ไนโตรกลีเซอรีน

ไนโตรกลีเซอรีน (อังกฤษ: Nitroglycerin) มีชื่ออื่นๆ เช่น ไนโตรกลีเซอรีน (trinitroglycerin) , กลีเซอรีล ไตรไนเตรต (glyceryl trinitrate) เป็นต้น เป็นสารประกอบทางเคมีชนิดหนึ่ง ปกติเป็นของเหลว ระเบิดได้ ลื่นมัน เป็นพิษ ไม่มีสี และหนัก ได้จากการไนเตรตสารกลีเซอรอล นิยมใช้ในการผลิตวัตถุระเบิด โดยเฉพาะไดนาไมต์ และใช้ในอุตสาหกรรมการก่อสร้างและรื้อทำลาย นอกจากนี้ยังมีใช้ในการแพทย์ เพื่อขยายหลอดเลือดหัวใจ ในคนไข้ที่เป็นโรคหัวใจ

ไนโตรกลีเซอรีน

ชื่อ
Preferred IUPAC name Propane-1,2,3-triyl trinitrate
ชื่ออื่น 1,2,3-Tris(nitrooxy)propane 1,2,3-Trinitroxypropane Glyceryl trinitrate GTN Nitro TNG Trinitroglycerin alpha,alpha,alpha-Trinitroglycerin
เลขทะเบียน
เลขทะเบียน CAS	55-63-0 Y
3D model (JSmol)	รูปภาพแบบโต้ตอบ
Beilstein Reference	1802063
ChEBI	CHEBI:28787 Y
ChEMBL	ChEMBL730 Y
เคมสไปเดอร์	4354 Y
ดรักแบงก์	DB00727 Y
ECHA InfoCard	100.000.219
EC Number	200-240-8
Gmelin Reference	165859
IUPHAR/BPS	7053
KEGG	D00515 Y
MeSH	Nitroglycerin
ผับเคม CID	4510
UNII	G59M7S0WS3 Y
UN number	0143, 0144, 1204, 3064, 3319
CompTox Dashboard (EPA)	DTXSID1021407
InChI InChI=1S/C3H5N3O9/c7-4(8)13-1-3(15-6(11)12)2-14-5(9)10/h3H,1-2H2 Y Key: SNIOPGDIGTZGOP-UHFFFAOYSA-N Y InChI=1/C3H5N3O9/c7-4(8)13-1-3(15-6(11)12)2-14-5(9)10/h3H,1-2H2 Key: SNIOPGDIGTZGOP-UHFFFAOYAR
SMILES C(C(CO[N+](=O)[O-])O[N+](=O)[O-])O[N+](=O)[O-]
คุณสมบัติ
สูตรเคมี	C3H5N3O9
มวลโมเลกุล	227.085 g·mol−1
ลักษณะทางกายภาพ	Colorless liquid
ความหนาแน่น	1.6 g⋅cm−3 (at 15 °C)
จุดหลอมเหลว	14 องศาเซลเซียส (57 องศาฟาเรนไฮต์; 287 เคลวิน)
จุดเดือด	50 องศาเซลเซียส (122 องศาฟาเรนไฮต์; 323 เคลวิน) Explodes
ละลายในน้ำ	Slightly
ความสามารถละลายได้	Acetone, ether, benzene, alcohol
log P	2.154
โครงสร้าง
Coordination geometry	Tetragonal at C1, C2, and C3 Trigonal planar at N7, N8, and N9
รูปร่างโมเลกุล	Tetrahedral at C1, C2, and C3 Dihedral at N7, N8, and N9
ข้อมูลระเบิด
ความไวต่อแรงกระแทก	High
ความไวต่อแรงเสียดทาน	High
ความเร็วการระเบิด	7700 m⋅s−1
RE factor	1.50
อุณหเคมี
Std enthalpy of formation (ΔfH⦵298)	−370 kJ⋅mol−1
Std enthalpy of combustion (ΔcH⦵298)	−1.529 MJ⋅mol−1
เภสัชวิทยา
ATC code	C01DA02 (WHO) C05AE01
ช่องทางการรับยา	Intravenous, by mouth, under the tongue, topical
เภสัชจลนศาสตร์:
ชีวปริมาณออกฤทธิ์	<1%
เมแทบอลิซึม	Liver
Biological half-life	3 min
สถานะทางกฎหมาย	AU: S3 (Pharmacist only)
ความอันตราย
อาชีวอนามัยและความปลอดภัย (OHS/OSH):
อันตรายหลัก	Explosive, toxic
GHS labelling:
Pictograms
Signal word	อันตราย
Hazard statements	H202, H205, H241, H301, H311, H331, H370
Precautionary statements	P210, P243, P250, P260, P264, P270, P271, P280, P302+P352, P410
NFPA 704 (fire diamond)	3 2 4
NIOSH (US health exposure limits):
PEL (Permissible)	C 0.2 ppm (2 mg/m3) [skin]
หากมิได้ระบุเป็นอื่น ข้อมูลข้างต้นนี้คือข้อมูลสาร ณ ภาวะมาตรฐานที่ 25 °C, 100 kPa อ้างอิงกล่องข้อมูล

ผู้ค้นพบคือ อัสซานิโอ โซเบรโร(Ascanio Sobrero)

ไนโตรกลีเซอรีน ($C_{3}H_{5}(ONO_{2})_{3}$) หรือที่รู้จักในชื่อของไดนาไมต์ ซึ่งเป็นวัตถุระเบิดที่มีความรุนแรงสามเท่าของดินปืน

ค้นพบได้อย่างไร:ไนโตรกลีเซอรีน

หากผสมกลีเซอรอลเข้ากับกรดซัลฟูริกและกรดไนตริก จะได้เป็นไนโตรกลีเซอรีน

แหล่งข้อมูลอื่น

• "Nitroglycerine! Terrible Explosion and Loss of Lives in San Francisco". Central Pacific Railroad Photographic History Museum. สืบค้นเมื่อ 2005-03-23. – 1866 Newspaper article
• WebBook page for C₃H₅N₃O₉
• CDC - NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards
• The Tallini Tales of Destruction Detailed and horrific stories of the historical use of nitroglycerin-filled torpedoes to restart petroleum wells.
• Dynamite and TNT at The Periodic Table of Videos (University of Nottingham)