เขื่อนดิน
เขื่อนดิน คือเขื่อนที่ก่อสร้างด้วยการถมดินบดอัดแน่น มีวัสดุหลักเป็นดินประเภททึบน้ำ
ประเภทของเขื่อนดิน แก้
เขื่อนดินมี 2 ประเภท คือ
- เขื่อนดินประเภทเนื้อเดียว (Homogeneous Earth Dam) เป็นเขื่อนซึ่งก่อสร้างด้วยดินเหนียว ซึ่งเป็นดินประเภททึบน้ำ ปิดทับด้านเหนือน้ำด้วยหินทิ้ง หรือหินเรียง เพื่อป้องกันการกัดเซาะจากคลื่น ด้านท้ายน้ำมักจะปลูกหญ้าป้องกันการพังทลายของดิน
- เขื่อนดินประเภทแบ่งโซน (Zoned-Earth Dam) ตัวเขื่อนจะแบ่งโครงสร้างเขื่อนเป็นโซน โดยแกนกลางของเขื่อนจะเป็นชั้นดินเหนียวทึบน้ำ มีชั้นกรองเป็นวัสดุประเภทกรวดหรือทราย ชั้นถัดจากแกนเขื่อนจะเป็นดินประเภทกึ่งทึบน้ำ และปิดทับด้านเหนือน้ำด้วยหินทิ้ง หรือหินเรียง เพื่อป้องกันการกัดเซาะจากคลื่น เช่นเดียวกับเขื่อนดินประเภทเนื้อเดียว
หลักการออกแบบเขื่อน แก้
ในการออกแบบเขื่อนจะต้องพิจารณารายละเอียดดังต่อไปนี้ คือ
- เสถียรภาพของตัวเขื่อน
- แรงแบกทานของชั้นหินฐานราก
- การควบคุมการรั่วซึมของน้ำ
- ความสูงเผื่อของสันเขื่อน
- การป้องกันและควบคุมการกัดเซาะจากคลื่น
- การจัดการวัสดุ
ขั้นตอนในการออกแบบเขื่อน แก้
การออกแบบเขื่อนมีขั้นตอนโดยสังเขป ดังนี้
- ศึกษา สังเกตการณ์ รวบรวมข้อมูล เช่นสภาพฐานราก แหล่งวัสดุ น้ำหนักที่กระทำ
- เลือกประเภทของเขื่อน
- วิเคราะห์การรั่วซึมของน้ำ และออกแบบชั้นกรอง
- วิเคราะห์เสถียรภาพของตัวเขื่อน
- วิเคราะห์การทรุดตัวและการเคลื่อนตัว
- ออกแบบหน้าตัดเขื่อนขั้นสุดท้าย
- พิจารณาอุปกรณ์ตรวจวัดพฤติกรรมของเขื่อนเพื่อความปลอดภัย
- จัดทำแบบขั้นสุดท้ายและข้อกำหนดทางเทคนิค
อ้างอิง แก้
- คณะทำงานจัดทำแบบมาตรฐานเขื่อนเก็บกักน้ำและอาคารประกอบ, แนวทางและ
หลักเกณฑ์การออกแบบเขื่อนเก็บกักน้ำและอาคารประกอบ, 2545. กรมชลประทาน.
- ปราโมทย์ ไม้กลัด, 2524. คู่มืองานเขื่อนดินขนาดเล็กและฝาย. พิมพ์ครั้งที่ 2.
นนทบุรี: สมาคมศิษย์เก่าวิศวกรรมชลประทาน.
- ปราโมทย์ ไม้กลัด, 2526. การบำรุงรักษาเขื่อนดินและอาคารประกอบ, เอกสาร
ประกอบการสัมมนาทางวิชาการเทคโนโลยีที่เหมาะสมในการทำงานชลประทาน.
- วรากร ไม้เรียง, 2542. วิศวกรรมเขื่อนดิน. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: ไลบรารี่นาย.