ผลต่างระหว่างรุ่นของ "โอปอล"

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
Opalo (คุย | ส่วนร่วม)
ไม่มีความย่อการแก้ไข
Jo Shigeru (คุย | ส่วนร่วม)
เก็บกวาดทันใจด้วยสจห.
บรรทัด 15:
| cleavage =
| fracture =
| tenacity =
| mohs = 5.5–6.5
| luster = แบบแก้วและยางสน
บรรทัด 24:
| dispersion =
| pleochroism =
| fluorescence =
| absorption =
| streak = สีขาว
| gravity = 2.15 (+.08, -.90)
บรรทัด 35:
| diaphaneity =
| other =
| references =
}}
 
'''โอปอล''' ({{lang-en|Opal}}) เป็น[[อัญมณี]]ในตระกูล[[ควอตซ์]] (Quatrz) เช่นเดียวกับ[[แอเมทิสต์]]ซึ่งเป็นอัญมณีประจำ[[ราศีกุมภ์]] มี[[สเกลของโมส์|ค่าความแข็ง]]ที่ 5 – 6 โมส์ (Moh) มีความวาวแบบแก้วและยางสน มีหลายสีด้วยกัน เช่น สีขาว แดง เหลือง เขียว ม่วง ดำ แต่ที่เป็นที่นิยมมากที่สุด คือ โอปอลไฟ
 
จากสีสันลวดลายอันงดงามที่พาดผ่านบนตัวโอปอลนี้ ทำให้นักประวัติศาสตร์ [[ไพลนี]] (Pliny) ชื่นชมไว้ว่า มันคือศูนย์รวมความงามของเหล่าอัญมณี เพราะประกอบด้วยเปลวไฟสีแดงจากทับทิม ประกายสีม่วงเหมือนแอเมทิสต์ และสีเขียวน้ำทะเลจาก[[มรกต]]
บรรทัด 60:
== ปัจจุบัน ==
 
ในปัจจุบันนี้กว่า 95% ของโอปอลที่สวยงามของโลก มาจากประเทศ[[ออสเตรเลีย]] '' (Australia) '' แหล่งโอปอลในประเทศออสเตรเลียนั้น ส่วนใหญ่มาจากรัฐควีนส์แลนด์ '' ([[Queensland]]) '' มาจากเมืองคูเบอร์ เปดี '' ([[Coober Pedy]]) '' เมืองแอนดามูกา '' ([[Andamooka]]) '' ในเซาท์ออสเตรเลีย '' ([[South Australia]]) '' และมาจากเมืองไวท์คลิฟท์ '' ([[White Cliffs]]) '' เมืองไลท์นิง ริดจ์ '' ([[Lightning Ridge]]) '' ในรัฐนิวเซาท์เวลส์ '' ([[New South Wales]]) ''
 
ส่วนประเทศที่ผลิตโอปอลเป็นจำนวนมากนับเป็นที่สอง รองจากประเทศออสเตรเลียได้แก่เมืองเคอร์รีตาโร '' (Queretaro) '' ในประเทศ[[เม็กซิโก]] นอกจากนั้น โอปอลก็มาจากรัฐเนวาดา '' (Nevada) '' คาร์ลิฟอร์เนีย '' (California) '' ไอดาโฮ '' (Idaho) '' โอเรกอน '' (Oregon) '' และอาริโซนา '' (Arizona) '' ในประเทศสหรัฐอเมริกา และอีกแห่งหนึ่งจากเม็กซิโก ซึ่งเป็นประเทศที่มีโอปอลวุ้น '' (Jelly Opal) '' จัดเป็นเลิศประเทศหนึ่ง
 
ทางฝ่ายด้านเอเซีย ประเทศที่รู้จักการเจียระไนโอปอล เป็นประเทศแรกนั้น เชื่อว่าได้แก่ประเทศลังกา '' (Ceylon) ''ในประเทศไทย เริ่มมีการเจียระไนโอปอลเป็นครั้งแรก เมื่อปี พ.ศ. 2494 โดยคุณอนันต์ ซาลวาลา เจ้าของบริษัทไทยแลปปิ๊ดดารี่ ในปัจจุบันเท่าที่ทราบปรากฏว่า ชาวไทยเราเจียระไนโอปอลได้นิ่มนวล และสวยงามมาก ประเทศญี่ปุ่นเอง ก็ยังมีการเจียระไนโอปอล หลังประเทศไทยเรา เท่าที่ทราบมา มิสเตอร์ [[มุชิยูกิโกฟู]] เป็นช่างเจียระไนโอปอลคนแรกของญี่ปุ่น
 
 
บรรทัด 71:
'''คุณสมบัติทางเคมี'''
คุณสมบัติทางเคมีของโอปอล จะมีสูตรเคมีที่คล้ายแร่ควอตซ์ แต่มีโมเลกุลของน้ำปนอยู่ด้วยในสูตรโมเลกุล คือ SiO2. nH2O
มีคุณสมบัติ ไม่หลอมละลาย '' (infusible) '' ไม่ละลาย '' (insoluble) '' มีปฏิกิริยาเคมีคล้ายกับควอตซ์
 
'''คุณสมบัติทางฟิสิกส์'''
คุณสมบัติทางฟิสิกส์ของโอปอล คือ ไม่มีรูปผลึก '' (Amorphous) ''และมักจะมีลักษณะคล้ายพวงองุ่น '' (botryoidal) ''[[ไฟล์:Close-packed spheres.jpg|thumb|270 pm|ภาพแสดง โครงสร้างของโอปอล]]
หรือคล้ายๆ หินย้อย '' (Stalactite) '' มีรอยแตกเว้ากึ่งๆโค้ง มีความแข็งอยู่ในช่วง 5.5 - 6.5 ตามสเกล ความแข็งมาตรฐานโมห์ '' (Moh's scale of hardness) ''
มีค่าความถ่วงจำเพาะ 1.9 - 2.2 มีความวาวคล้ายแก้ว บางครั้งก็มีความวาวคล้ายยางสน สีของโอปอลอาจจะเป็นสีขาว ไม่มีสี สีเหลือง แดง น้ำตาล เขียว เทา
และน้ำเงินขึ้นกับมลทินที่เข้ามาเจือปนอยู่ บางครั้งจะแสดงคุณสมบัติโอปอเลสเซนท์ '' (Opalescense) '' คือเมื่อขยับไปมาจะเล่นสีได้
เนื้อมีลักษณะโปร่งใสถึงโปร่งแสง ค่าดัชนีหักเหหรือมาตรการแสงหักเห '' (Refractive index) '' ไม่คงที่ ปกติอยู่ในช่วงระหว่าง 1.435 - 1.455
โอปอลไม่มีรอยแยกแนวเรียบ '' (Cleavage) '' อย่างเช่นรัตนชาติอื่นๆ มีแต่เฉพาะรอยแตก '' (Fracture) '' ซึ่งมักจะแตกเป็นรูปก้นหอย '' (Conchoidal fracture) ''
 
นอกจากนี้แล้ว โครงสร้างของโอปอลยังเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว คือโมเลกุลซิลิกอนไดอ๊อกไซด์จับตัวกันแบบรูปปิรามิดโดยมีน้ำแทรกอยู่ ด้วยเหตุนี้จึงทำให้เกิดการเล่นสีขึ้น คล้ายกับการเกิดรุ้งบนฟองสบู่
บรรทัด 87:
== ชนิดของโอปอล ==
 
'''1.โอปอลมีค่า''' '' (Precious Opal) '' โอปอลชนิดนี้จะมีสีขาว สีน้ำนม สีน้ำเงิน และสีเหลือง บางแหล่งก็มีสีเข้มกว่านี้ เช่น ที่เรียกว่าโอปอลดำ (black opal) เนื้อมีลักษณะโปร่งแสงเล่นสีได้เมื่อขยับไปมา โอปอลมีสีส้มสด และสีแดงอย่างเปลวไฟ เรียกว่า fire opal
 
'''2.โอปอลธรรมดา''' '' (Common Opal) '' โอปอลชนิดนี้จะมีสีขาวน้ำนม เหลือง เขียว แดง น้ำตาล และสีอื่นๆ ไม่มีการสะท้อนแสงภายในเหมือน precious opal
 
'''3.ไฮยาไลท์''' '' (Hyalite) '' โอปอลชนิดนี้เป็นโอปอลที่ใสสะอาด ไม่มีสี ผิวหน้าจะกลมคล้ายพวงองุ่น
 
'''4.เกย์เซอไรท์''' '' (Geyserite) '' หรือ Siliceous Sinter โอปอลชนิดนี้เป็นโอปอลที่เกิดจากพุน้ำร้อน (hot spring) โอปอลที่เยลโลว์สโตน เนื้อดูผุร่วนกว่าธรรมดา
 
'''5.ไม้เนื้อโอปอล''' '' (Wood Opal) '' โอปอลชนิดนี้เป็นซากดึกดำบรรพ์ของไม้ที่มีสารพวกซิลิกาเข้าไปแทนที่ในส่วนต่างๆ ของลำต้น ซึ่งมักสลับกับเนื้อคาลซีโดนี
 
'''6.ดินเบา''' '' (ไดอะตอมไมท์ Diatomite) '' โอปอลชนิดนี้มีเนื้อละเอียดคล้ายชอล์ก เกิดจากการสะสมตัวของซากชีวินพวกไดอะตอม ซึ่งเนื้อจริงๆ ของไดอะตอมไมท์ก็คือ โอปอล
 
 
บรรทัด 104:
Bauer (1969) ได้แบ่งโอปอลออกเป็น 3 ประเภทใหญ่ๆ คือ
 
'''1.พรีเชียสโอปอล''' '' (Precious Opal) '' หรือโอปอลที่มีค่าทางรัตนชาตินี้ [[ไฟล์:WLA hmns Fiery Opal Opalville Mine.jpg|thumb|270 pm|ภาพแสดง พรีเชียสโอปอล]]โดยหลักการณ์ทั่วไป เป็นโอปอลที่มีการเล่นสี (Play of colour) เป็นประกาย ได้สวยงามมาก และมีค่าสูง หาได้ยาก [[Bauer]] (1969) อธิบายลักษณะไว้ว่า พรีเชียลโอปอลเป็นโอปอลที่มีค่ามากที่สุด มีการเล่นสี เกิดเป็นประกายสวยงาม ซึ่งสะท้อนออกมาให้เห็นจากภายในเนื้อของตัวมันเอง ไม่ใช่เป็นสีซึ่งเกิดจากมีมลทินอื่นแปลกปลอมเข้าไป ในบางครั้งการเล่นสีอาจปรากฏให้เห็นทั่วทั้งผิวหน้า ซึ่งเจียระไนขัดมันของโอปอลหรืออาจมีการเล่นสีเพียงบางจุด หากพลิกดูจุดนั้นจะค่อยๆ หายไปบนพื้นหน้าพลอยนั้น พรีเชียสโอปอล จะมีความวาว (Luster) ซึ่งจัดว่าไม่สูงนักและมีความแข็งค่อนข้างต่ำ การเล่นสี อยู่ในช่วงที่ไม่ลึกลงไปนัก จึงเป็นเหตุอันหนึ่งซึ่งทำให้ไม่มีการเจียระไนโอปอลชนิดนี้เป็นเหลี่ยมตัด (Facet) นอกจากนี้แล้ว พรีเชียสโอปอลยังมีความโปร่งแสง (Translucent) และบางครั้ง อาจมีความโปร่งใส (Transparent) ได้
 
'''2.โอปอลไฟ''' '' (Fire opal) '' หรือ '' (Sun opal) '' จัดเป็นโอปอลที่มีค่าสูง รองจากโอปอลดำ บางเม็ดอาจมีค่า เทียบเท่า หรือแพงกว่าโอปอลดำก็ได้ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับ ความสวยงามของแต่ละเม็ด มีทั้งแบบไม่มีสี '' (Colourless) '' สีน้ำตาล เหลืองอ่อน และสีน้ำตาลแดงเข้ม โอปอลไฟสีแดง โดยปกติมีราคาดีกว่าโอปอลไฟสีเหลือง เหตุที่เรียกกันว่า โอปอลไฟนั้น ก็เพราะเมื่อนำมาส่องดูภายใต้แสงไฟแล้ว จะเห็นสีสะท้อนบนผิวเหมือนลักษณะดวงไฟเกิดขึ้น คล้ายเปลวไฟ ธรรมดานี่เอง โอปอลไฟ แยกออกจากโอปอลดำได้อย่างง่ายๆ ก็ตรงลักษณะเปลวไฟอันนี้เอง และโดยลักษณะสี ของโอปอลไฟ ถึงแม้จะคล้ายคลึงกับ โอปอลดำ หรือพรีเชียสโอปอล สีของโอปอลไฟจะไม่สะดุดตาเท่า คือมีความสุกสว่าง ของประกายสี ด้อยกว่าโอปอลดำหากโอปอลไฟมีลักษณะดวงไฟเกิดขึ้น บนพื้นหน้าที่เจียระไนให้เห็นมากเท่าไหร่ ราคาก็จะยิ่ง แพงมากขึ้นเท่านั้น
 
'''3.โอปอลธรรมดา''' '' (Common Opal) '' โอปอลชนิดนี้มักจะไม่มีการเล่นสี บางชนิดอาจจะทึบแสง '' (Opaque) '' บางชนิดอาจจะโปร่งแสง '' (Translucent) '' อาจจะมีสี หรือไม่มีสีก็ได้ ปกติถือว่าไม่มีค่าทางรัตนชาติ จัดแบ่งย่อยออกไปหลายชนิด เช่น โอปอลน้ำนม '' (Milk Opal) '' สีออกมัวๆ ขาวน้ำนม บางครั้งออกสีเขียว เหลือง และน้ำเงินจางๆ บ้าง บางตำราบ้างก็ว่ามีลักษณะโปร่งแสงมาก ในบางครั้งอาจมีสีออกน้ำเงิน และเขียวปนขาว หรือถ้ามีมลทินแทรกอยู่เหมือนต้นสาหร่าย เรียก มอสโอปอล '' (Moss Opal) ''
 
=== ประเภทอื่นๆ ===
 
1.'''โอปอลขี้ผึ้ง''' '' (Wax Opal) '' สีออกเหลือง และมีลักษณะเหมือนขี้ผึ้ง
 
2.'''โอปอลยางไม้''' '' (Rasin Opal) '' ลักษณะเหมือนยางต้นไม้
 
3.'''ไฮโดรเฟน''' '' (Hydrophane) '' เป็นโอปอลที่โปร่งแสงบางครั้งอาจโปร่งใสเมื่อแช่ไว้ในน้ำ สามารถดูดน้ำได้เป็นพิเศษ หากนำมาแตะลิ้นจะเกาะติดลิ้นแน่น
 
4.'''เพรสโอปอล''' '' (Prase Opal) '' มีลักษณะโปร่งแสงมากสีเขียวแอปเปิ้ล เนื่องจากมีนิเกิลปะปนอยู่
 
5.'''ไฮยาไลท์''' '' (Hyalite) '' ไม่มีการเล่นสีบางครั้งมีความโปร่งใสมาก ไม่มีสีมองดูเหมือนน้ำ หรืออาจจะออกสีแดงเรื่อๆ สีน้ำตาลอ่อนนิดๆ มีลักษณะคล้ายแก้ว มักจะเรียกกันว่า Glass opal ไม่ค่อยจะนิยมนำมาเจียระไนกันนัก
 
6.'''แคทโชลอง''' '' (Cacholong) '' เป็นโอปอลที่มีความพรุนตัวสูง หากทำให้น้ำออกหมดจะมีลักษณะทึบแสงหรือถ้าหากดูดน้ำเข้าเต็มที่จะโปร่งแสง
 
 
บรรทัด 128:
 
=== ในต่างประเทศ ===
* โอปอลพบมาก สวยงามและมีชื่อเสียงคือที่[[รัฐนิวเซาท์เวลส์]] [[ประเทศออสเตรเลีย]] แหล่งอื่น ๆ ที่พบ เช่น [[ประเทศฮังการี]] ซึ่งเคยเป็นเหมืองโอปอลในอดีต [[เม็กซิโก]] [[ฮอนดูรัส]] [[ออสเตรเลีย]] ส่วนโอปอลสีดำพบที่ [[เนวาดา]] และ[[ไอดาโฮ]] และไดอะตอมไมท์พบที่[[แคลิฟอร์เนีย]]
 
=== ในประเทศไทย ===
* ไดอะตอมไมท์ พบหลายแห่งใน จ.[[ลำปาง]] โอปอลธรรมดาพบที่ ลำนารายณ์ จ.[[ลพบุรี]] ไม้เนื้อโอปอลพบที่ จ.[[นครราชสีมา]] เกิดในแหล่งแร่ฟลูออไรท์ ที่บ้านปาง จ.[[ลำพูน]]
 
 
บรรทัด 138:
ประโยชน์ของโอปอล คือ ใช้ในลักษณะที่เป็นรัตนชาติโดยประโยชน์ของโอปอลที่เห็นได้ชัดๆ ก็คือนำเอามาทำเครื่องประดับต่างๆ จำพวกล็อกเกต แหวน ต่างหู เข็มกลัดเนคไท เข็มกลัดเสื้อ และทำด้ามมีดเล็กๆ เป็นต้น ในการเจียระไน มักจะนิยมเจียระไน เป็นรูปโค้งหลังเต่า หลังเบี้ย หรือรูปไข่ ไม่ค่อยนิยมเจียระไนเป็นรูปเหลี่ยมตัด เพราะเหตุที่ โอปอลมีเนื้ออ่อน ตรงมุมที่หน้าพลอยตัดกัน จะหักหลุดได้ง่ายๆ ยกเว้นโอปอลไฟเท่านั้น บางครั้ง จะนำมาเจียระไนเป็นเหลี่ยมตัด และเพราะว่าโอปอลมีเนื้ออ่อนอยู่แล้ว ประกอบกับเมื่อถูกอากาศหรือแสงแดดมาก น้ำในโครงสร้างจะระเหยออกไป สีสรรของโอปอลก็จะจางลง จึงไม่พบว่านำเอาโอปอลมาทำของอย่างอื่น
 
โอปอลขนาดใหญ่ๆ จะมีราคาสูง สำหรับดินเบา (ไดอะตอมไมท์) ใช้ทำเป็นผงขัด '' (abrasive) '' ผงกรอง '' (filtration powder) '' ใช้ทำฉนวนไฟฟ้า '' (insulation product) '' และใช้เติมลงไปในสารใดๆ เพื่อเพิ่มน้ำหนัก '' (filter) ''
 
 
บรรทัด 144:
== สมบัติอื่นที่มีต่อของแสงในแร่ ==
 
1.'''แสงโอปอล''' '' (Opalescence) '' เป็นการสะท้อนแสงขุ่นมัวคล้ายนม ออกมาจากภายในของแร่ ดังจะเห็นได้จากโอปอล์ หรือมุกดาหาร
 
2.'''แสงลายเส้น''' '' (Chatoyancy) '' เป็นแถบของประกายลายเส้นเหมือนแนวของเส้นไหม เมื่อจับก้อนแร่พลิกไปมา พบในแร่ที่มีโครงสร้างเป็นเส้นใย เช่น ในแร่หินเขี้ยวหนุมานชนิดตาเสือ '' (Tiger's eye) '' ในแร่ คริสโซเบอริลชนิดตาแมว '' (Cat's eye) '' เป็นต้น
 
3.'''ยี่หร่าหรือสาแหรก''' '' (Asterism) '' ลักษณะของยี่หร่า คือการเกิดประกายคล้ายดาวเป็นแฉก ๆ อย่างที่พบใน star sapphire หรือทับทิม เกิดขึ้นเมื่อแร่ถูกตัดในทิศทางที่ตั้งฉากกับแกนเอก '' (Principal axis) '' ของผลึกจำนวนแฉกที่เกิดขึ้นจะบ่งจำนวนสมมาตรของแกนเอกนั้น เช่น 6, 4, 3, และ 2 เป็นต้น
 
 
บรรทัด 160:
== อ้างอิง ==
 
* [http://jewelry.exteen.com/20060224/opal/ โอปอล]
* [http://www.bloggang.com/viewblog.php?id=prittyguide&date=30-09-2008&group=2&gblog=22/ พลอยโอปอล]
{{commonscat|opal}}
 
บรรทัด 206:
[[zh:蛋白石]]
 
* http://www.patchra.net/minerals/MinDesc/opal.php
* http://www.geothai.net/2009/index.php?option=com_content&view=article&id=83:2009-01-25-21-55-08&catid=56:rocks&Itemid=100006
* http://cphairat.tripod.com/Luster.htm
* http://www.dogdoog.com/jewelryopal.htm
* http://www.stonelover.com/category-opal.htm
* http://61.19.145.8/student/web2003/404-01/event.html
* http://gemandjewelrydb.git.or.th/design/opal.html
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/wiki/โอปอล"