ช่วงคู่แปด

(เปลี่ยนทางจาก Octave)

ช่วงคู่แปด (octave) หรือ คู่แปดสมบูรณ์ (perfect octave) มักเขียนย่อเป็น 8ve หรือ P8 คือขั้นคู่เสียง (interval) ที่เทียบจากโน้ตดนตรีตัวหนึ่งไปสู่โน้ตตัวหนึ่งในระดับเสียงที่ต่างกัน ซึ่งโน้ตตัวนั้นมีความถี่เป็นครึ่งหนึ่งหรือเป็นสองเท่าจากโน้ตตัวเดิม และเหตุที่เรียกว่าขั้นคู่แปด เนื่องจากตัวโน้ตสองตัวที่อยู่ห่างกัน 8 ขั้นบนบันไดเสียง (หรือ 12 ครึ่งเสียง) จะเกิดสมบัติดังกล่าว ไม่ว่าจะเป็นบันไดเสียงเมเจอร์หรือบันไดเสียงไมเนอร์

ตัวอย่าง

แก้
 
ตัวอย่างช่วงคู่แปดจาก G4 ไปยัง G5

สมมติให้โน้ตตัวหนึ่งมีความถี่เสียงที่ 440 เฮิรตซ์ (เสียง ลา) โน้ตที่มีช่วงคู่แปดเหนือโน้ตนี้จะอยู่ที่ 880 เฮิรตซ์ (เสียง ลา สูง) ซึ่งเป็นสองเท่าของโน้ตเดิม และช่วงคู่แปดใต้โน้ตนี้จะอยู่ที่ 220 เฮิรตซ์ (เสียง ลา ต่ำ) ซึ่งเป็นครึ่งหนึ่งของโน้ตเดิม เป็นต้น อัตราส่วนระหว่างความถี่เสียงของโน้ตสองตัวที่ต่างกันหนึ่งช่วงคู่แปดคือ 2:1

สัญกรณ์

แก้
 
ตัวอย่างโน้ตตัวเดียวกันในแต่ละห้อง แต่กำกับไว้ด้วยสัญกรณ์ช่วงคู่แปด

การกำหนดช่วงคู่แปดบนบรรทัดห้าเส้น จะกระทำเพื่อลดการใช้เส้นน้อย เมื่อตัวโน้ตอยู่ในตำแหน่งสูงหรือต่ำเกินไปซึ่งทำให้อ่านยาก สัญกรณ์ของช่วงคู่แปดจะกำกับไว้ที่เหนือหรือใต้กลุ่มของตัวโน้ต มีรูปแบบต่าง ๆ ดังนี้ (คำในวงเล็บมาจากภาษาอิตาลี)

  • 8va (ottava) หมายถึงให้เล่นเสียงสูงขึ้นหนึ่งช่วงคู่แปด
  • 8vb (ottava bassa) หมายถึงให้เล่นเสียงต่ำลงหนึ่งช่วงคู่แปด
  • 15ma (quindicesima) หมายถึงให้เล่นเสียงสูงขึ้นสองช่วงคู่แปด
  • 15mb (quindicesima bassa) หมายถึงให้เล่นเสียงต่ำลงสองช่วงคู่แปด

นอกจากนี้ยังมีการเติมสัญกรณ์เพิ่มเพื่อให้เล่นต่อไปเรื่อย ๆ เช่น c. 8va (coll'ottava) หมายถึงให้เล่นเสียงสูงขึ้นหนึ่งช่วงคู่แปดตั้งแต่จุดที่กำหนดเป็นต้นไป จนกว่าจะถูกยกเลิกด้วย loco หรือที่พบได้บ่อยกว่าคือการใช้เส้นประคร่อมลงไปเพื่อกำหนดระยะยกเลิกช่วงคู่แปด