พระยาศรีสุนทรโวหาร (ฟัก สาลักษณ)

พระยาศรีสุนทรโวหาร (ฟัก สาลักษณ) ตำแหน่ง เจ้ากรมพระอาลักษณ์ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ถือเป็นปูชนียบุคคลที่โดดเด่น ดังปรากฏอยู่ในยุคสมัยเดียวกับแหม่มแอนนาที่โด่งดัง โดยประวัติในเบื้องต้นนั้น สืบทราบมาว่าได้ผนวช และถือเป็นพระเถระธรรมยุติกนิกายชั้นเดิม 10 องค์ ดังปรากฏความไว้ในหนังสือสีมาวิจารณ์ ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระราชนิพนธ์พระราชทานไปยังลังกาทวีป แต่ครั้งยังทรงผนวช ปรากฏพระเถระทั้ง 10 ทรงพระราชนิพนธ์ไว้เป็นคาถา ดังนี้

ตสฺเสว ภูปตินฺทสฺส ปิโย กนิฏฺฐภาตุโก เถโร วชิรญาโณ จ ปาโมกฺโข คณเชฏฺฐโก เถโร พฺรหฺมสโร เจว เถโร ธมฺมสิริวฺหโย เถโร พุทธสิริ เจว เถโร ปญฺญาอคฺคนามโก เถโร ธมฺมรกฺขิโต จ เถโร จ โสภิตวฺหโย เถโร พุทธสณฺหนาโม เถโร ปุสฺสาภิธานโก เถโร สุวฑฺฒโน จาปิ สพฺเพ สมานทนฺทกา

ซึ่งนามที่ปรากฏในพระราชนิพนธ์ ดังนี้

1. พระวชิรญาณเถระ คือ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
2. พระพรหมสรเถระ คือ พระญาณรักขิต (สุข) วัดบรมนิวาส ต่อมาลาสิกขา ได้เป็นที่พระธรรมการบดี
3. พระธรรมสิริเถระ คือ พระเทพโมลี (เอี่ยม) วัดเครือวัลย์
4. พระพุทธสิริเถระ คือ สมเด็จพระวันรัตน์ (ทับ พุทฺธสิริ) วัดโสมนัสวิหาร
5. พระปัญญอรรคเถระ คือ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์
6. พระธรรมรักขิตเถระ คือ พระครูปลัด (ทัต) วัดบวรนิเวศวิหาร ต่อมาลาสิกขา ได้เป็นที่พระศรีภูมิปรีชา
7. พระโสภิตเถระ คือ พระศรีวิสุทธิวงศ์ (ฟัก) วัดบวรนิเวศวิหาร ต่อมาลาสิกขา ได้เป็นที่พระยาศรีสุนทรโวหาร
8. พระพุทธิสันหเถระ คือ พระอมรโมลี วัดบุปผาราม
9. พระปุสสเถระ คือ สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (สา ปุสฺสเทโว) วัดราชประดิษฐสถิตมหาสีมาราม
10. พระสุวัฑฺฒนเถระ คือ พระปลัด (เรือง) วัดบวรนิเวศวิหาร

นอกเหนือไปจากนั้น ยังปรากฏหลักฐานของพระยาศรีสุนทรโวหารในสมัยที่ยังผนวชว่าเป็นพระเถระที่สามารถสอบเปรียญธรรม 9 ประโยค (ปากเปล่า) ได้ในลำดับต้น ๆ ของกรุงรัตนโกสินทร์ และยังได้เป็นพระกรรมวาจารย์ ของสมเด็จพระสังฆราช รวมทั้งยังได้ร่วมสร้างศาสนสถานสำคัญๆ อีกเป็นอันมาก ก่อนที่ภายหลังจะลาสิกขาออกมารับราชการสนองพระเดชพระคุณพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวต่อไป