อุปธิ
อุปธิ หมายถึง กิเลสและกรรม จัดเป็นกิเลสชนิดหยาบที่สุดในกิเลส ๓ ระดับ คือ
- อนุสัยกิเลส (Latent Defilements) กิเลสอย่างละเอียดที่นอนเนื่องอยู่ในสันดาน
- ปริยุฏฐานกิเลส (Internally Active Defilements) กิเลสอย่างกลางที่เกิดขึ้นจากการปรุงแต่งทางความคิด(แต่ยังเก็บไว้ในใจ)กิเลสอย่างกลางนี้คือ กิเลสประเภทนิวรณ์ (hindrances)
- วีติกกมกิเลส (Externally Active Defilements) กิเลสอย่างหยาบคือกิเลสที่ทำให้สัตว์สร้างกรรมขึ้นมาทางกายและวาจา ซึ่งได้แก่ อุปธิ ทั้งสี่ คือ
- ขันธูปธิ กิเลสเป็นเหตุสร้างกรรมจากยึดมั่นถือมั่นในขันธ์
- ตัณหูปธิ กิเลสเป็นเหตุสร้างกรรมจากความทะยานอยาก
- อภิสังขารูปธิ กิเลสเป็นเหตุสร้างกรรมจากปรุงแต่งทางความคิด
- กามคุณูปธิ กิเลสเป็นเหตุสร้างกรรมจากความหวงแหนในกามคุณ
อ้างอิงแก้ไข
(คุ่มือการศึกษา พระอภิธัมมัตถสังคหะ รวบรวมโดย อาจารย์(วิปัสสนา) วรรณสิทธิ ไวทยะเสวี) หนังสือเรียนนักธรรมชั้นโท วิชาธรรมวิภาค หมวดสาม หัวข้อวิเวก