ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ญาณ"

๑. '''อธิษฐานดับนาน'''

 

“ภายใน ๓๐ นาทีนี้ ขอให้จิตของข้าพเจ้า ดับสงบต่อเนื่องไป ๕ นาที” ในการอธิษฐานนี้ ผู้ปฏิบัติควรเดินจงกรมด้วยทุกครั้ง ให้เท่ากับเวลาที่นั่ง เพื่อป้องกันความคิดฟุ้งซ่านและจะทำให้ การอธิษฐานดับนานบังเกิดขึ้น

 

ขณะที่จิตเข้าสู่ผลสมาบัติ โยคีจะไม่สามารถรับรู้อะไรที่เกี่ยวกับ โลกนี้และโลกหน้าได้เลย แม้ว่าอารมณ์ทั้งหลายมีรูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส จะเกิดขึ้นรอบๆ ตัว โดยที่โยคีจะกำหนดอารมณ์ใดๆ ไม่ได้เลยเพราะอัปปนาชวนจิต(สมาธิระดับแนบแน่น) ดำรงอยู่ในท่านั่งตามที่อธิษฐานไว้

 

๒. '''อธิษฐานดับมาก'''

 

๑. '''ฌานสมาบัติ''' เกิดขึ้นได้จากบุคคลที่ปฏิบัติสมถกัมมัฏฐาน ที่ไม่ใช่วิปัสสนา จนสามารถเข้าถึงความดับของรูปนาม ซึ่งคล้ายกับผลสมาบัติ

๒. '''ผลสมาบัติ''' เกิดขึ้นได้จากบุคคลที่ปฏิบัติวิปัสสนากัมมัฏฐาน จนบรรลุถึงโลกุตตรสุขของอริยบุคคล ตั้งแต่ พระโสดาบัน (ผู้ที่ผ่านญาณ ๑๖ ครั้งแรก)ขึ้นไป ที่อธิษฐานจิตเข้าถึงผลสมาบัติ (อธิษฐานจิตดับนาน) โดยมีพระนิพพานเป็นอารมณ์

 

เมื่ออธิษฐานจนครบทั้ง ๙ ญาณ(ญาณที่ ๔ – ๑๒) หากวิปัสสนาญาณใดปรากฏไม่ชัดเจน วิปัสสนาจารย์จะให้อธิษฐาน ทวนญาณสลับประมาณ ๓ ญาณอีกครั้ง โดยไม่ต้องเรียงกันเช่น ทวนญาณที่ ๕, ๑๑, และ ๗ เพื่อแสดงให้เห็นว่า สามารถอธิษฐานทวนญาณใดให้เกิดขึ้นก็ได้ โดยโยคีไม่จำเป็นต้องรู้ความหมายในแต่ละญาณ ที่เป็นภาษาบาลี

 

นอกจากนั้นการอธิษฐานจะใช้เป็นภาษาใดก็ได้เช่น อังกฤษ จีน หรือพม่า โยคีเพียงแค่ออกเสียงชื่อแต่ละญาณ โดยเขียนคำออกเสียง ตามภาษาบาลี เช่น “Within these 30 minutes, may (uttayap-paya-yan) be present” ฉะนั้นไม่ว่าโยคีชนชาติใด เมื่อปฏิบัติสำเร็จครบวิปัสสนาญาณ ๑๖ จะสามารถทวนญาณได้ด้วยทุกภาษา แม้ว่าจะไม่รู้ความหมายชื่อของญาณที่ ๔ ถึง ๑๒ ก็ตาม สำหรับผู้ที่ผ่านญาณ ๑๖ แล้วติดธุระการงาน โดยไม่มีเวลาทำการอธิษฐานทวนญาณทันที ผู้นั้นจะสามารถอธิษฐานทวนญาณในภายหลังได้ แม้ว่าจะผ่านเลยไปหลายเดือน

 

หลังจากอธิษฐานแล้วสภาวะธรรมจะเริ่มเป็นปรากฏของใหม่ทันที ด้วยคำอธิษฐานต่อหน้าพระประธานดังนี้

 

“'''ธรรมะอันใดที่เกิดขึ้นในขันธสันดานของข้าพเจ้า ขออย่าให้เกิดขึ้นอีก'''