เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ (เชย กัลยาณมิตร)

ขุนนางสยาม

มหาอำมาตย์เอก เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ (เชย กัลยาณมิตร) เป็นอดีตเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย และอดีตข้าหลวงใหญ่แห่งมณฑลพายัพในสมัยรัชกาลที่ 5[1]

มหาอำมาตย์เอก
เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์
(เชย กัลยาณมิตร)

ป.จ., ป.ช., ป.ม.
เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย
ดำรงตำแหน่ง
1 มกราคม 2459 - 1 สิงหาคม 2465
กษัตริย์ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
ก่อนหน้า พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระดำรงราชานุภาพ
ถัดไป เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม)
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด พ.ศ. 2406
เสียชีวิต 9 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2485 (80 ปี)
คู่สมรส ท่านผู้หญิงพุ่ม สุรสีห์วิสิษฐศักดิ์
บุตร พระยากัลยาณวัฒนวิศิษฎ์ (เชียร กัลยาณมิตร)
ชัด กัลยาณมิตร
ศาสนา พุทธ
ภาพล้อเจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ ฝีพระหัตถ์ รัชกาลที่ 6

ประวัติแก้ไข

เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ มีนามเดิมว่า เชย เกิดเมื่อปีกุน พ.ศ. 2406 เป็นบุตรพระยามหาอำมาตยาธิบดี (ชื่น กัลยาณมิตร) (บุตรเจ้าพระยานิกรบดินทร (โต กัลยาณมิตร)) เริ่มเข้ารับราชการเป็นมหาดเล็ก มีบรรดาศักดิ์เป็นนายรองพิจิตรสรรพการ จ่าเร่งงานรัดรุด พระยาศรีสุริยราชวรานุวัตร และพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ ตามลำดับ[2]

วันที่ 16 มกราคม พ.ศ. 2452 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานสัญญาบัตรเลื่อนพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์เป็นเจ้าพระยา[3] มีราชทินนามว่า เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ อรรคราชวโรปกร บดินทรเทพยภักดี ราชกรณียกิจจำนง มหามัตยพงษ์ประพัทธ์ กัลยาณวัตรวิบุลย์ อดุลยอาชวาธยาไศรย อภัยพิริยบรากรมพาหุ ดำรงศักดินา 10,000[4]

ต่อมาวันที่ 3 เมษายน พ.ศ. 2461 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้สถาปนาเป็นเจ้าพระยาหิรัญบัฏ มีราชทินนามว่า เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ อรรคราชวโรปกร บดินทรเทพยภักดี ราชกรณียกิจจำนง มหามัตยพงศ์ประพัทธ์ กัลยาณวัตรวิบุลย์ อดุลยอาชวาธยาศรัย อภัยพิริยบรากรมพาหุ ดำรงศักดินา 10,000[5]

20 มกราคม พ.ศ. 2445 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรง­พระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้พระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ (เชย กัลยาณมิตร) ข้าหลวงเทศาภิบาล มณฑลพิษณุโลก ขึ้นมารับราชการตำแหน่ง ข้าหลวงใหญ่มณฑลพายัพ [6]เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ได้ปฏิรูปการปกครอง การศึกษา การแพทย์ การคมนาคม จนมณฑลพายัพเปลี่ยนไปสู่ความทันสมัย เมื่อพ้นจากตำแหน่งข้าหลวงใหญ่แห่งมณฑลพายัพแล้ว พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรง­พระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้เป็นเสนาบดีกระทรวงมหาดไทยเมื่อ พ.ศ. 2458 จนกระทั่งกราบบังคมทูลลาออกจากราชการในวันที่ 1 สิงหาคม พ.ศ. 2465[7]

เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ ถึงแก่อสัญกรรมเมื่อวันที่ 9 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2485 บุตรธิดาของท่าน ได้แก่ พระยากัลยาณวัฒนวิศิษฎ์ (เชียร กัลยาณมิตร) และหม่อมชื้น ประวิตร ณ อยุธยา ในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงปราจิณกิติบดี เป็นต้น[2]

บรรดาศักดิ์แก้ไข

  • นายรองพิจิตรสรรพการ
  • พ.ศ. 2428 จ่าเร่งงานรัดรุด ถือศักดินา 600[8]
  • 25 มีนาคม พ.ศ. 2432 พระยาศรีสุริยราชวรานุวัตติพิพัฒน์[9]
  • 20 ตุลาคม พ.ศ. 2444 พระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ ถือศักดินา [10]

ยศและตำแหน่งแก้ไข

  • 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2454 - นายหมู่ใหญ่[11]
  • 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2455 - นายกองตรี[12]
  • 10 มิถุนายน พ.ศ. 2456 - นายกองโท[13]
  • 1 มกราคม พ.ศ. 2458 - เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย
  • 2 มกราคม พ.ศ. 2459 - นายกองเอก[14]
  • 1 สิงหาคม พ.ศ. 2465 - กราบถวายบังคมลาออกจากราชการ[15]

เครื่องราชอิสริยาภรณ์แก้ไข

อ้างอิงแก้ไข

  1. "เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐ์ศักดิ์,มหาอำมาตย์เอก (เชย กัลยาณมิตร)". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-10-31. สืบค้นเมื่อ 2015-06-05.
  2. 2.0 2.1 สมมตอมรพันธุ์, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. 404 หน้า. หน้า 194-8. ISBN 974-417-534-6
  3. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร เลื่อนพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์เป็นเจ้าพระยา, เล่ม 26, ตอน 0 ง, 23 มกราคม 2452, หน้า 2391-2
  4. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศเลื่อนพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ เป็นเจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์, เล่ม 26, ตอน 0 ง, 23 มกราคม 2452, หน้า 2392-5
  5. ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ ตั้งเจ้าพระยา เก็บถาวร 2020-10-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม 35, ตอน 0 ก, 3 เมษายน 2461, หน้า 1-3
  6. แจ้งความกระทรวงมหาดไทย
  7. "โรงเรียนยุพราชวิทยาลัย อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-05-15. สืบค้นเมื่อ 2015-06-05.
  8. สัญญาบัตรปีระกาสัปตศก
  9. พระราชทานสัญญาบัตร
  10. พระราชทานสัญญาบัตรขุนนาง
  11. ส่งสัญญาบัตรเสือป่าไปพระราชทาน
  12. พระราชทานสัญญาบัตรเสือป่า
  13. ส่งสัญญาบัตรเสือป่าไปพระราชทาน
  14. พระราชทานยศเสือป่า
  15. ประกาศตั้งเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย
  16. "พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2015-09-27. สืบค้นเมื่อ 2021-10-27.
  17. พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเครื่องยศ
  18. พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์
  19. พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์
  20. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า, เล่ม 26, ตอน 0 ง, 23 มกราคม พ.ศ. 2452, หน้า 2397
  21. พระราชทานเครื่องยศ