แซนโทฟิลล์ (อังกฤษ: xanthophyll) เดิมเรียก ฟิลโลแซนทิน (phylloxanthin) เป็นรงควัตถุสีเหลืองที่พบในธรรมชาติ เป็นหนึ่งในสารกลุ่มแคโรทีนอยด์ มีสูตรเคมีคือ C40H56O2[1] คำว่า "แซนโทฟิลล์" มาจากคำในภาษากรีก ξανθός (xanthos แปลว่า "เหลือง")[2] และ φύλλον (phyllon แปลว่า "ใบไม้")[3] เนื่องจากพบเป็นแถบสีเหลืองบนแผ่นทดสอบที่ผ่านกระบวนการโครมาโทกราฟี

โครงสร้างทางเคมีของคริปโทแซนทิน
สีของไข่แดงมาจากลูทีนและซีอาแซนทิน

โครงสร้างโมเลกุล แก้

โครงสร้างโมเลกุลของแซนโทฟิลล์มีความคล้ายคลึงกับสารกลุ่มแคโรทีน แต่แซนโทฟิลล์มีอะตอมของออกซิเจน ในขณะที่แคโรทีนเป็นสารกลุ่มไฮโดรคาร์บอนที่ไม่มีออกซิเจน โดยออกซิเจนในแซนโทฟิลล์มีทั้งในรูปกลุ่มไฮดรอกซิล และ/หรือจับกับอะตอมไฮโดรเจนในรูปแบบอีพอกไซด์ (epoxide) ทำให้แซนโทฟิลล์มีขั้วมากกว่าแคโรทีน และก่อให้เกิดความแตกต่างเมื่อทดสอบด้วยกระบวนการโครมาโทกราฟี

 
แซนโทฟิลล์ปรากฏเป็นแถบสีเหลืองบนแผ่นทดสอบหลังผ่านกระบวนการโครมาโทกราฟี

แหล่งที่พบ แก้

แซนโทฟิลล์พบมากในพืชใบเขียว โดยมีส่วนช่วยในการปรับพลังงานแสงและเป็นสารระงับพลังงานส่วนเกินจากการสังเคราะห์ด้วยแสง (non-photochemical quenching) ตัวอย่างของพืชที่พบแซนโทฟิลล์มาก ได้แก่ มะละกอ ลูกท้อ ลูกพรุน ฟักทอง[4][5][6] นอกจากนี้ยังพบในร่างกายและผลิตภัณฑ์จากสัตว์ เช่น ไข่ ไขมันและหนังสัตว์

จุดสีเหลืองที่จอตาที่เรียกว่า macula lutea เป็นผลมาจากลูทีนและซีอาแซนทิน ซึ่งร่างการใช้เพื่อปกป้องดวงตาจากรังสีอัลตราไวโอเลต แต่เนื่องจากสารสองชนิดนี้ไม่เกี่ยวข้องกับกลไกการมองเห็น จึงไม่ถูกเปลี่ยนรูปเป็นสารกลุ่มเรตินัล ลูทีนและซีอาแซนทินเชื่อว่ามีส่วนในการเกิดปรากฏการณ์แปรงไฮดิงเกอร์ (Haidinger's brush) ซึ่งเป็นปรากฏการณ์ที่ทำให้ดวงตารับรู้ถึงโพลาไรเซชันของแสง

อ้างอิง แก้

  1. Xanthophyll | C40H56O2 | ChemSpider
  2. ξανθός. Liddell, Henry George; Scott, Robert; A Greek–English Lexicon at Perseus Project
  3. φύλλον. Liddell, Henry George; Scott, Robert; A Greek–English Lexicon at Perseus Project
  4. Factors That Influence the Bioavailablity of Xanthophylls, Susan Zaripheh, John W. Erdman Jr.
  5. "UCLA College of Life Sciences, General Botany:Leaf Color: Xanthophylls". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-08-25. สืบค้นเมื่อ 2015-10-26.
  6. Michele Turcotte, MS, RD, Foods That Contain Zeaxanthin, February 18, 2014

แหล่งข้อมูลอื่น แก้