ทหารจิงโจ้ หรือโดยย่อว่า จิงโจ้ เป็นชื่อเรียกทหารหญิงในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว[1] อยู่ในสังกัดกรมโขลน เมื่อใดที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะเสด็จพระราชดำเนินแปรพระราชฐาน จะโปรดเกล้าให้เจ้าจอมตัวโปรดตามเสด็จด้วย เรียกว่า "นางนายทหารรักษาพระองค์"[2] ทรงให้มีการหัดโขลนซึ่งคือสตรีที่ทำหน้าที่คล้ายตำรวจคอยดูแลความสะดวกในพระบรมมหาราชวังไปเป็นทหาร เดิมเรียกว่า "ทหารหญิง" แต่งกายด้วยอาภรณ์สีแดง กางเกงขายาวสีแดง นุ่งกระโปรงลายสกอต ชายเสื้อยาวถึงเข่า สวมหมวกแก๊ปทรงสูง และมีกระเป๋าหน้าท้องด้านหน้า[2] แต่จากเครื่องแต่งกายที่ดูรุงรัง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเรียกทหารหญิงเหล่านี้ว่า "จิงโจ้"[3][4]

ทหารจิงโจ้
ทหารจิงโจ้แต่งกายอย่างสกอต ในภาพเข้าใจว่าคือเจ้าจอมมารดาเขียน
ประเทศสยาม
ขึ้นต่อพระมหากษัตริย์สยาม
รูปแบบทหารรักษาพระองค์ฝ่ายใน
ขึ้นกับกรมโขลน
กองบัญชาการพระบรมมหาราชวัง กรุงเทพมหานคร

นอกจากนี้ทหารจิงโจ้ยังใช้รูปแบบคำสั่งที่แตกต่างไปจากทหารอื่น ๆ เช่น วันทยาวุธ จะใช้คำว่า จิงโจ้กัด, บ่าอาวุธ จะใช้ว่า จิงโจ้หยุด และเรียบอาวุธ จะใช้ว่า จิงโจ้นอน เป็นต้น[3][4]

เจ้าจอมมารดาเขียน, ท้าววรจันทร์ (เจ้าจอมมารดาวาด) และท้าววนิดาพิจาริณี (เจ้าจอมมารดาสุ่น) สวมชุดทหารจิงโจ้ ผัดหน้า และทัดดอกไม้อย่างนางละคร

ในโคลงดั้นเรื่อง โสกันต์ พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อ พ.ศ. 2415 กล่าวถึงทหารจิงโจ้ไว้ ความว่า[3][4]

๏ จิงโจ้ยืนเรียบร้อย ริมถนน
เสื้อจีบชายกระจาย สุกจ้า
ถือปืนทั่วทุกคน พล่องแพล่ง
นายดาบเดินด้อมถ้า ถ่องถนน
๏ ขบวนเดินเป็นระเบียบคล้อย คลาไป
พิณพากย์ทุกวงตี สนั่นก้อง
จิงโจ้เมื่อถึงใคร คำนับ
เสียงจิงโจ้กัดร้อง เร่าเร้ารุมระงม

ทหารจิงโจ้ถูกยกเลิกเมื่อใดไม่เป็นที่ปรากฏ

ดูเพิ่ม แก้

อ้างอิง แก้

  1. พจนานุกรมฉบับมติชน. กรุงเทพฯ : มติชน, 2547, หน้า 231
  2. 2.0 2.1 ปรามินทร์ เครือทอง. พระจอมเกล้า พระเจ้ากรุงสยาม :เปิดกรุภาพเก่ากรุงสยามสมัยรัชกาลที่ 4. กรุงเทพฯ : มติชน, 2547, หน้า 141
  3. 3.0 3.1 3.2 ส. พลายน้อย (ตุลาคม 2541). "คำว่า "จิงโจ้" ในภาษาไทย ใช้เรียกอะไรบ้าง". สารคดี. สืบค้นเมื่อ 11 มิถุนายน 2563. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= (help)
  4. 4.0 4.1 4.2 กิเลน ประลองเชิง (17 มกราคม 2562). "เรื่องของจิงโจ้". ไทยรัฐออนไลน์. สืบค้นเมื่อ 9 มิถุนายน 2563. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= (help)