ตระกูลนานา

ตระกูลนานา เป็นตระกูลนักธุรกิจชาวไทยเชื้อสายอินเดียสายมุสลิม ที่เข้ามาตั้งรกรากในเมืองไทยนับแต่ช่วงรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทำธุรกิจด้านอสังหาริมทรัพย์ และอยู่ใน 1 ใน 10 ของผู้ถือหุ้นใหญ่บริษัทเครือซีเมนต์ไทย

นานา
ตระกูลบรรพบุรุษ	สกุลเทปาเดีย
ประเทศ	ประเทศไทย
ถิ่นพำนักปัจจุบัน	กรุงเทพมหานคร
นิรุกติศาสตร์	นา-นา ภาษาคุชราต: નાના (นานา) "เล็ก"
ถิ่นกำเนิด	เมืองแรนเดอร์ รัฐคุชราต ประเทศอินเดีย
ก่อตั้ง	สมัยรัชกาลที่ 5
ต้นตระกูล	อาลีบาย อะหะหมัด เทปาเดีย
ตำแหน่ง	รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและการพลังงาน (พ.ศ. 2528–2529)
ทรัพย์สิน	แรนเดอรีเบอรามาการ

ซอยสุขุมวิท 3 (ซอยนานาเหนือ) ซึ่งเป็นที่ดินของตระกูลนานา

ประวัติ

ต้นตระกูลนานาคนแรกที่เข้ามาในประเทศไทย คือ อาลีบาย อะหะหมัด เทปาเดีย (Allybhai Thapadia) ซึ่งมีถิ่นกำเนิดที่เมืองแรนเดอร์ รัฐคุชราต ผู้ทำหน้าที่จัดหาสิ่งของต้องพระราชประสงค์จากต่างชาติทูลเกล้าฯ ถวายพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จนได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์ว่า พระพิเทศาตระพานิช ซึ่งเอกสารบางฉบับเรียกชื่อต่างกันออกไป เช่น พระพิเทศานครพานิช พระพิเทศสันตรพานิช

อาลีบาย มีสกุลเดิมว่า เทปาเดีย ภายหลังใช้ชื่อสกุลว่า "นานา" โดยมีเรื่องเล่าว่า ครั้งหนึ่งได้พาลูกหรือหลานไปเข้าเฝ้าพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และได้ตรัสถามว่าคำเรียกเด็กเล็กในภาษาของอาลีบายเรียกว่าอย่างไร อาลีบานได้กราบบังคมทูลว่าใช้คำว่า "นานา" อันเป็นภาษาท้องถิ่นของคุชราต หมายถึง "เล็ก" พระองค์จึงตรัสว่าจากนี้ไปจะเรียกว่า อาลีบาย นานา ซึ่งอาลีบายได้ถือเป็นเสมือนนามสกุลพระราชทานที่ใช้เรียกชื่อตระกูลสืบต่อมาจนถึงปัจจุบัน อาลีบายมีชื่อปรากฏอยู่ในนจดหมายเหตุพระราชกิจรายวันของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวหลายตอนว่า เป็นเป็นผู้จัดหาสิ่งของต้องพระราชประสงค์ไปถวายในโอกาสต่าง ๆ และในวโรกาสฉลองพระนคร 100 ปี เมื่อ พ.ศ. 2425

เชื่อว่าอาลีบาย นานา ได้กลับไปใช้ชีวิตบั้นปลายและเสียชีวิตที่บ้านเกิดเมืองแรนเดอร์ โดยมีบุตรชายเกิดที่จากชาวอินเดียเป็นผู้สืบทอดธุรกิจโดยยังคงอยู่อาศัยและทำธุรกิจทำการค้าอยู่ในย่านตึกแดงริมแม่น้ำเจ้าพระยา ดังปรากฏรายชื่อในบัญชีสารบาญสำหรับเจ้าพนักงานไปรษณีย์ซึ่งจัดทำขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2426 ระบุชื่ออิบราฮิม อาลีบาย นานา บุตรชายคนโตของ อาลีบาย นานา อาศัยในบริเวณถนนตึกใหม่ริมวัดอนงคารามวรวิหาร และยังปรากฏเอกสารเมื่อ พ.ศ. 2439 กล่าวถึงการซื้อที่ดินของอิสมาอีล อาลีบาย นานา บุตรชายคนที่สองของอาลีบาย

เล็ก นานา

รุ่นที่ 3 ของตระกูลนานายังคงขยายธุรกิจที่ดิน มีอาหมัด อิบราฮีม นานา (Ahmed Ebrahim Nana) หรือ เอ อี นานาผู้พัฒนาที่ดินในย่านสุขุมวิท อาหมัดได้เปิดร้านขายผ้าทอดิ้นเงินดิ้นทองซึ่งอินเดีย เรียกว่า เจอรี (Zeri) และเริ่มต้นธุรกิจที่ดินโดยจัดตั้งบริษัทแรนเดอรีเบอรามาการ (Randery Burah Makan Company) เมื่อ พ.ศ. 2456 ต่อมา พ.ศ. 2458 ได้จัดตั้งบริษัท เอ อี นานาแอนกาปนี เพื่อทำธุรกิจซื้อขายสิ่งของต่าง ๆ ส่งสินค้าไปต่างประเทศและสั่งเข้ามาจากต่างประเทศ พ.ศ. 2459 จัดตั้งบริษัท เอ. แอน. เอ. นานาแอนด์โก เพื่อรับซื้อและขายน้ำอ้อย สำหรับต้มเหล้า และให้ลูกชายนำเข้าน้ำตาลจากกอินโดนีเซีย

นายเอ อี ได้ทำธุรกิจจัดสรรที่ดินย่านบางกะปิซึ่งปัจจุบันคือ ถนนสุขุมวิทตั้งแต่เมื่อราว พ.ศ. 2473 ใกล้ซอยสุขุมวิท 1 ถึงบริเวณแยกวัฒนา ได้ซื้อที่ดินมาจัดสรรและตัดถนนตังแต่ซอยนานาเหนือ นานาใต้ รวมไปถึงซอยรื่นฤดี (ซอย 1) แล้วขยับขยายปถึงซอยอโศกและซอยสันติสุข บางซอยที่จัดสรรในระยะแรกได้ตั้งชื่อตามชื่อลูก ๆ ของนาย เอ อี นานา เช่น ซอยอีสรอฮีม ซอยมะห์มูด เป็นต้น ภายหลังในสมัยจอมพล ป.พิสูลสงครามมีข้อกังวลว่าถนนสุขุมวิทจะเป็นเมืองแขก จึงเปลี่ยนชื่อซอยเหล่านั้นเป็นชื่อไทย เช่น ซอยไชยยศ ซอยปรีดา และซอยใจสมาน เป็นต้น การจัดสรรที่ดินอื่น มีซอยรื่นฤดี ซอยอารีย์ ซอยนานา ซอยสันติสุข สุขุมวิทซอย 4 ซอยประภัสสร ซอยประสานมิตร ซอยแดงอุดม (สุขุมวิท 3) และบริเวณซอยประสานมิตร หรือ สุขุมวิท 23

ปัจจุบันทายาทยังคงดำเนินธุรกิจในนามบริษัทแรนเดอรีเบอรามาการ (Randery Burah Makan Company) ซึ่งเป็นเจ้าของที่ดินแปลงต่าง ๆ ที่เป็นมรดก

รุ่นที่ 4 แม้ไม่มีอะไรโดดเด่นนัก แต่มีเล็ก นานา ที่หันมาเล่นการเมือง รุ่นที่ 5 บุตรชายของเล็ก นานา คือ ยุพ นานา เป็นกรรมการผู้จัดการบริษัทแรนเดอรีเบอรามาการ