NOYMAIL

ตลาดน้ำดำเนินสะดวก คลองต้นเข็ม หมู่ที่ 9 ตำบลดำเนินสะดวก อ.ดำเนินสะดวก จ.ราชบุรี

ตัวแทนตลาดน้ำของเมืองไทยที่ดังไปทั้งโลกคือ “ตลาดน้ำดำเนินสะดวก” ตลาดน้ำแห่งนี้แม้จะเปลี่ยนรูปแบบการค้าขายจากสภาพเดิมของตลาดไปแล้วก็ตาม แต่ความมีชีวิตชีวาและความหลากหลาย ใน ตลาดน้ำแห่งนี้ ก็ยังเป็นที่กล่าวขวัญถึงอยู่เสมอมา การเกิดของตลาดน้ำเมื่อ พิจารณาจากหลักฐานในช่วงสมัยนั้น จะพบว่าจะเกิดไล่เลี่ยกับการขุดคลอง นั่นเอง

ดังในพระราชหัตถเลขา ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อคราวเสด็จประพาส มณฑลราชบุรี พ.ศ. 2452 ว่า “ในลำคลองระยะหลัก 1 หลัก 2 จนกระทั่งหลัก 3 เดิมเป็นจากและปรง เดี๋ยวนี้มีจาก และปรงเข้าไปไม่ถึงหลัก 1 เป็นไร่นาไปหมด ได้ความว่าดีมาก ตามลำคลองมีตลาดเกิดขึ้นใหม่ถึงสามระยะ นับว่าไม่มีที่ว่าง ว่าคนราชบุรี ยกลงมาตั้งแถบคลองดำเนินสะดวกนี้มาก ” ตลาดน้ำที่เกิดขึ้นเป็นแห่งแรกบนสายคลองขุด คลองดำเนินสะดวก นี้คือ “ตลาดน้ำดำเนินสะดวก” ปากคลองลัดราชบุรี หรือที่ชามบ้านนิยมเรียกกันสั้นๆว่า คลองลัดพลี แต่เดิมมีชื่อเรียกกันว่า ตลาดนัดศาลาห้าห้อง ตลาดนัดศาลาแดง หรือตลาดนัดหลักแปดบ้าง ที่เรียกดั่งนี้ก็ด้วยตรงจุดอันเป็นตลาดน้ำเดิม ที่สมเด็จเจ้าพระยาฯ (ช่วงบุนนาค)ได้ให้ปลูกศาลาเป็นไม้มี 5 ห้อง หลังคามุงด้วยกระเบื้องสีแดง สร้างให้เป็นที่พักคนงาน จุดนี้จึงมีผู้คนหนาแน่นกว่าที่อื่น ต่อมาจึงกลายเป็นตลาดนัดที่สำคัญ แห่งหนึ่งคู่กับตลาดนัดปากคลอง ซึ่งมีมาเก่าแก่ก่อนขุดคลองดำเนินสะดวก ซึ่งในอดีตนั้น พ่อค้าแม่ขาย จำนำสินค้าบรรทุกเรือ ล่องอยู่ระหว่างตลาดนัดดำเนินสะดวกที่คลองลัดพลี และที่ตลาดนัดปากคลอง ซึ่งหมุนเวียนสับวันเวลาเปิดตลาดไม่ให้ชนกัน สำหรับตลาดนัดดำเนินสะดวกนั้น จะมีพ่อค้าแม่ค้ามาขายของกันในวันนัด คือ วัน 2 ค่ำ 7 ค่ำ และ 12 ค่ำ ทั้งข้างขึ้นและข้างแรม ส่วนบริเวณพื้นที่ของตลาดน้ำนั้นขยายไปกว้างขวางมาก โดยในช่วงปี พ.ศ. 2500 ขยายกินบริเวณ ตั้งแต่ ปากคลองลัดพลี ไปตามคลองขุดดำเนินสะดวก ซึ่งชาวบ้านเรียกว่าคลองใหญ่ ไปถึงบริเวณปากคลองทองหลาง และบริเวณหน้าวิกภาพยนตร์ดำเนินเธียเตอร์ (แผนที่แสดงที่ตั้งตลาดน้ำ)

ในวันนัด ท้องน้ำก็จะคลาคล่ำไปด้วยเรือสินค้า ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นเรือสำปั้น หรือเรือสำปั้นจ้าง จอดเรียงรายกันยาวนับเป็นกิโลเมตร แต่ตลาดน้ำดำเนินสะดวก ยังคงมีในจุดอื่นๆ นอกเหนือจากคลองลัดพลีด้วย นั้น เพราะชุมชนสองฝั่งคลองดำเนินสะดวก เป็นชุมชนที่เติบโตมาคู่กับแม่น้ำลำคลอง ใช้คลองต่างถนน ตลอดสายคลอง มีคลองลัดเชื่อมพื้นที่ภายใน กับคลองใหญ่ไม่ต่ำกว่า 200 คลอง ในจำนวนนี้มีไม่น้อยที่ตัดถึงกัน เกิดเป็นเครือข่าย สายน้ำ เชื่อมหมู่บ้าน ตำบล อำเภอ และจังหวัด เข้าด้วยกัน ในจุดที่มีชุมชนกระจุกหนาแน่น ก็จะเป็นตลาดน้ำขึ้น ในสมัยนั้น ตลาดน้ำดำเนินสะดวก มีจุดใหญ่ที่พ่อค้าแม่ขายมารวมกันอยู่ 3 จุด ที่ปากคลองลัดพลี ปากคลองโพหัก หรือที่เรียกว่าคลองบัวงาม เขตตำบลดอนไผ่ หลักห้า และที่ปากคลองศรีสุราษฎร์ ซึ่งเป็นตลาดที่ไม่ใหญ่มากนัก มีพ่อค้าแม่ค้าไม่ค่อยมาก ส่วนใหญ่จะเป็นผู้คนในชุมชนบริเวณนั้นๆ เองที่มาจับจ่ายใช้สอยกัน ด้วยความเรียบง่ายและมีเสน่ห์ของ ตลาดน้ำดำเนินสะดวก ทำให้ช่วงตั้งแต่ปี พ.ศ.2510 เริ่มมีนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศ เข้ามาเที่ยวชมชีวิตและการค้าขาย ในตลาดน้ำแห่งนี้กันอยู่บ้าง ส่วนใหญ่มา ได้ด้วยคำบอกเล่าและกิตติศัพท์ที่ร่ำลือ และต่อมาได้มีบริษัทนำเที่ยว จัดนำนักท่องเที่ยวมาเที่ยวชมตลาด โดยตรง ตลาดน้ำดำเนินสะดวก เริ่มได้รับการส่งเสริม ให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญ ตั้งแต่ พ.ศ. 2514 เป็นต้นมา โดยการส่งเสริมการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย ดังจะเห็นได้จากจำนวนบทความนำเที่ยวทั้งที่เป็นภาษาไทยตีพิมพ์ ในนิตยสาร อ.ส.ท. และบทความภาษาอังกฤษที่ตีพิมพ์ลงใน Holiday Time in Thailand และรวมถึงแผ่นพับการโฆษณาลงในหนังสือท่องเที่ยวต่างๆ อีกเป็นจำนวนมาก

ตลาดน้ำดำเนินสะดวก เกิดจากกระบวนการพัฒนาตนเอง ของสังคมไทยที่มีคลองเป็นตัวแปรประสารเป็นวัฒนธรรม ที่ดูแปลกสำหรับคนต่างถิ่น เนื่องจากคนไทย แต่ครั้งโบราณ มีความชำนาญติดต่อสัญจรกันทางน้ำ การพัฒนาการติดต่อ จึงมุ่งใช้ทางน้ำเป็นสำคัญ โดยเฉพาะคลองดำเนินสะดวก ซึ่งพิเศษกว่าคลองอื่นๆ เพราะเกิดจากการพัฒนาตนเองของระบบสังคมอย่างแท้จริง เนื่องจากมิได้เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ แต่ถูกขุดขึ้นจากฝีมือมนุษย์ทั้งสิ้นดังนั้น คงจะเป็นการกล่าวที่ไม่เกินจริงว่า ตลาดน้ำดำเนินสะดวก ถือเป็นวัฒนธรรมอันเก่าแก่ อันทรงคุณค่าแต่ไม่ใช่เพียงแต่เฉพาะคนดำเนินสะดวก หรือคนไทยทุกคนเท่านั้น แต่ถือได้ว่า เป็นคนทั้งโลกเป็นมรดกทางวัฒนธรรมอันทรงคุณค่า

ตลาดน้ำดำเนินสะดวก จึงเป็นความภาคภูมิใจของชาวดำเนินสะดวก เปรียบประดุจของมีค่า จนประเมินราคามิได้ เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นจากการดำรงชีวิตประจำวันของชาวดำเนินสะดวก ตลาดน้ำดำเนินสะดวก มิใช่เป็นหนึ่งในจังหวัดราชบุรี แต่ยังเป็นหนึ่งในประเทศไทย เพราะจังหวัดอื่นๆ ที่จะมีการค้าขายทางเรือ สำปั้น หรือเรืออื่นๆของพ่อค้า แม่ค้า ที่นำเอาสิ่งของต่างๆมาขายกัน ส่วนมากจะเป็นพืช ผัก ผลไม้ในสวน มาขายเหมือนอย่างตลาดน้ำดำเนินสะดวก ไม่มีอีกแล้ว และสามารถพูดได้ว่า ตลาดน้ำดำเนินสะดวก มีอยู่แห่งเดียวในโลก ที่อำเภอดำเนินสะดวก จ.ราชบุรี

จำนวนร้านค้าปลีก :

ร้านค้าใน “ตลาดน้ำดำเนินสะดวก”มีมากมายหลายหลายให้เลือก มากกว่า 100 ร้านค้า พ่อค้าแม่ค้าที่นำของมาขายในตลาดแห่งนี้ มีมากตลอดลำคลอง อย่างเช่นอาหารสด อาหารคาวหวาน เครื่องดื่ม ผลไม้สดๆจากสวน เสื้อผ้า รวมถึงเครื่องประดับอีกมากมาย และจะมีร้านขายของที่ระลึก ตั้งอยู่เป็นจำนวนมาก ผู้ที่ไปชมตลาดน้ำนี้ สามารถเดินชมตามแนวคอนกรีต ข้างลำคลอง ไปจนถึงปากคลองอีกด้านหนึ่งได้

ประเภทของร้านค้า :

ประเภทของร้านค้าใน ตลาดน้ำดำเนินสะดวก แต่ละร้านจะไม่แตกต่างกันมากนัก สินค้าจะคล้ายๆกันจะมีความหลากหลาย ส่วนมากจะได้แก่ สินค้าหัตถกรรมพื้นเมือง เช่นผ้าพันคอ เสื้อผ้าสำเร็จรูป ผ้าไหม หมวก งอบ ใบลาน ร้านขายของที่ระลึกมีหลากหลาย ชาวบ้านในชุมชนจะเป็นผู้ผลิตและนำมาขายเอง เป็นที่ดึงดูด และสร้างความน่าสนใจ ให้กับนักท่องเที่ยว และคนไทย เป็นอย่างมาก

ลักษณะคนเดินย่าน :

ตลาดน้ำแห่งนี้เป็นที่นิยมของนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทย และชาวต่างประเทศเป็นอย่างมาก มีทั้งผู้ใหญ่ เด็ก วันรุ่น เหมาะสำหรับผู้ที่นิยมตื่นแต่เช้าตรู่ ตลาดน้ำแห่งนี้จะเป็นสถานที่ ที่สามารถแสดงการสะท้อนถึงชีวิตความเป็นอยู่ของคนไทยว่ามีความผูกพันกับสายน้ำ เพราะคนไทยในสมัยก่อนจะประกอบอาชีพเกษตรกรรมเป็นอาชีพหลัก อีกทั้งยังเป็นเอกลักษณ์ของประเทศ ที่คนไทยทุกคนควรช่วยกันอนุรักษ์ไว้ เพื่อจะได้ดูบรรยากาศ แบบไทยๆ ซึ่งนับวันจะหาดูได้ยากยิ่ง

ในอดีตตลาดน้ำดำเนินสะดวกเป็นศูนย์รวมในการค้าขาย พืชผักและผลไม้ตามฤดูกาล จากเรือกสวนไร่นาของเกษตรกรในย่านนั้น แต่ปัจจุบันตลาดน้ำดำเนินสะดวกเป็นกึ่งตลาดบก ตลาดน้ำ คือของขายทั้งบนบกและในเรือ มาเที่ยวที่ตลาดนี้ ไม่ต้องกลัวว่าจะร้อน เพราะมีทางเดินที่มีหลังคาตลอดสองฝั่งของตลาด จึงทำให้เดินเที่ยวชม ตลาดได้อย่างสบายๆ ลักษณะของสินค้าและบริการ :

เป็นศูนย์รวมในการค้าขาย พืชผัก และผลไม้ตามฤดูกาลจากเรือกสวนไร่นาของเกษตรกร ในย่านนั้น โดยตลาดจะเริ่มตั้งแต่เวลาประมาณ 06.00 น. ถึง 11.00 น. ตลาดก็วายแล้ว สินค้าที่นำมาขายส่วนมากจะเป็นผลไม้ เช่น กล้วย ส้มโอ ชมพู่ ลำไย มะม่วง ฯลฯ สนนราคาก็มาแพง เพราะมาจากชาวสวนโดยตรง

นอกจากนี้ก็ยังมีสินค้าหัตถกรรมพื้นเมืองจำหน่ายด้วย เช่น ผ้าพันคอ เสื้อผ้าสำเร็จรูปผ้าไหม หมวกงอบ ใบลาน เป็นต้น และยังจะได้ชมเรือกนาไร่สวน ของชาวบ้านแถบนี้อีกด้วย ลาดน้ำดำเนินสะดวก ยังมีบริการเรือเช่านำเที่ยว พาไปดูสวน การทำน้ำตาลสด ใช้เวลาประมาณ 45 นาที อำเภอดำเนินสะดวกห่างจากตลาดน้ำดำเนินสะดวก ออกมาประมาณ 1 กิโลเมตร มีบริการนั่งช้าง ชมตลาดน้ำดำเนินสะดวก มีสถานีตำรวจคอยให้บริการนักท่องเที่ยว ทางด้านภาษาและคอยตรวจสอบ ทางด้านราคาสินค้าให้แก่นักท่องเที่ยว ทางด้านอาหาร มีบริการมาขายตามข้างทาง ทางด้านการเงิน มีธนาคารกรุงไทย และธนาคารกรุงศรีอยุธยา บริการทางด้านการเงินสำหรับแลกเปลี่ยนเงินตรา และตรวจสอบอัตราการแลกเปลี่ยน

จุดเด่นของย่าน :

ความโดดเด่นและจุดดึงดูดตลอดสองฝั่งคลองมีร้านค้าขายของที่ระลึกมากมาย และมีอาหารนานาชนิดมีผลไม้ที่หลากหลายขายเป็นจำนวนมาก เป็นที่ดึงดูดใจ และสร้างความสนใจ ให้กับนักท่องเที่ยวเป็นอย่างมาก

-เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่มีทั้งประวัติศาสตร์ และวิถีชีวิตชุมชนที่ดั้งเดิม

-เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่มีชื่อเสียง มีความเป็นเอกลักษณ์ซึ่งเป็นจุดขาย ที่ดึงดูดความสนใจนักท่องเที่ยวชาวต่างชาติและชาวไทยเป็นอย่างดี

-มีความพร้อมในการรองรับกิจกรรม การท่องเที่ยว เชิงนิเวศ เช่นกิจกรรม พายเรือ ขี่จักรยาน กิจกรรมชมวิถีชีวิตชุมชน

การเดินทางมาย่าน :

รถยนต์ :

1.เดินทางไปตามถนนเพชรเกษม ทางหลวงหมายเลข 4 ผ่านบางแค สวนสามพราน นครชัยศรีนครปฐม เลยกิโลเมตรที่ 83 ไปเล็กน้อย พบแยกบางแพ เลี้ยวซ้ายมือไปตามทางหลวงหมายเลข 325 อีกประมาณ 2 กิโลเมตรข้ามสะพานธนะรัชต์เลยไป 200 เมตร แล้วแยกขวาเข้าไปอีก 1 กิโลเมตร

2.เดินทางไปตามสายธนบุรี-ปากท่อ ทางหลวงหมายเลข 35 ระยะทาง 63 กิโลเมตร เลี้ยวขวา เข้าทางหลวงหมายเลข 325 ผ่านตัวเมือง สมุทรสงคราม แล้วเลี้ยวเข้าสู่ทางหลวงหมายเลข 325 ไปประมาณ 12 กิโลเมตร ทางเข้าตลาดน้ำอยู่ก่อนถึงสะพานธนะรัชต์ 200 เมตร และแยกย้ายเข้าไปอีก 1 กิโลเมตร

รถโดยสารประจำทาง :

มีรถโดยสารปรับอากาศ สายกรุงเทพฯ-ดำเนินสะดวก ออกจากสถานีขนส่งสายใต้ ถนนบรมราชชนนี เที่ยวแรกออกตั้งแต่เวลา 05.00 น. ใช้เวลาเดินทางประมาณ 2 ชั่วโมง จากนั้นสามารถ โดยสารรถสองแถว เข้าไปถึงตลาดน้ำดำเนินสะดวกเป็นระยะทาง อีก 1 กิโลเมตร นอกจากนั้น นักท่องเที่ยวสามารถเดินทางไปกับรถโดยสารอื่นได้เช่น สายกรุงเทพฯ-ราชบุรี สายเก่า แล้วลงจากสี่แยกบางแพ ต่อจากนั้นต่อรถสองแถวซึ่งวิ่งระหว่างทางแยกบางโพไปดำเนินสะดวก มีรถออกทุก 10 นาที

รถตู้ : จะมีรถตู้กรุงเทพฯ-ดำเนินสะดวก โดยสามารถขึ้นรถตู้จากอนุสาวรีย์ และจะมาส่งที่ตัวเมืองอำเภอดำเนินสะดวก ในการขึ้นรถตู้กลับ สามารถขึ้นได้ บริเวณหน้าโรงพยาบาลอำเภอดำเนิน สะดวก และสุดปลายทางที่อนุสาวรีย์