', ''อาร์เคโอส'') หมายถึง 'โบราณ'
|-
|[[มหายุคอีโออาร์เคียน|อีโออาร์เคียน]]
|{{Period span/brief|Eoarchean|1}}
|มาจากคำในภาษากรีกว่า Ηώς (''Iós'', ''อีโอส'') หมายถึง 'รุ่งอรุณ' และ ἀρχαῖος (''arkhaîos'', ''อาร์เคโอส'') หมายถึง 'โบราณ'
|[[ยุคควอเทอร์นารี|ควอเทอร์นารี]]
|{{Period span/brief|Quaternary|1}}
|เสนอครั้งแรกโดยจูล เดนวยเยในปี พ.ศ. 2372 สำหรับตะกอนในแอ่งของที่ปรากฏใหม่กว่าหิน
|เสนอครั้งแรกโดย[[จูล เดนวยเย]]ในปี พ.ศ. 2372 สำหรับตะกอนในแอ่ง[[แม่น้ำแซน|แซน]]ของ[[ประเทศฝรั่งเศส]]ที่ปรากฏใหม่กว่าหิน[[เทอร์เทียรี]]{{efn|เทอร์เทียรีเป็นชื่อหินยุค/ยุคทางธรณีวิทยาที่ล้าสมัย กินเวลาตั้งแต่ 66 ล้านปีก่อนถึง 2.6 ล้านปีก่อน ไม่สามารถเทียบได้กับแผนภูมิ ICC ปัจจุบัน แต่อาจเทียบเคียงได้กับหินยุค/ยุคพาลีโอจีนและนีโอจีน|name=Tertiary|group=note}}<ref name="Desnoyers_1829">{{cite journal |last1=Desnoyers |first1=J. |title=Observations sur un ensemble de dépôts marins plus récents que les terrains tertiaires du bassin de la Seine, et constituant une formation géologique distincte; précédées d'un aperçu de la nonsimultanéité des bassins tertiares |journal=Annales des Sciences Naturelles |date=1829 |volume=16 |pages=171–214, 402–491 |url=https://www.biodiversitylibrary.org/item/29350#page/177/mode/1up |trans-title=Observations on a set of marine deposits [that are] more recent than the tertiary terrains of the Seine basin and [that] constitute a distinct geological formation; preceded by an outline of the non-simultaneity of tertiary basins |language=fr}} [https://www.biodiversitylibrary.org/item/29350#page/199/mode/1up From p. 193:] ''"Ce que je désirerais ... dont il faut également les distinguer."'' (What I would desire to prove above all is that the series of tertiary deposits continued – and even began in the more recent basins – for a long time, perhaps after that of the Seine had been completely filled, and that these later formations – ''Quaternary'' (1), so to say – should not retain the name of alluvial deposits any more than the true and ancient tertiary deposits, from which they must also be distinguished.) However, on the very same page, Desnoyers abandoned the use of the term "Quaternary" because the distinction between Quaternary and Tertiary deposits wasn't clear. From p. 193: ''"La crainte de voir mal comprise ... que ceux du bassin de la Seine."'' (The fear of seeing my opinion in this regard be misunderstood or exaggerated, has made me abandon the word "quaternary", which at first I had wanted to apply to all deposits more recent than those of the Seine basin.)</ref>
|-
|[[ยุคนีโอจีน|นีโอจีน]]
|มาจากคำในภาษากรีกว่า νέος (''néos'', ''เนโอส'') หมายถึง 'ใหม่' หรือ 'เยาว์' และ γενεά (''geneá'', ''เยเนอา'') หมายถึง 'การกำเนิด' หรือ 'การเกิด'
|-
|
|[[ยุคพาลีโอจีน|พาลีโอจีน]]
|{{Period span/brief|Paleogene|1}}
|มาจากคำในภาษากรีกว่า παλιός (''palaiós'', ''ปัลโลส'') หมายถึง 'เก่า' และ γενεά (''geneá'', ''เยเนอา'') หมายถึง 'การกำเนิด' หรือ 'การเกิด'
|[[ยุคครีเทเชียส|ครีเทเชียส]]
|{{Period span/brief|Cretaceous|1}}
|มาจาก <em>Terrain Crétacé</em> (เทอร็อง เครตาเซ) ถูกใช้เมื่อปี ค.ศ. 1822 โดย[[ฌอง แบ็บทิสต์ ฌูเลียง โดมาลียูส ดาลัว]]ในการอ้างอิงถึงชั้นกว้างของ[[ชอล์ก]]ภายใน[[แอ่งปารีส]]<ref name="d'Halloy 1822">{{cite journal | author = d'Halloy, d'O., J.-J. | year = 1822 | title = Observations sur un essai de carte géologique de la France, des Pays-Bas, et des contrées voisines |trans-title=Observations on a trial geological map of France, the Low Countries, and neighboring countries | journal = Annales des Mines | volume = 7 | pages = 353–376 | url = https://books.google.com/books?id=c-ocAQAAIAAJ&pg=PA353}} From page 373: "La troisième, qui correspond à ce qu'on a déja appelé formation de la craie, sera désigné par le nom de terrain crétacé." (The third, which corresponds to what was already called the "chalk formation", will be designated by the name "chalky terrain".)</ref> โดยมีรากมาจาก[[ภาษาละติน]] crēta (''เครตา'') หมายถึง "ชอล์ก"
|-
|[[ยุคจูแรสซิก|จูแรสซิก]]
|{{Period span/brief|Jurassic|1}}
|ตั้งชื่อตาม[[ภูเขาจูลา]] ใช้เป็นครั้งแรกโดย[[อเล็คซันเดอร์ ฟ็อน ฮุมบ็อลท์]]ในวลีว่า 'Jura Kalkstein' (หินปูนจูลา) ในปี ค.ศ. 1799<ref name="Humboldt_1799">{{Cite book |last=Humboldt |first=Alexander von |url=https://books.google.com/books?id=oZ5PAAAAcAAJ |title=Ueber die unterirdischen Gasarten und die Mittel ihren Nachtheil zu vermindern: ein Beytrag zur Physik der praktischen Bergbaukunde |date=1799 |publisher=Vieweg |language=de}}</ref> ส่วน[[อเล็กซองเดรอะ บงนีอาต์]]เป็นบุคคลแรกที่ตีพิมพ์คำว่า Jurassic ในปี ค.ศ. 1829<ref name="Brogniart_1829">{{Cite book |last=Brongniart |first=Alexandre (1770-1847) Auteur du texte |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k255061 |title=Tableau des terrains qui composent l'écorce du globe ou Essai sur la structure de la partie connue de la terre . Par Alexandre Brongniart,... |date=1829 |language=fr}}</ref><ref name="GTS2012_Jurassic">{{Citation |last1=Ogg |first1=J.G. |title=Jurassic |date=2012 |url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/B9780444594259000263 |work=The Geologic Time Scale |pages=731–791 |publisher=Elsevier |language=en |doi=10.1016/b978-0-444-59425-9.00026-3 |isbn=978-0-444-59425-9 |access-date=2022-05-01 |last2=Hinnov |first2=L.A. |last3=Huang |first3=C.}}</ref>
|-
|[[ยุคไทรแอสซิก|ไทรแอสซิก]]
|{{Period span/brief|Triassic|1}}
|จากคำว่า <em>Trias</em> (''ทรีอัส'') ของ[[ฟรีดริช เอากุสต์ ฟ็อน อัลแบร์ที]]ในการอ้างอิงถึงการก่อตัวสามชุดในตอนใต้ของ[[ประเทศเยอรมนี]]
|-
|[[ยุคเพอร์เมียน|เพอร์เมียน]]
|{{Period span/brief|Permian|1}}
|ตั้งตามภูมิภาคในประวัติศาสตร์ นั่นคือ [[เขตปกครองเปียร์ม]] [[จักรวรรดิรัสเซีย]]<ref name="Murchison_1842">{{Cite book |last1=Murchison |url=https://books.google.com/books?id=MDoAAAAAQAAJ |title=On the Geological Structure of the Central and Southern Regions of Russia in Europe, and of the Ural Mountains |last2=Murchison |first2=Sir Roderick Impey |last3=Verneuil |last4=Keyserling |first4=Graf Alexander |date=1842 |publisher=Print. by R. and J.E. Taylor |language=en}}</ref>
|-
|[[ยุคคาร์บอนิเฟอรัส|คาร์บอนิเฟอรัส]]
|{{Period span/brief|Carboniferous|1}}
|หมายถึง 'การแบกถ่านหิน' มาจาก[[ภาษาละติน]]ว่า carbō (''คาร์โบ'') หมายถึง ถ่าน และ ferō (''เฟโร'') หมายถึง การแบก, การอุ้ม<ref name="Phillips_1835">{{Cite book |last=Phillips |first=John |url=https://books.google.com/books?id=-7-ZqIkYBOMC&pg=PA1 |title=Illustrations of the Geology of Yorkshire: Or, A Description of the Strata and Organic Remains: Accompanied by a Geological Map, Sections and Plates of the Fossil Plants and Animals ... |date=1835 |publisher=J. Murray |language=en}}</ref>
|-
|[[ยุคดีโวเนียน|ดีโวเนียน]]
|{{Period span/brief|Devonian|1}}
|ตั้งตามมณฑล ประเทศอังกฤษ
|ตั้งตามมณฑล[[เดวอน]] ประเทศอังกฤษ<ref name="Sedgwick_1840">{{Cite journal |last1=Sedgwick |first1=A. |last2=Murchison |first2=R. I. |date=1840-01-01 |title=XLIII.--On the Physical Structure of Devonshire, and on the Subdivisions and Geological Relations of its older stratified Deposits, &c. |url=https://books.google.com/books?id=QknWzPRnVRQC&pg=PA701 |journal=Transactions of the Geological Society of London |language=en |volume=s2-5 |issue=3 |pages=633–703 |doi=10.1144/transgslb.5.3.633 |s2cid=128475487 |issn=2042-5295}}</ref>
|-
|[[ยุคไซลูเรียน|ไซลูเรียน]]
|{{Period span/brief|Silurian|1}}
|ตั้งตามเผ่าไซลูริสของ
|ตั้งตามเผ่า[[ไซลูริส]]ของ[[ชาวเคลต์]]<ref name ="Murchison_1835">{{Cite journal |last=Murchison |first=Roderick Impey |date=1835 |title=VII. On the silurian system of rocks |url=https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/14786443508648654 |journal=The London, Edinburgh, and Dublin Philosophical Magazine and Journal of Science |language=en |volume=7 |issue=37 |pages=46–52 |doi=10.1080/14786443508648654 |issn=1941-5966}}</ref>
|-
|[[ยุคออร์โดวิเชียน|ออร์โดวิเชียน]]
|{{Period span/brief|Ordovician|1}}
|ตั้งตามเผ่าของชาวเคลต์
|ตั้งตามเผ่า[[ออร์โดวิซ]]ของชาวเคลต์<ref name="Lapworth_1879">{{Cite journal |last=Lapworth |first=Charles |date=1879 |title=I.—On the Tripartite Classification of the Lower Palæozoic Rocks |url=https://www.cambridge.org/core/product/identifier/S0016756800156560/type/journal_article |journal=Geological Magazine |language=en |volume=6 |issue=1 |pages=1–15 |doi=10.1017/S0016756800156560 |s2cid=129165105 |issn=0016-7568}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Bassett |first=Michael G. |title=100 Years of Ordovician Geology |date=1979-06-01 |url=http://www.episodes.org/journal/view.html?doi=10.18814/epiiugs/1979/v2i2/003 |journal=Episodes |language=en |volume=2 |issue=2 |pages=18–21 |doi=10.18814/epiiugs/1979/v2i2/003 |issn=0705-3797}}</ref>
|-
|[[ยุคแคมเบรียน|แคมเบรียน]]
|{{Period span/brief|Cambrian|1}}
|ตั้งตาม[[แคมเบรีย]] ชื่อละตินของ ''Cymru'' หรือ[[ประเทศเวลส์]]<ref>{{cite EB1911|wstitle=Cambria}}</ref>
|-
|[[ยุคอีดีแอคารัน|อีดีแอคารัน]]
|{{Period span/brief|Ediacaran|1}}
|ตั้งตาม[[เขาอีดีแอคารา]] โดยคำว่าอีดีแอคาราอาจเพี้ยนมาจากคำว่า 'ยาตา ตาการ์รา' ในภาษา[[คูยานี]] หมายถึง พื้นแข็งหรือเป็นหิน<ref name="Butcher_2004">{{cite web |last=Butcher |first=Andy |date=26 May 2004 |title=Re: Ediacaran |url=http://listserv.linguistlist.org/cgi-bin/wa?A2=ind0405&L=australian-linguistics-l&D=1&P=264 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20071023012434/http://listserv.linguistlist.org/cgi-bin/wa?A2=ind0405&L=australian-linguistics-l&D=1&P=264 |archive-date=23 October 2007 |access-date=19 July 2011 |work=LISTSERV 16.0 - AUSTRALIAN-LINGUISTICS-L Archives}}</ref><ref name="AHD_Ediacara_Fossil_Site">{{cite web |title=Place Details: Ediacara Fossil Site – Nilpena, Parachilna, SA, Australia |url=http://www.environment.gov.au/cgi-bin/ahdb/search.pl?mode=place_detail;place_id=105880 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110603074010/http://www.environment.gov.au/cgi-bin/ahdb/search.pl?mode=place_detail;place_id=105880 |archive-date=3 June 2011 |access-date=19 July 2011 |work=Australian Heritage Database |publisher=Commonwealth of Australia |department=Department of Sustainability, Environment, Water, Population and Communities |df=dmy-all}}</ref>
|-
|[[ยุคไครโอเจเนียน|ไครโอเจเนียน]]
|{{Period span/brief|Cryogenian|1}}
|มาจากคำในภาษากรีกว่า κρύος (''krýos'', ''ครีโอส'') หมายถึง 'หนาว' และ γενεά (''geneá'', ''เยเนอา'') หมายถึง 'การกำเนิด' หรือ 'การเกิด'<ref name="GTS2012_Precambrian" />
|-
|[[ยุคโทเนียน|โทเนียน]]
|{{Period span/brief|Tonian|1}}
|มาจากคำในภาษากรีกว่า τόνος (''tónos'', ''โตโนส'') หมายถึง 'ยืด'<ref name="GTS2012_Precambrian" />
|-
|[[ยุคสเทเนียน|สเทเนียน]]
|{{Period span/brief|Stenian|1}}
|มาจากคำในภาษากรีกว่า στενός (''stenós'', ''สเตโนส'') หมายถึง 'แคบ'<ref name="GTS2012_Precambrian" />
|-
|[[ยุคเอกเทเซียน|เอกเทเซียน]]
|{{Period span/brief|Ectasian|1}}
|มาจากคำในภาษากรีกว่า ἔκτᾰσῐς (''éktasis'', ''เอ็กตาซิส'') หมายถึง 'การขยาย'<ref name="GTS2012_Precambrian" />
|-
|[[ยุคคาลิมเมียน|คาลิมเมียน]]
|{{Period span/brief|Calymmian|1}}
|มาจากคำในภาษากรีกว่า κάλυμμᾰ (''kálumma'', ''กาลิมมา'') หมายถึง 'บดบัง'<ref name="GTS2012_Precambrian" />
|-
|[[ยุคสตาทีเรียน|สตาทีเรียน]]
|{{Period span/brief|Statherian|1}}
|มาจากคำในภาษากรีกว่า σταθερός (''statherós'', ''สตาเทโรส'') หมายถึง 'มั่นคง'<ref name="GTS2012_Precambrian" />
|-
|[[ยุคออโรซีเรียน|ออโรซีเรียน]]
|{{Period span/brief|Orosirian|1}}
|มาจากคำในภาษากรีกว่า ὀροσειρά (''oroseirá'', ''โอโรเซรา'') หมายถึง 'เทือกเขา'<ref name="GTS2012_Precambrian" />
|-
|[[ยุคไรเอเซียน|ไรเอเซียน]]
|{{Period span/brief|Rhyacian|1}}
|มาจากคำในภาษากรีกว่า ῥύαξ (''rhýax'', ''รีอากซ์'') หมายถึง 'ธารลาวา'<ref name="GTS2012_Precambrian" />
|-
|[[ยุคไซดีเรียน|ไซดีเรียน]]
|{{Period span/brief|Siderian|1}}
|มาจากคำในภาษากรีกว่า σίδηρος (''sídiros'', ''ซีดีโรส'') หมายถึง <nowiki>'[[เหล็ก]]'<ref name="GTS2012_Precambrian" /nowiki>
|}
| 