เจ้าวรญาณรังษี
เจ้าวรญาณรังษี เจ้าผู้ครองนครลำปาง องค์ที่ 9 ในราชวงศ์ทิพย์จักร เป็นราชบุตรในพระยาคำโสม
| เจ้าวรญาณรังษี | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| เจ้าผู้ครองนครลำปาง | |||||
| ครองราชย์ | 16 ตุลาคม พ.ศ. 2399 - 7 มิถุนายน พ.ศ. 2414[1] | ||||
| รัชสมัย | 15 ปี | ||||
| ก่อนหน้า | พระยาน้อยอินท์ | ||||
| ถัดไป | เจ้าพรหมาภิพงษธาดา | ||||
| กษัตริย์ | พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว | ||||
| พระยาอุปราชนครลำปาง | |||||
| ดำรงพระยศ | ไม่ปรากฏ - 16 ตุลาคม พ.ศ. 2399 | ||||
| ก่อนหน้า | พระยาขัติยะ | ||||
| ถัดไป | เจ้าอุปราชมหาพรหม | ||||
| เจ้าหลวง | พระยาน้อยอินท์ | ||||
| พิราลัย | 7 มิถุนายน พ.ศ. 2414 | ||||
| ชายา | เจ้าสุวันไล | ||||
| |||||
| พระบุตร |
| ||||
| ราชสกุล | ณ ลำปาง | ||||
| ราชวงศ์ | ทิพย์จักร | ||||
| พระบิดา | พระยาคำโสม | ||||
| ศาสนา | เถรวาท | ||||
พระประวัติ
แก้เจ้าวรญาณรังษี มีนามเดิมว่าเจ้าญาณรังสี เป็นพระโอรส พระองค์ที่ 5 ของพระเจ้าลครคำโสม ได้เสกสมรสกับเจ้าหญิงสุวันไล (เจ้าหญิงฝาง,เมืองหลวงพระบาง) มีพระโอรส-พระธิดา ได้แก่
- เจ้าอุปราช (ไชยแก้ว) เจ้าอุปราชนครลำปาง พิราลัยก่อนปี พ.ศ. 2429
- เจ้าบุรีรัตน์ (น้อยธรรมเสนา) เจ้าบุรีรัตน์นครลำปาง พิราลัยก่อน พ.ศ. 2419
- เจ้าน้อยคำป้อ
- เจ้าหญิงสุยคำ มีธิดา คือ
- เจ้าองค์ทิพย์ (ญ.) มีธิดา คือ
- เจ้าหญิงบุ
- เจ้าองค์ทิพย์ (ญ.) มีธิดา คือ
- เจ้าน้อยทนันท์ไชย ต่อมาขึ้นครองนครลำปางเป็นที่ เจ้านรนันทไชยชวลิต
- เจ้าหญิงคำปลิ๋ว สมรสกับเจ้าบุรีรัตน์ (บุญเลิศ) เจ้าบุรีรัตน์นครลำปาง โอรสพระยาอุปราชหมูล่า มีโอรสคือ
- เจ้าราชวงศ์ (แก้วปราบเมรุ ณ ลำปาง) เจ้าราชวงศ์นครลำปาง
- เจ้าราชบุตร (แก้วปราบเมือง ณ ลำปาง) เจ้าราชบุตรนครลำปาง
- เจ้าราชบุตรฟ้าฮ่วน (เจ้าน้อยกุลัว หรือเจ้าน้อยกุลวงศ์) สมรสกับเจ้ากาบจันทร์ มีบุตร ธิดา คือ
- เจ้าหญิงพี้ลี้ มีธิดาคือ
- เจ้าหญิงบุญหลอม
- เจ้าหญิงบุญหลวน
- เจ้าน้อยคำฟุ้ง
- เจ้าฟ้าขะลึ้ง
- เจ้าฟ้าขะลั้ง
- เจ้าน้อยศรีมูล สมรสกับเจ้าแม่หนิ้ว มีบุตร ธิดาคือ
- เจ้าน้อยศรีหมื่น สมรสกับเจ้าคำปัน มีบุตร ธิดาคือ
- เจ้าบุญเตี่ยม ณ ลำปาง
- เจ้าศรีมา ณ ลำปาง
- เจ้าจำปี ณ ลำปาง
- เจ้าทองดี ณ ลำปาง
- เจ้าทองลา ณ ลำปาง
- เจ้าอุดม ณ ลำปาง
- เจ้าหญิงบุญหลง (แฝด)
- เจ้าหญิงบุญหลัน (แฝด)
- เจ้าน้อยบุญเย็น สมรสกับนางศรีนวล มีบุตร ธิดา คือ
- เจ้าหนานบุญทรง สมรสกับนางบัวชร มีบุตร ธิดา คือ
- เจ้าอรัญญา ณ ลำปาง
- เจ้ากันตพงษ์ ณ ลำปาง
- เจ้าน้อยศรีหมื่น สมรสกับเจ้าคำปัน มีบุตร ธิดาคือ
- เจ้าหญิงพี้ลี้ มีธิดาคือ
- เจ้าหญิงอินตุ้ม
- เจ้าราชภาติกวงศ์ (เมืองพรหม) สมรสกับเจ้าบัวคำ มีบุตร ธิดา คือ
- เจ้าเกษม (เหมย) สมรสกับนางส้มลิ้ม
- เจ้าศรีไท
- เจ้าน้อยขลุย
- เจ้าหญิงเปี้ย
- เจ้าหญิงรัตน สมรสกับนายปวน
- เจ้าน้อยแก้วมูล สมรสกับนางบัวไหล
- เจ้าคำปัน (ญ.) สมรสกับเจ้าน้อยศรีหมื่น ณ ลำปาง
- เจ้าคำป้อ (ญ.) สมรสกับนายหมู
- เจ้าหญิงเมืองชื่น ราชเทวีของเจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต
เจ้าวรญาณรังสี ได้รับราชการจนมีบรรดาศักดิ์เป็นพระยาอุปราชเมืองนครลำปาง เมื่อพระญาน้อยอินท์ถึงพิราลัย พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงมีตราตั้งให้ท่านว่าราชการเมืองนครลำปาง[2] ถึงวันพฤหัสบดี แรม 2 ค่ำ เดือน 10 ปีมะโรง (ตรงกับวันที่ 16 ตุลาคม พ.ศ. 2399[1]) จึงโปรดให้เลื่อนเป็น เจ้าวรญาณรังษี ภักดีราชธรรม์ สุพรรณโสมดไนย โยนกวิไสยประชาธิกร อมรมหาเดชเชษฐกเสนางค์ ลำปางคมหานคราธิปตัย เจ้านครลำปาง[3]
เจ้าวรญาณรังษีว่าราชการเมืองมาได้ 16 ปี ก็ประชวรจนถึงพิราลัย เมื่อวันเสาร์ แรม 5 ค่ำ เดือน 7 ปีมะแม จ.ศ. 1233[4] (ตรงกับวันที่ 7 มิถุนายน พ.ศ. 2414[1])
พระราชกรณียกิจ
แก้ในปี พ.ศ. 2400 เจ้าวรญาณรังษี เป็นประธานฝ่ายฆราวาสในการลงฤกษ์ฝังเสาอินทขีล (เสาหลักเมือง) ณ วัดปงสนุก และในปีต่อมาได้สร้างสะพานข้ามแม่น้ำวัง และบูรณะเนินพระธาตุวัดปงสนุก
ในปี พ.ศ. 2406 ได้สร้างสะพานหนองกระทิง และเป็นปีเดียวกันที่เจ้าอุปราช (มหาพรหม) พิราลัย และในปี พ.ศ. 2411 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคต และมีพระราชพิธีบรมราชาภิเษกพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งเจ้าวรญาณรังษี เสด็จได้เข้าร่วมพิธีดังกล่าวในฐานะเจ้านครประเทศราช
ราชตระกูล
แก้| พงศาวลีของเจ้าวรญาณรังษี | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
อ้างอิง
แก้- เชิงอรรถ
- บรรณานุกรม
- ประชากิจกรจักร (แช่ม บุนนาค). พงศาวดารโยนก. นนทบุรี : ศรีปัญญา, 2557. 496 หน้า. ISBN 978-616-7146-62-1
- มหาอำมาตยาธิบดี (หรุ่น ศรีเพ็ญ), พระยา. พงศาวดารเมืองนครเชียงใหม่ เมืองนครลำปาง เมืองลำพูนไชย. พระนคร : โรงพิมพ์พระจันทร์, 2505. 35 หน้า. [พิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ พระพิจิตรโอสถ (รอด สุตันตานนท์)]
- รุ่งพงษ์ ชัยนาม. ประวัติศาสตร์ล้านนา : ประวัติศาสตร์ไทยที่คนไทยไม่ค่อยมีโกาสได้ศึกษา. มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
- วรชาติ มีชูบท. เจ้านายฝ่ายเหนือ และตำนานรักมะเมียะ. กรุงเทพฯ : สร้างสรรค์บุ๊ค, 2556. 428 หน้า. ISBN 978-616-220-054-0
| ก่อนหน้า | เจ้าวรญาณรังษี | ถัดไป | ||
|---|---|---|---|---|
| พระยาน้อยอินท์ | 
|
เจ้าผู้ครองนครลำปาง (พ.ศ. 2399 - 2414) |
|
เจ้าพรหมาภิพงษธาดา |