เรือนภะรตราชา

เรือนภะรตราชา (พะ-รด-ราชา) เป็นที่อาศัยเก่าและอาคารเรียนเก่า ตั้งอยู่ที่ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (ฝั่งสำนักงานอธิการบดี) ถนนพญาไท เขตปทุมวัน กรุงเทพฯ ได้รับรางวัลอาคารอนุรักษ์ดีเด่นจากสมาคมสถาปนิกสยามในพระบรมราชูปถัมภ์ เมื่อปี พ.ศ. 2540

เรือนภะรตราชา
Pharotracha House
เรือนภะรตราชา ภายหลังการปรับปรุงอาคารในปี พ.ศ. 2566
ข้อมูลทั่วไป
ประเภท	ที่พักอาศัย / อาคารเรียน
สถาปัตยกรรม	สถาปัตยกรรมโคโลเนียล
เมือง	เขตปทุมวัน, กรุงเทพมหานคร
ประเทศ	ประเทศไทย
เริ่มสร้าง	พ.ศ. 2460 (107 ปี)
ข้อมูลทางเทคนิค
โครงสร้าง	ก่ออิฐถือปูนชั้นล่าง ข้างบนสร้างด้วยไม้
เว็บไซต์
Info website

เรือนภะรตราชา ในปี พ.ศ. 2561

สถาปัตยกรรม

เรือนภะรตราชาเป็นอาคารครึ่งตึกครึ่งไม้สองชั้น รูปแบบสถาปัตยกรรมโคโลเนียล ตัวอาคารเป็นแบบใต้ถุนสูงโล่ง เสาชั้นล่างก่ออิฐถือปูนขนาดใหญ่ หลังคาเป็นทรงปั้นหยามุมชัน บริเวณเชิงชายที่หน้าจั่วประดับด้วยไม้ฉลุ เรือนชั้นสองกั้นเป็นห้อง ๆ ด้านหน้ามีระเบียงกว้าง หน้าต่างเป็นแบบบานกระทุ้งและมีเกร็ดไม้ซ้อนในบาน เรือนชั้นสามเป็นหอสูง มีเพียงห้องเดียว หลังคาปั้นหยามุมชันทรงมะนิลา เปิดหน้าจั่ว เชิงชายประดับด้วยไม้ฉลุ เช่นเดียวกับราวบันไดและราวระเบียง ดูคร่าว ๆ แล้วจะพบว่ามีลักษณะผสมของบ้านแบบยุโรปแต่ประยุกต์ให้เข้ากับสภาพภูมิอากาศของไทย

ประวัติ

เรือนนี้สร้างแล้วเสร็จใน ปี พ.ศ. 2460 ในสมัยรัชกาลที่ 6 ใช้เป็นบ้านพักของผู้บริหาร อาจารย์ชาวต่างประเทศและข้าราชการของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยอยู่ระยะหนึ่ง จากนั้นก็เปลี่ยนมาเป็นที่ทำการของหน่วยงานต่าง ๆ ของจุฬาฯ เช่น

• ก่อน พ.ศ. 2486 เคยเป็นอาคารเรียนคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ สมัยที่ยังเป็นแผนกหนึ่งในคณะวิศวกรรมศาสตร์
• พ.ศ. 2501-2525 เคยเป็นโรงเรียนสาธิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• พ.ศ. 2526-2536 เคยเป็นสถาบันวิจัยสังคม เป็นต้น

ต่อมาเรือนหลังนี้ถูกปล่อยทิ้งร้างไว้ระยะหนึ่งจนส่งผลให้อาคารเสียหายอย่างมาก ต่อมาภายหลังจึงได้รับการบูรณะซ่อมแซมให้ดีและงดงาม จากนั้นก็มีการดูแลและอนุรักษ์สืบต่อมาจนงดงามดังปรากฏในปัจจุบัน

เมื่อวันที่ 15 ธันวาคม 2538 จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยกราบบังคมทูลเชิญ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จทอดพระเนตรในวาระรำลึกถึงพระยาภะรตราชา (ม.ล.ทศทิศ อิศรเสนา) อดีตผู้บัญชาการจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ผู้ซึ่งเคยพำนัก ณ เรือนหลังนี้ ด้วยเหตุนี้เรือนไม้งามหลังนี้จึงได้ชื่อว่า เรือนภะรตราชา

แหล่งข้อมูลอื่น

• สถาปัตยกรรมที่มีรูปแบบของโคโลเนียลสไตล์ เก็บถาวร 2012-11-06 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ เรือนภะรตราชา
  • ภาพถ่ายดาวเทียมจากวิกิแมเปีย หรือกูเกิลแมปส์
  • แผนที่จากลองดูแมป หรือเฮียวีโก
  • ภาพถ่ายทางอากาศจากเทอร์ราเซิร์ฟเวอร์