เครื่องสีข้าวแบบมือหมุน

เครื่องสีข้าวแบบมือหมุน เป็นอุปกรณ์ที่ใช้สำหรับการกะเทาะเปลือกข้าวออกมาจากข้าวหรือเรียกว่าการสีข้าว โดยใช้มือหมุนแง่ไม้ที่ยื่นออกมาจากทั้งสองข้างของอุปกรณ์แทนการใช้ไฟฟ้าหรือเครื่องจักรกลการเกษตร ข้าวที่สีออกมาจากอุปกรณ์นี้จะได้เป็นข้าวกล้องเพราะข้าวจะยังไม่มีการขัดขาวเอาเยื่อหุ้มเมล็ดออกไปสารอาหารจึงคงเหลืออยู่ในเมล็ดข้าวมากกว่าในข้าวที่ถูกขัดขาวแล้ว ลักษณะทางกายภาพของเครื่องสีข้าวแบบมือหมุนคือมีอุปกรณ์ประกอบ 2 ชิ้นประกอบเข้าด้วยกัน

• ชิ้นล่างมีลักษณะเป็นรูปกรวยคล้ายระฆังหงาย มีส่วนประกอบของท่อนฟันล่างลักษณะเป็นไม้เนื้อแข็งประกบกับดินเหนียวที่ถูกปั้นเป็นร่องตื้นชี้ออกจากจุดศูนย์กลาง ท่อนฟันวางอยู่ด้านในและอยู่บริเวญจุดศูนย์กลางของอุปกรณ์ประกอบชิ้นล่างและมีความเอียงประมาณ 45 องศาจากแนวตั้งฉากกับจุดศูนย์กลาง
• ชิ้นบนมีลักษณะเป็นทรงกระบอกสูง 50 เซนติเมตรและมีเส้นผ่านศูนย์กลาง 50 เซนติเมตร มีไม้ยื่นออกมาจากบริเวณด้านบนของทรงกระบอกสองข้างซึ่งไม้นี้จะเป็นไม้ชิ้นเดียวที่เสียบทะลุจากฝั่งหนึ่งไปอีกฝั่ง บริเวณฐานล่างของชิ้นบนนี้จะมีท่อนฟันบนซึ่งเป็นลักษณะดินเหนียวเจาะรูให้เมล็ดข้าวสามารถจะไหลจากชิ้นบนลงไปที่ชิ้นล่างได้

ทั้งส่วนบนและส่วนล่างของเครื่องสีข้าวแบบมือหมุนเปป็นลักษณะเครื่องจักสานที่ทำจากไม้ไผ่นำมาถักจนได้รูปของอุปกรณ์ทั้งสองส่วน และมีไม้แนื้อแข็งประกอบเข้าไปเพื่อยึดติดโครงร่างให้แข็งแรงและใช้ทำไม้จับบริเวณด้านบนของอุปกรณ์ประกอบชิ้นบนเป็นไม้ยื่นจากทรงกระบอก บริเวณด้านนอกของเครื่องสีข้าวแบบมือหมุนนี้จะถูกทาด้วยดินเหนียวผสมแกลบป้องกันมอดและแมลงกัดทำลายตัวอุปกรณ์

การทำงานของอุปกรณ์

อุปกรณ์เครื่องสีข้าวแบบมือหมุนนี้ใช้แรงงานคนในการหมุนอุปกรณ์ส่วนบนและการในการใช้งานมันจะต่อไม้ออกมาจากบริเวณแง่งไม้ของอุปกรณ์ชิ้นบนประมาณ 2 เมตรเพื่อใช้ทุ่นแรง เมล็ดข้าวที่จะถูกแทใส่จากด้านบนของอุปกรณ์ชิ้นบนรูปทรงกระบอก จากนั้นเมล็ดข้าวจะตกลงไปที่บริเวณฐานของอุปกรณ์ชิ้นบนซึ่งมีท่อนฟันบนประกอบอยู่ เมล็ดข้าวซึ่งมีขนาดเล็กก็จะลอดผ่านรูของท่อนฟันบนแล้วตกลงไปในท่อนฟันล่างจากหนั้นเมื่อหมุนตามเข็มนาฬิกาข้าวที่ตกลงมาในร่องของท่อนฟันล่างจะถูกบดสีกับท่อนฟันบนทำให้เกิดการกะเทาะเปลือกของข้าวออก และเมล็ดข้าวก็จะไหลออกไปตามแรงหมุนของท่อนบนเป็นแนวตามทิศทางของฟันทอนล่าง จากนั้นจึงออกสู่บริเวณกรวยของอุปกรณ์ชิ้นล่าง