ควาญ (อังกฤษ: mahout) หมายถึง "ผู้เลี้ยงและขี่ขับช้าง, คนบังคับช้าง" โดยปกติ ควาญเริ่มต้นจากเด็กชายใน "ธุรกิจครอบครัว" เมื่อเขาได้รับมอบหมายช้างในช่วงต้นของชีวิต และทั้งควาญทั้งช้างจะมีความผูกพันกันตลอดชั่วชีวิตของช้าง

ควาญกับช้างอ่อนในประเทศไทย

เครื่องมือสามัญที่สุดที่ควาญใช้ คือ โซ่และปฏักช้าง (สันสกฤต: Aṅkuśa) ตะขอโลหะแหลมที่ใช้ในการฝึกและบังคับช้างโดยการแทงช้างที่หัว ในบริเวณเช่น ปากและหูชั้นใน ที่ซึ่งสัตว์มีความไวมากที่สุด