กัณฑ์
กัณฑ์ (แปลว่า ส่วน, วรรค, ตอน, หมวด) หมายถึง ข้อความส่วนหนึ่ง วรรคหนึ่ง ตอนหนึ่ง หรือ หมวดหนึ่ง ปกติใช้กับการเทศน์ คือข้อความธรรมะที่เทศน์อธิบายจบเรื่องโดยสมบูรณ์ในตอนเดียว เรียกว่ากัณฑ์ เรื่องที่มีเนื้อความยาวซึ่งถูกแบ่งออกเป็นตอนๆ แต่ละตอนก็เรียกว่ากัณฑ์ เช่น เรื่อง มหาเวสสันดรชาดก ถูกแบ่งเป็น 13 ตอน เรียกว่ามี 13 กัณฑ์ 1000 พระคาถาคือ
- กัณฑ์ทศพร มี 19 พระคาถา
- กัณฑ์หิมพานต์ มี 134 พระคาถา
- กัณฑ์ทานกัณฑ์ มี 209 พระคาถา
- กัณฑ์วนประเวศน์ มี 57 พระคาถา
- กัณฑ์ชูชก มี 79 พระคาถา
- กัณฑ์จุลพน มี 35 พระคาถา
- กัณฑ์มหาพน มี 80 พระคาถา
- กัณฑ์กุมาร มี 101 พระคาถา
- กัณฑ์มัทรี มี 90 พระคาถา
- กัณฑ์สักกบรรพ มี 43 พระคาถา
- กัณฑ์มหาราช มี 69 พระคาถา
- กัณฑ์ฉกษัตริย์ มี 36 พระคาถา
- กัณฑ์นครกัณฑ์ มี 48 พระคาถา
หากในงานเดียวกันมีเทศน์หลายช่วง เช่น ช่วงเช้า ช่วงบ่ายและช่วงกลางคืน เรียกว่ามีเทศน์ 2 กัณฑ์ มีเทศน์ 3 กัณฑ์
อ้างอิง
แก้- พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช) ป.ธ. 9 ราชบัณฑิต พจนานุกรมเพื่อการศึกษาพุทธศาสน์ ชุด คำวัด, วัดราชโอรสาราม กรุงเทพฯ พ.ศ. 2548