ผลต่างระหว่างรุ่นของ "พระยาคำฟั่น"

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
Setawut (คุย | ส่วนร่วม)
ไม่มีความย่อการแก้ไข
Setawut (คุย | ส่วนร่วม)
แทนที่ "พระยา" → "เจ้า" +แทนที่ "เจ้าคำฟั่น" → "เจ้าหลวงคำฟั่น" ด้วยสจห.
บรรทัด 16:
| พิธีบรมราชาภิเษก =
| ระยะเวลาครองราชย์ = 1 ปี / 2 ปี
| รัชกาลก่อนหน้า = [[พระยาเจ้าธรรมลังกา]] (เชียงใหม่)
| รัชกาลถัดมา = [[พระเจ้าลำพูนไชย|พระเจ้าบุญมา]] (ลำพูน) <br>[[พระยาเจ้าพุทธวงศ์]] (เชียงใหม่)
}}
 
'''พระยาเจ้าหลวงคำฟั่น''' หรือ '''พระยาคำฝั้น'''<ref>สรัสวดี อ๋องสกุล. ''ประวัติศาสตร์ล้านนา''. พิมพ์ครั้งที่ 6. กรุงเทพฯ:อมรินทร์, 2552. หน้า 348</ref> หรือที่รู้จักกันในเหล่าราษฎรว่า '''เจ้าหลวงเศรษฐี''' มีพระนามเต็มว่า '''เจ้ามหาสุภัทรราชะ'''<ref name=chiangmainews>[http://www.chiangmainews.co.th/chaingmai/comefun.html พระญาคำฝั้น เจ้าหลวงเชียงใหม่องค์ที่ 3]</ref> ทรงเป็น[[เจ้าผู้ครองนครลำพูน]]องค์ที่ 1 <ref>http://hrilamphun.com/lam_4.htm</ref> ระหว่างปี พ.ศ. 2357 - พ.ศ. 2358 และ[[เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่]]องค์ที่ 3 ระหว่างปี พ.ศ. 2365 - พ.ศ. 2368 แห่ง[[ราชวงศ์ทิพย์จักร]]
 
== พระราชประวัติ ==
'''พระยาเจ้าหลวงคำฟั่น''' เป็นพระราชโอรสลำดับที่ 8 ใน[[เจ้าฟ้าสิงหราชธานี เจ้าฟ้าหลวงชายแก้ว]] ผู้ครองนครลำปางองค์ที่ 2 กับ แม่เจ้าจันทาราชเทวี และเป็นพระราชนัดดา (หลานปู่) ใน[[พระยาเจ้าไชยสงคราม (ทิพย์ช้าง)]] กับ แม่เจ้าพิมพาราชเทวี ซึ่งเป็นองค์ปฐมวงศ์ "ราชวงศ์ทิพย์จักร" (เชื้อเจ้าเจ็ดตน)
พระยาเจ้าหลวงคำฟั่น เป็นพระอนุชาของ[[พระเจ้ากาวิละ]] มีพระเชษฏา พระอนุชาและพระขนิษฐา รวม 10 พระองค์ (หญิง 3 ชาย 7) (เจ้าชายทั้ง 7 พระองค์ได้ทรงช่วยกันต่อสู้อริราชศัตรูขยายขอบขัณฑสีมาล้านนาออกไปอย่างเกรียงไกร เป็นเหตุให้มีพระสมัญญาว่า "เจ้าเจ็ดตน") มีพระนามตามลำดับ ดังนี้
 
* [[พระเจ้ากาวิละ]] พระเจ้านครเชียงใหม่ พระองค์ที่ 1 (นับเป็น "เจ้านครลำปาง องค์ที่ 3" ในราชวงศ์ทิพย์จักร
* [[พระยาเจ้าคำโสม]] พระยาเจ้านครลำปาง องค์ที่ 4
* [[พระยาเจ้าธรรมลังกา]] พระยาเจ้านครเชียงใหม่ องค์ที่ 2
* [[พระเจ้าดวงทิพย์]] พระเจ้านครลำปาง องค์ที่ 5
* [[เจ้าศรีอโนชา]] พระอัครชายาใน[[สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท]]
* เจ้าหญิงสรีวัณณา (ถึงแก่พิราลัยแต่เยาว์)
* เจ้าอุปราชหมูหล้า พระราชมหาอุปราชานราธิบดีศรีสุวรรณฝ่ายหน้าหอคำนครลำปาง
* พระยาเจ้าคำฝั้น เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 3 และ เจ้าผู้ครองนครลำพูน องค์ที่ 1
* เจ้าหญิงสรีบุญทัน (พิราลัยแต่เยาว์)
* [[พระเจ้าลำพูนไชย|พระเจ้าบุญมา]] พระเจ้าผู้ครองนครลำพูน องค์ที่ 2
บรรทัด 39:
เจ้าคำฝั้นเษกสมรสกับ แม่เจ้าตาเวยราชเทวี ราชธิดาในเจ้าฟ้าเมืองยางแดง (หรือ เมืองกันตะระวดี) อันเป็นดินแดนกะเหรี่ยงที่รุ่งเรืองและร่ำรวยมากไปด้วย[[สัก|ไม้ขอนสัก]]อันล้ำค่า ต่อมา[[พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย]]ได้รับพระราชทานพระนามอันเป็นมงคลยิ่งแก่แม่เจ้าตาเวยราชเทวี ว่า "แม่เจ้าเนตรนารีไวยมหาเทวี" แม่เจ้าตาเวยราชเทวี ได้รับมรดกส่วนพระองค์ ในฐานะราชธิดาเจ้าฟ้าเมืองยางแดง เป็นที่ดินป่าไม้ขุนยวม [[อำเภอแม่สะเรียง]] [[จังหวัดแม่ฮ่องสอน]] จำนวน 400,000 กว่าไร่ ซึ่งปัจจุบันที่ดินดังกล่าวราชสำนักสยามได้ตัดสินให้เป็นป่าไม้ชั้น 2
 
พระยาเจ้าคำฝั้น ถึงแก่พิราลัยเมื่อวันที่ 13 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2368
 
== ราชโอรส ราชธิดา ==
เจ้าหลวงเศรษฐีคำฝั้น มีราชโอรสและราชธิดา รวม 44 พระองค์ อยู่ในราชตระกูล [[ราชวงศ์ทิพย์จักร|ณ เชียงใหม่ และ ณ ลำพูน]] มีพระนามตามลำดับ ดังนี้<ref>วรเทวี (ณ ลำพูน) ชลวณิช. '''เจ้าหลวงลำพูน''' กรุงเทพฯ : อัมรันทร์พริ้นติ้ง. 2552</ref>
 
{{บน}}
บรรทัด 50:
* [[เจ้าอุปราช (พิมพิสาร)]] - เจ้าอุปราชนครเชียงใหม่
* [[เจ้าไชยลังกาพิศาลโสภาคย์คุณ]] - เจ้าบิดาใน "[[เจ้าดาราดิเรกรัตนไพโรจน์]]" เจ้านายเชื้อสายต่อมาใช้ราชตระกูล "ณ ลำพูน"
* พระยาเจ้าธรรมลังกา , พระยาเจ้ารัตนอาณาเขต เจ้าเมืองเชียงราย
* เจ้าหญิงบัวคำ
* เจ้าหญิงเกี๋ยงคำ
บรรทัด 59:
* เจ้าหญิงบุญนำ - ชายาเจ้าหนานมหาวงศ์ (โอรสพระเจ้าบรมราชาธิบดีกาวิละ)
* เจ้าหญิงคำเกี้ยว - ชายา "เจ้าอุปราชนครลำพูน"
* แม่เจ้าเขียวก้อมเทวี - ชายาใน "เจ้าหลวงขัติยะ, พระยาเจ้าวิชิตชลธี เจ้าเมืองตาก" เป็นเจ้ามารดาใน "เจ้าราชวงศ์ หนานไชยเทพ ธนัญชยานนท์, เจ้าราชวงศ์นครลำพูน" ต้นราชตระกูลสาขา "ธนัญชยานนท์"
* เจ้าหญิงฟองสมุทร - ชายา "เจ้าหนานไชยวงศ์ ณ เชียงตุง", ราชนัดดา (หลานปู่) ใน "เจ้าฟ้าชายสามจุฬามณีสิริเมฆภูมินทร์, เจ้าฟ้านครเชียงตุง องค์ที่ 1"
* เจ้าหญิงเปาพิมาลย์
บรรทัด 78:
=== หม่อมคำหล้า ===
* เจ้าธรรมเสนา
* เจ้าบุรีรัตน์ภูเกียง , พระยาเจ้าบุรีรัตน์เมืองเชียงราย - เจ้าบิดาใน "เจ้าหลวงหนานสุยะ (ณ เชียงใหม่) , พระยาเจ้ารัตนอาณาเขต เจ้าเมืองเชียงราย" และเป็นเจ้าปู่ทวดใน "แม่เจ้าขานแก้วจักรคำขจรศักดิ์ราชเทวี" และ "แม่เจ้าแขกแก้วจักรคำขจรศักดิ์" ใน "พลตรี เจ้าจักรคำขจรศักดิ์, เจ้าผู้ครองนครลำพูน องค์ที่ 10"
{{กลาง}}
=== หม่อมคำเอ้ย ===
บรรทัด 123:
 
== การครองนครเชียงใหม่ ==
เมื่อพระยาเจ้าหลวงเศรษฐีคำฝั้น ครองเมืองเชียงใหม่ ได้เกิดการทะเลาะวิวาทกับเจ้าราชวงศ์สุวัณคำมูน ทำให้บรรดาขุนนางได้ไปเชิญ[[พระเจ้าดวงทิพย์|เจ้าดวงทิพย์]] และ[[พระเจ้าลำพูนไชย|เจ้าบุญมา]] มาประนีประนอมการวิวาทครั้งนี้ โดยแนะนำให้พระยาเจ้าคำฝั้น เสด็จออกผนวช[[วัดเชียงมั่น]] แล้วไปจำพรรษาที่[[วัดสวนดอก (พระอารามหลวง)|วัดสวนดอก]] จากนั้นได้มีการปล่อยรถม้าเสี่ยงทายหาเจ้าหลวงองค์ใหม่ แต่รถม้าดังกล่าวกลับมาหยุดอยู่ที่บริเวณหน้าวัดสวนดอก ซึ่งเป็นที่ประทับของพระยาเจ้าคำฝั้น เหลาบรรดาเจ้านาย และขุนนางจึงได้อัญเชิญพระยาเจ้าคำฝั้น ให้ลาสิขาบทกลับมาเป็นเจ้าหลวงเชียงใหม่อีกครั้ง<ref name=chiangmainews/>
 
ในช่วงรัชกาลของเจ้าหลวงเศรษฐีคำฝั้น เป็นช่วงเวลาที่[[พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย]] เสด็จสวรรคต และกรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ ได้ขึ้นครองราชสมบัติเป็นรัชกาลที่ 3 แห่งราชวศ์จักรี ทรงพระนามว่า "[[พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว]]" ใน พ.ศ. 2367 และพระยาเจ้าหลวงฯ ประชวรในขณะที่ส่ง[[พระยาเจ้าพุทธวงศ์|เจ้าอุปราชพุทธวงศ์]]และเจ้านายบางส่วนไปเฝ้ารัชกาลที่ 3 เมื่อล้นเกล้ารัชกาลที่ 3 ทรงทราบถึงอาการเจ็บป่วย จึงได้จัดส่งแพทย์หลวงมารักษาแต่อาการก็ไม่ดีขึ้น จนถึงวันอาทิตย์ เดือนห้า แรม 11 ค่ำ ในเวลาบ่าย พระยาเจ้าคำฝั้นก็ถึงแก่พิราลัย ในจุลศักราช 1186 (ตรงกับวันที่ [[13 กุมภาพันธ์]] [[พ.ศ. 2368]]) สิริอายุรวม 69 ปี และเจ้าอุปราชพุทธวงศ์ ขึ้นเป็นเจ้าหลวงองค์ที่ 4 โดยมีเจ้าหนานมหาวงศ์ บุตร[[พระยาเจ้าธรรมลังกา]]เป็นเจ้าอุปราช และเจ้าน้อยมหาพรหม บุตรพระยาเจ้าคำฝั้น เป็นพระยาเจ้าราชวงศ์เชียงใหม่สืบไป<ref name=chiangmainews/>
 
== อ้างอิง ==
บรรทัด 144:
}}
{{สืบตำแหน่ง
| ก่อนหน้า = [[พระยาพระเจ้าธรรมลังกา]]
| ตำแหน่ง = [[เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่]]
| ราชวงศ์ = ราชวงศ์ทิพย์จักร
| ปี = [[5 พฤษภาคม]] [[พ.ศ. 2365]] - [[13 กุมภาพันธ์]] [[พ.ศ. 2368]]
| ถัดไป = [[พระยาเจ้าหลวงพุทธวงศ์]]
}}
{{จบกล่อง}}