การแพทย์แผนไทย
บทความนี้ไม่มีการอ้างอิงจากแหล่งที่มาใด |
บทความนี้อาจต้องเขียนใหม่ทั้งหมดเพื่อให้เป็นไปตามมาตรฐานคุณภาพของวิกิพีเดีย หรือกำลังดำเนินการอยู่ คุณช่วยเราได้ หน้าอภิปรายอาจมีข้อเสนอแนะ |
การแพทย์แผนไทย หรือ การแพทย์แผนโบราณ เป็นการดูแลสุขภาพทั้งสภาวะปกติ และสภาวะที่ผิดปกติ (เป็นโรค) โดยใช้ทฤษฎีความสมดุลของธาตุต่าง ๆ ในร่างกายและกายวิภาคศาสตร์ (anatomy) หลักวิชาการวิทยาศาสตร์การแพทย์เข้ามาอธิบาย ตามหลักวิชาการหลักเวชปฏิบัติ จากหลักฐานสมัยอยุธยาพบว่า การแพทย์แผนไทยได้รับจากอายุรเวทอินเดียเป็นสำคัญ โดยกล่าวว่าหมอชีวกโกมารภัจจ์ (แพทย์ประจำกายของพระพุทธเจ้า) เป็นผู้แต่งคัมภีร์แพทย์ ครั้นพระพุทธศาสนาเริ่มเผยแผ่เข้ามาสู่ไทย พระสงฆ์ผู้เข้ามาเผยแผ่พระพุทธศาสนาได้นำความรู้ในการรักษาโรคเข้ามาใช้กับชาวบ้านด้วย จึงเกิดการผสมผสานกับวัฒนธรรมและวิถีชีวิตของคนไทย
องค์ความรู้ด้านการแพทย์แผนไทยล้วนเป็นผลสืบเนื่องจากการสะสมประสบการณ์ในการต่อสู้กับโรคภัยไข้เจ็บตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน โดยมองว่าจิตใจและอวัยวะต่าง ๆ ในร่างกายมนุษย์มีการทำงานที่สัมพันธ์และเป็นหนึ่งเดียว นอกจากนี้ยังสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อม รวมไปถึงจักรวาล การแก้ปัญหาจึงใช้วิธีแบบองค์รวม (holistic) ดังนั้นจึงไม่ใช่เรื่องของการแพทย์อย่างเดียวล้วน ๆ แต่เป็นเรื่องของปรัชญาความคิดที่ครอบคลุมไปถึงการดำเนินชีวิตตามแบบวิถีชีวิตคนไทย
สาขาของการแพทย์แผนไทย
แก้เดิมทีความรู้และความเข้าใจของแพทย์แผนไทย กระจัดกระจายกัน และแยกกันเป็นส่วน ๆ ไม่เป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน จนกระทั่ง พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชการที่ 3) ทรงโปรดเกล้าฯ ให้มีการจัดตั้งวิทยาลัยแพทย์ไทยแห่งแรก และมีการรวบรวมความรู้ทางด้านแพทย์แผนไทยทั้ง 4 สาขาเข้าไว้ด้วยกัน ดังนี้
- เวชกรรมไทย
- เภสัชกรรมไทย
- ผดุงครรภ์ไทย
- นวดไทย
ทฤษฎีความสมดุลธาตุ
แก้การแพทย์ไทย กล่าวว่า ร่างกายมนุษย์ประกอบด้วยธาตุใหญ่สำคัญ 4 ประการ คือ ดิน น้ำ ลม ไฟ เมื่อธาตุทั้งสี่ในร่างกายสมดุล บุคคลจะไม่ค่อยเจ็บป่วย สุขภาพพลานามัยจะสมบูรณ์ แต่หากธาตุในร่างกายขาดความสมดุลมักจะเกิดความเจ็บป่วยขึ้น สาเหตุที่ทำให้ธาตุขาดสมดุล เกิดได้ทั้งปัจจัยภายใน เช่น อายุ พฤติกรรม เป็นต้น และปัจจัยภายนอกร่างกาย เช่น ฤดูกาล สภาพสิ่งแวดล้อม เป็นต้น ดังนั้นเพื่อรักษาความสมดุลธาตุในร่างกาย แพทย์แผนไทยจึงใช้วิธีปรับสมดุลธาตุ ตั้งแต่การส่งเสริมสุขภาพ การป้องกันโรค การรักษาโรค ตลอดจนการฟื้นฟูสุขภาพ ด้วยกรรมวิธีต่าง ๆ เช่น การใช้ยาสมุนไพร การนวดรักษา การปรับพฤติกรรมสุขภาพ เป็นต้น
คัมภีร์แพทย์แผนไทย
แก้- คัมภีร์ที่เกี่ยวกับสาเหตุของการเกิดโรคโดยทั่วไป และการวินิจฉัยโรค
- คัมภีร์เวชศึกษา กล่าวถึงสาเหตุการเกิดโรค และ วิธีการตรวจโรคต่าง ๆ
- คัมภีร์สมุฎฐานวินิจฉัย ซึ่งกล่าวถึงถึงสาเหตุการเกิดโรค โดยอาศัยทฤษฎีธาตุในการวินิจฉัยและพยากรณ์โรค
- คัมภีร์โรคนิทาน กล่าวถึงสาเหตุของโรค การเสียชีวิต และความผิดปกติของธาตุต่าง ๆ และรสยาต่าง ๆ
- คัมภีร์ธาตุวิภังค์ เช่นเดียวกับคัมภีร์โรคนิทาน แต่มีรายละเอียดแตกต่างกัน และรสยาต่าง ๆ
- คัมภีร์ธาตุวิวรณ์ กล่าวถึงสาเหตุการเกิดโรค โดยอาศัยปัจจัยแวดล้อม และปัจจัยภายใน รวมถึงรสยาต่าง ๆ
คัมภีร์ที่เกี่ยวกับไข้
- คัมภีร์ฉันทศาสตร์ กล่าวถึงไข้ต่าง ๆ โดยอาศัยทฤษฎีธาตุ
- คัมภีร์ตักศิลา กล่าวถึง อาการและโรคไข้ต่าง ๆ
- คัมภีร์สิทธิสารสงเคราะห์ อาการไข้ในเด็กแรกเกิดถึงหนึ่งปี และอาการไข้ในผู้ใหญ่ที่เกิดจากการอักเสบต่าง ๆ
คัมภีร์ที่เกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร
- คัมภีร์มุขโรค กล่าวถึงโรคในช่องปากและคอ
คัมภีร์ที่เกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร
- คัมภีร์ธาตุบรรจบ กล่าวถึงโรคในระบบทางเดินอาหาร โดยพิจารณาจากอุจจาระ และใช้ทฤษฎีธาตุ
- คัมภีร์อุทรโรค กล่าวถึงโรคในช่องท้องและท้องเดินอาหาร
- คัมภีร์อติสาร เช่นเดียวกับคัมภีร์อุทรโรค แต่รายละเอียดแตกต่างกัน
คัมภีร์ที่เกี่ยวกับโรคสตรี การตั้งครรภ์ และโรคในเด็ก
- คัมภีร์ปฐมจินดา กล่าวถึง การปฏิสนธิและการตั้งครรภ์ ลักษณะสตรีต่าง ๆ โรคในเด็กแรกเกิด
- คัมภีร์มหาโชติรัตน์ กล่าวถึงโรคสตรี
คัมภีร์ที่กล่าวถึงโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์และทางเดินปัสสาวะ
- คัมภีร์มุจฉาปักขันทิกา
คัมภีร์ที่เกี่ยวกับโรคลม
- คัมภีร์ชวดาร กล่าวเกี่ยวกับโรคทางเดินปัสสาวะ หัวใจ และไต ซึ่งอธิบายโดยทฤษฎีลม
- คัมภีร์มัญชุสาระวิเชียร อธิบายที่ตั้งและการเรียกชื่อโรคลม
คัมภีร์ที่เกี่ยวกับความเจ็บป่วยเรื้อรังหรือความสึกกร่อนของร่างกาย
- คัมภีร์กษัย
คัมภีร์ที่เกี่ยวกับโรคที่เกิดขึ้นที่เยื่อบุผิว (ฝีภายใน)
- คัมภีร์ทิพยมาลา เกี่ยวกับฝีภายในร่างกาย
- คัมภีร์อติสาร
คัมภีร์ที่เกี่ยวกับโรคตา
- คัมภีร์อภัยสันตา
คัมภีร์เกี่ยวกับโรคผิวหนัง
- คัมภีร์วิถีกุฏฐโรค
- คัมภีร์ไพจิตร์มหาวงศ์ กล่าวเกี่ยวกับฝี
คัมภีร์เกี่ยวกับสรรพคุณยา
- คัมภีร์สรรพคุณยา
บุคคลที่เกี่ยวข้องกับแพทย์แผนไทย
แก้แพทย์แผนไทยประยุกต์ คือ บุคลากรทางการแพทย์สาขาหนึ่ง เกิดขึ้นจากแนวคิดของนายแพทย์ อวย เกตุสิงห์ ซึ่งต้องการพัฒนาและยกฐานะของการแพทย์แผนโบราณให้มีความเป็นวิทยาศาสตร์และมีหลักวิชาการรองรับในการอธิบาย อาจกล่าวได้ว่า แพทย์แผนไทยประยุกต์เป็นบุคลากรการแพทย์สายพันธุ์ใหม่ของสังคมไทยที่ครึ่งหนึ่งขององค์ความรู้จะต้องร่ำเรียนตามหลักวิชาการทางการแพทย์แผนปัจจุบัน ผสมผสานกับคัมภีร์แพทย์แผนโบราณของไทย รวมทั้งการประยุกต์ใช้เครื่องมือหรืออุปกรณ์ทางวิทยาศาสตร์การแพทย์ (ตามระเบียบและข้อบังคับของสภาการแพทย์แผนไทย) สามารถวินิจฉัยตามหลักการแพทย์แผนปัจจุบัน เพียงแต่เมื่อถึงขั้นตอนในการรักษานั้น ต้องรักษาด้วยวิธีการการแพทย์แผนไทย อาทิการใช้ยาสมุนไพร นวด อบ ประคบ นอกจากนั้น ยังสามารถทำคลอดและให้การบำรุงแม่และทารก ตามแนวทางการแพทย์แผนไทยเพื่อส่งเสริมสุขภาพ
แพทย์แผนไทยประยุกต์จะต้องสอบใบอนุญาตประกอบโรคศิลปะหรือใบอนุญาตประกอบวิชาชีพ สาขาการแพทย์แผนไทยประยุกต์ โดยเฉพาะเสียก่อน จึงสามารถปฏิบัติงานในโรงพยาบาล หรือให้การรักษาแก่ผู้ป่วยได้ การสอบใบประกอบโรคศิลปะนั้น จะต้องสอบใบประกอบโรคศิลปะสาขาแพทย์แผนไทยประยุกต์เท่านั้น จึงจะเป็นแพทย์แผนไทยประยุกต์ที่สมบูรณ์และถูกต้อง
ข้อแตกต่างตามพระราชบัญญัติ วิชาชีพการแพทย์แผนไทย พ.ศ. 2556
หัวข้อ | แพทย์แผนไทย | แพทย์แผนไทยประยุกต์ | |
---|---|---|---|
การประกอบวิชาชีพ | การประกอบวิชาชีพที่กระทําหรือ มุ่งหมายจะกระทําต่อมนุษย์ เกี่ยวกับการแนะนํา การตรวจโรค การวินิจฉัยโรค การบําบัดโรค การรักษาโรค การป้องกันโรค การส่งเสริมและการฟื้นฟูสุขภาพ โดยอาศัยองค์ความรู้ด้านเวชกรรมไทย เภสัชกรรมไทย การผดุงครรภ์ไทย การนวดไทย การแพทย์พื้นบ้านไทย และองค์ความรู้ด้านอื่นตามที่รัฐมนตรีประกาศกําหนด
โดยคําแนะนําของคณะกรรมการ ทั้งนี้ ด้วยกรรมวิธีการแพทย์แผนไทยซึ่งถ่ายทอดหรือพัฒนาสืบต่อกันมา ตามตําราการแพทย์แผนไทยหรือจากสถานศึกษาที่สภาการแพทย์แผนไทยรับรอง |
การประกอบวิชาชีพที่กระทําหรือ มุ่งหมายจะกระทําต่อมนุษย์ เกี่ยวกับการแนะนํา การตรวจโรค การวินิจฉัยโรค การบําบัดโรค การรักษาโรค การป้องกันโรค การส่งเสริมและการฟื้นฟูสุขภาพ โดยอาศัยองค์ความรู้ด้านเวชกรรมไทย เภสัชกรรมไทย การผดุงครรภ์ไทย การนวดไทย การแพทย์พื้นบ้านไทย และองค์ความรู้ด้านอื่นตามที่รัฐมนตรีประกาศกําหนด
ทั้งนี้ ด้วยกรรมวิธีการแพทย์แผนไทยโดยอาศัยองค์ความรู้ด้านวิทยาศาสตร์และวิทยาศาสตร์การแพทย์ซึ่งศึกษาจากสถานศึกษา ที่สภาการแพทย์แผนไทยรับรอง รวมทั้งการประยุกต์ใช้เครื่องมือหรืออุปกรณ์ทางวิทยาศาสตร์การแพทย์ ทั้งนี้ ตามระเบียบและข้อบังคับของสภาการแพทย์แผนไทย | |
ผู้ประกอบวิชาชีพ | ผู้ประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทย | ผู้ประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทยประยุกต์ | |
ประเภท ก. | ประเภท ข. | ประเภทประยุกต์ | |
ได้รับการฝึกอบรมจากสถาบันหรือสถานพยาบาลที่สภารับรอง โดยมีผู้ประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทยซึ่งได้รับอนุญาตเป็นผู้ถ่ายทอด และต้องใบอนุญาตสอบผ่าน | ได้รับปริญญาตรี การแพทย์แผนไทยบัณฑิต จากสถาบันที่สภารับรอง และต้องสอบใบอนุญาตผ่าน
|
ได้รับปริญญาตรี การแพทย์แผนไทยประยุกต์บัณฑิต
จากสถาบันที่สภารับรอง และต้องสอบใบอนุญาตผ่าน
| |
ใบอนุญาต | สอบขึ้นทะเบียน “แยก” แต่ละด้าน
1. ด้านเวชกรรมไทย (พท.ว) 2. ด้านเภสัชกรรมไทย (พท.ภ.) 3. ด้านผดุงครรภ์ไทย (พท.ผ.) 4. ด้านนวดไทย (พท.น.) |
สอบขึ้นทะเบียน 4 ใบ
1. ด้านเวชกรรมไทย (พท.ว) 2. ด้านเภสัชกรรมไทย (พท.ภ.) 3. ด้านผดุงครรภ์ไทย (พท.ผ.) 4. ด้านนวดไทย (พท.น.) |
สอบขึ้นทะเบียน
ใบอนุญาตเป็นผู้ประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทยประยุกต์ (พท.ป.) 1 ใบ |
สอบวิชาชีพพื้นฐาน
วิชากฎหมายและจรรยาบรรณวิชาชีพ วิชาด้านที่อบรม |
1. สอบวิชาพื้นฐานวิชาชีพและวิชากฎหมายและจรรยาบรรณวิชาชีพ
2. สอบภาคทฤษฎีของด้านที่สมัครสอบ 3. สอบภาคปฏิบัติของด้านที่สมัครสอบ |
1.สอบความรู้ทางวิทยาศาสตร์การแพทย์พื้นฐานชั้นเตรียมคลินิก ชั้นคลินิก และกฎหมาย
2.สอบความรู้ทางวิชาชีพการแพทย์แผนไทยประยุกต์ 3.สอบความรู้ทักษะและหัตถการในเวชปฏิบัติการแพทย์แผนไทยประยุกต์)
| |
คำนำหน้าชื่อ | แพทย์แผนไทย ย่อ พท. | แพทย์แผนไทยประยุกต์ ย่อ พท.ป. |
การจัดการเรียนการสอนสาขาการแพทย์แผนไทยและสาขาการแพทย์แผนไทยประยุกต์
แก้ในปัจจุบัน มีมหาวิทยาลัยต่าง ๆ หันมาให้ความสำคัญกับการผลิตบัณฑิตในสาขาการแพทย์แผนไทยมากขึ้น ซึ่งการแพทย์แผนไทยกับการแพทย์แผนไทยประยุกต์ นั้นมีทั้งความเหมือนและความแตกต่างกันพอสมควร อย่างไรก็ตามทั้งแพทย์แผนไทยและแพทย์แผนไทยประยุกต์ ต้องสอบใบประกอบโรคศิลปะเช่นกัน แต่ขึ้นทะเบียนกันคนละประเภทกัน[1]
โดยสถาบันการศึกษาที่ได้รับการรับรองจากสภาการแพทย์แผนไทย มีดังนี้
สาขาการแพทย์แผนไทยประยุกต์[2]
- คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล[3] (หลักสูตรผ่านการรับรองมาตรฐานระดับอาเซียน AUN-QA)
- สำนักวิชาการแพทย์บูรณาการ มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง[4] (หลักสูตรผ่านการรับรองมาตรฐานระดับอาเซียน AUN-QA)
- คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์[5]
- คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม[6]
- สำนักวิชาแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์[7]
- คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา[8]
- คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร[9]
- คณะสหเวชศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา[10]
- วิทยาลัยสหเวชศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา[11]
- คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนคร[12]
- คณะการแพทย์บูรณาการ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี[13]
- คณะสาธารณสุขศาสตร์และสหเวชศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก
สาขาการแพทย์แผนไทย[15]
- คณะการแพทย์แผนไทย มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์[16]
- คณะวิทยาการสุขภาพและการกีฬา มหาวิทยาลัยทักษิณ วิทยาเขตพัทลุง เก็บถาวร 2013-06-01 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง[17]
- สาขาวิชาวิทยาศาสตร์สุขภาพ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
- วิทยาลัยการแพทย์พื้นบ้านและการแพทย์ทางเลือกมหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย
- วิทยาลัยการแพทย์แผนไทยและแพทย์ทางเลือก[ลิงก์เสีย]มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี
- คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา เก็บถาวร 2013-09-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี[18]
- คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์
- วิทยาลัยมวยไทยศึกษาและการแพทย์แผนไทย มหาวิทยาลัยราชภัฏหมู่บ้านจอมบึง
- คณะพยาบาลศาสตร์และวิทยาการสุขภาพ มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี
- คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์
- คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชัย
- คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน (วิทยาเขตสกลนคร)[ลิงก์เสีย]
- คณะสาธารณสุขศาสตร์และสหเวชศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก
- วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดยะลา
- วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดชลบุรี
- วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดตรัง
- วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดพิษณุโลก
- วิทยาลัยเทคโนโลยีทางการแพทย์และสาธารณสุข กาญจนาภิเษก นนทบุรี
- วิทยาลัยการแพทย์แผนตะวันออก มหาวิทยาลัยรังสิต
- คณะสหเวชศาสตร์ มหาวิทยาลัยปทุมธานี
- คณะการแพทย์บูรณาการ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์
- คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยเฉลิมกาญจนา
- คณะสหเวชศาสตร์ วิทยาลัยนครราชสีมา
ดูเพิ่ม
แก้อ้างอิง
แก้- ↑ http://www.kmpht.ac.th/homekmp/?page_id=1575
- ↑ https://thaimed.or.th/%E0%B8%AA%E0%B8%96%E0%B8%B2%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%9C%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0%B8%87-%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0/
- ↑ http://ra.mahidol.ac.th
- ↑ https://www.mfu.ac.th/education/school/sch-integrative-medicine.html
- ↑ "สำเนาที่เก็บถาวร". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2009-04-10. สืบค้นเมื่อ 2010-09-20.
- ↑ "สำเนาที่เก็บถาวร". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2010-10-05. สืบค้นเมื่อ 2010-09-20.
- ↑ https://smd.wu.ac.th/
- ↑ http://www.medicine.up.ac.th/
- ↑ http://www.health.nu.ac.th
- ↑ http://thaimed.buu.ac.th
- ↑ http://www.atm.ahs.ssru.ac.th/index.php/th
- ↑ "คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มรภ. พระนคร". www.scipnru.com.
- ↑ "สำเนาที่เก็บถาวร". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-04-24. สืบค้นเมื่อ 2013-06-01.
- ↑ "สาขาวิชาการแพทย์แผนไทยประยุกต์ หลักสูตรใหม่ปี2566 (ว.อภัยภูเบศร ปราจีนบุรี) – วิทยาลัยการแพทย์แผนไทยอภัยภูเบศร จังหวัดปราจีนบุรี".
- ↑ https://thaimed.or.th/download/%e0%b8%aa%e0%b8%96%e0%b8%b2%e0%b8%9a%e0%b8%b1%e0%b8%99%e0%b8%9c%e0%b9%88%e0%b8%b2%e0%b8%99%e0%b8%81%e0%b8%b2%e0%b8%a3%e0%b8%a3%e0%b8%b1%e0%b8%9a%e0%b8%a3%e0%b8%ad%e0%b8%87-%e0%b8%82/?wpdmdl=6632&refresh=66b0d2e458d1f1722864356
- ↑ http://www.ttmed.psu.ac.th
- ↑ http://www.rsa.ru.ac.th[ลิงก์เสีย]
- ↑ "Facebook". www.facebook.com.
แหล่งข้อมูลอื่น
แก้- โรงเรียนแพทย์แผนโบราณ วัดพระเชตุพน (วัดโพธิ์) เก็บถาวร 2010-12-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- ศูนย์พัฒนาการแพทย์แผนไทยและแพทย์ทางเลือก จังหวัดนครราชสีมา สมาคมแพทย์แผนไทยแห่งประเทศไทย เก็บถาวร 2018-11-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- กองการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข เก็บถาวร 2010-12-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข
- คลีนิคการแพทย์แผนไทยเนตรดาว เก็บถาวร 2012-08-17 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- สาขาวิชาการแพทย์แผนไทย คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา เก็บถาวร 2013-09-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- สาขาวิชากรแพทย์แผนไทย คณะวิทยาการสุขภาพและการกีฬา มหาวิทยาลัยทักษิณ วิทยาเขตพัทลุง เก็บถาวร 2013-10-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน