การขายภรรยาเป็นการปฏิบัติที่สามีขายภรรยาของตน และอาจรวมถึงการที่ภาคีอื่นนอกการสมรสขายหญิงด้วย การขายภรรยามีความมุ่งหมายหลายอย่างตลอดประวัติศาสตร์ และคำว่า "ขายภรรยา" ไม่มีนิยามในแหล่งข้อมูลใด ๆ เกี่ยวข้องกับหัวข้อนี้

บางทีสามีขายภรรยาให้สามีใหม่เป็นวิธีการหย่าร้าง ซึ่งบางทีภรรยาสามารถเลือกผู้ที่จะเป็นสามีใหม่ของนางได้ หากนางเลือกภายในระยะเวลาหนึ่ง ๆ และโดยเฉพาะอย่างยิ่งหากภรรยานั้นอ่อนวัยและมีความดึงดูดทางเพศ ในสังคมบางแห่ง ภรรยาสามารถไถ่จนเองจากการสมรสหรือคู่สมรสฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งสามารถริเริ่มการหย่าร้างแบบนี้ได้ การลดภาระการเลี้ยงดูครอบครัวของสามีและหนี้สินก่อนสมรสเป็นอีกสาเหตุหนึ่งของการขายภรรยา บางทีการขายภรรยาและลูกเป็นการจ่ายภาษีและจ่ายมูลค่าตามปริมาณที่กำหนด โดยเฉพาะเมื่อภาษีสูงเกินกว่าการครองชีพพื้นฐาน ทุพภิกขภัยนำไปสู่ความอดอยากเป็นสาเหตุหนึ่ง หนี้สินการพนันสามารถชดใช้ด้วยการขายภรรยาเสรีชนหรือทาส สังคมอาจไม่อนุญาตให้หญิงมีสิทธิที่สงวนไว้แก่ชายเกี่ยวกับการขายคู่สมรส และสังคมอาจปฏิเสธสิทธิของนางหากสามีเลือกขายนาง แม้แต่สิทธิปฏิเสธ การหย่าร้างซึ่งเกิดจากความยินยอมร่วมกันแต่ปราศจากความบริสุทธิ์ใจของภรรยาบางครั้งทำให้การสมรสเป็นโมฆะ แล้วทำให้นางถูกขายได้ สามีอาจขายภรรยาของตนแล้วไปศาลเพื่อขอค่าชดเชยสำหรับการทำชู้กับภรรยาของชายคนใหม่ ตามกฎหมายหนึ่งให้การทำชู้เป็นเหตุผลว่าชอบด้วยกฎหมายให้สามีขายภรรยาไปอยู่กินด้วยกันโดยไม่ได้สมรสได้

ภรรยาเสรีชนอาจถูกขายเป็นทาสได้ เช่น หากนางสมรสกับข้าติดที่ดิน (serf) หรือสามีของนางถูกฆ่า บางทีนายทาสขายภรรยาทาส ครอบครัวทาสมักแตกและภรรยา สามีและลูกถูกขายแก่ผู้ซื้อคนละคน มักไม่ได้พบกันอีก และมีการใช้คำขู่ขายภรรยาเพื่อรักษาสามีทาสให้อยู่ใต้ระเบียบของนายทาส ในยามสงคราม บุคคลอาจกล่าวหาผู้อื่นฐานขายภรรยาว่าเป็นวิธีการสอดแนมได้ รัฐบาลท้องถิ่นอาจปฏิบัติภรรยาเสมือนรายได้และยึดภรรยาเนื่องจากชายผู้หนึ่งตายโดยไม่มีทายาท บางที "การขายภรรยา" เป็นคำอธิบายสำหรับการขายบริการของภรรยา ซึ่งอาจกินเวลาหลายปีตามด้วยอิสรภาพ หากการขายเป็นการชั่วคราว ในบางกรณีการขายภรรยาถือว่าชั่วคราวเฉพาะเมื่อภรรยาที่ถูกขายและสมรสใหม่สามารถกลับไปอยู่กินกับสามีคนแรกของนางได้ก่อนเสียชีวิต

มีเงื่อนไขบังคับในกฎหมายและวัตรและมีข้อวิจารณ์ บางสังคมเจาะจงห้ามขายภรรยา กระทั่งกำหนดโทษประหารชีวิตต่อสามีที่ละเมิดกฎหมาย แต่การห้ามตามกฎหมายบางทีถูกเลี่ยง เช่น การจัดการรับบุตรบุญธรรมที่มีการจ่ายเงินและผลลัพธ์คล้ายกับการขาย สังคมอาจเก็บภาษีหรือปรับการขายภรรยาโดยไม่มีการห้าม การมีทหารต่างด้าวอยู่ใกล้เคียงบางทีห้ามนายทาสขายทาสซึ่งอาจแบ่งแยกครอบครัว ในบรรดาข้อวิจารณ์ การขายบางอย่าง (ไม่รวมบริการอย่งเดียวแต่ภรรยาทั้งหมด) ถูกเชื่อมโยงกับการขายม้า ภรรยาที่ถูกวางขายถูกปฏิบัติเหมือนสินทรัพย์ทุนหรือโภคภัณฑ์ กฎหมายหนึ่งให้ภรรยาเป็นทรัพย์ของสามี บ้างอธิบายการขายว่าป่าเถื่อน บุรุษเป็นใหญ่และเจ้าขุนมูลนาย การขายภรรยาถือว่าเทียบเท่าทาส การถกเถียงหนึ่งเกี่ยวกับทวีปแอฟริกาทั้งหมดมีว่าชาวแอฟริกันมองวัตรนี้ว่าไม่เป็นอาชญากรรมโดยสิ้นเชิงหรือขัดกับสิ่งที่ชาวแอฟริกันคิดว่ามีค่าและหวงแหน

การขายภรรยาพบในหลายสังคมในหลายศตวรรษ และบางทีมีต่อมาถึงสมัยใหม่ รวมทั้งสหรัฐ (ในหมู่ชาวญี่ปุ่น อินเดียแดง และชนพื้นเมือง) โคลัมเบีย อังกฤษ ออสเตรเลีย (ในหมู่อะบอริจิน) เดนมาร์ก ฮังการี ฝรั่งเศส เยอรมนี อินเดีย ญี่ปุ่น มาลายา (ในหมู่ผู้ใช้แรงงานชาวจีน) ไทย (อนุญาต) เอเชียเหนือ เอเชียไมเนอร์ คาฟีริสถาน อินโดนีเซีย (ไม่โจ่งแจ้ง) ทันกันยิกา คองโก บามัม แอฟริกากลาง แซมเบีย แอฟริกาใต้ (ในหมู่ผู้ใช้แรงงานชาวจีน) บูร์กินาฟาโซ เอธิโอเปีย ไนจีเรีย อะบิสซิเนีย อียิปต์ ลัมบาร์ดี โรมโบราณ กรีซโบราณ และอีมาร์โบราณ มีการห้ามเจาะจงในไทย อินโดนีเซีย โรมโบราณ และอิสราเอลโบราณ และมีการห้ามบางส่วนในอังกฤษและญี่ปุ่น มีการก่อตั้งภายใต้ศาสนาหลักของโลก ได้แก่ ศาสนาคริสต์และอิสลาม