เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ (เชย กัลยาณมิตร)

เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์
(เชย กัลยาณมิตร)
มหาอำมาตย์เอก; เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์; (เชย กัลยาณมิตร); ป.จ., ป.ช., ป.ม.
เกิด	พ.ศ. 2406
ถึงแก่กรรม	9 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2485 (80 ปี)
ตำแหน่ง	เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย
วาระ	1 มกราคม พ.ศ. 2459 - 1 สิงหาคม พ.ศ. 2465
ผู้ดำรงตำแหน่งก่อน	สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ
ผู้สืบตำแหน่ง	เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม)
ภรรยาเอก	ท่านผู้หญิงพุ่ม สุรสีห์วิสิษฐศักดิ์
บุตร	พระยากัลยาณวัฒนวิศิษฎ์ (เชียร กัลยาณมิตร); ชัด กัลยาณมิตร
บิดามารดา	พระยามหาอำมาตยาธิบดี (ชื่น กัลยาณมิตร) (บิดา);
ยศพลเรือน	มหาอำมาตย์เอก

มหาอำมาตย์เอก เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ (เชย กัลยาณมิตร) เป็นอดีตเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย และอดีตข้าหลวงใหญ่แห่งมณฑลพายัพในสมัยรัชกาลที่ 5^[1]

ประวัติ

เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ มีนามเดิมว่า เชย เกิดเมื่อปีกุน พ.ศ. 2406 เป็นบุตรพระยามหาอำมาตยาธิบดี (ชื่น กัลยาณมิตร) (บุตรเจ้าพระยานิกรบดินทร์ (โต กัลยาณมิตร)) เริ่มเข้ารับราชการเป็นมหาดเล็ก มีบรรดาศักดิ์เป็นนายรองพิจิตรสรรพการ จ่าเร่งงานรัดรุด พระยาศรีสุริยราชวรานุวัตร และพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ ตามลำดับ^[2]

วันที่ 16 มกราคม พ.ศ. 2452 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานสัญญาบัตรเลื่อนพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์เป็นเจ้าพระยา^[3] มีราชทินนามว่า เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ อรรคราชวโรปกร บดินทรเทพยภักดี ราชกรณียกิจจำนง มหามัตยพงษ์ประพัทธ์ กัลยาณวัตรวิบุลย์ อดุลยอาชวาธยาไศรย อภัยพิริยบรากรมพาหุ ดำรงศักดินา 10,000^[4]

ต่อมาวันที่ 3 เมษายน พ.ศ. 2461 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้สถาปนาเป็นเจ้าพระยาหิรัญบัฏ มีราชทินนามว่า เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ อรรคราชวโรปกร บดินทรเทพยภักดี ราชกรณียกิจจำนง มหามัตยพงศ์ประพัทธ์ กัลยาณวัตรวิบุลย์ อดุลยอาชวาธยาศรัย อภัยพิริยบรากรมพาหุ ดำรงศักดินา 10,000^[5]

20 มกราคม พ.ศ. 2445 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้พระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ (เชย กัลยาณมิตร) ข้าหลวงเทศาภิบาล มณฑลพิษณุโลก ขึ้นมารับราชการตำแหน่ง ข้าหลวงใหญ่มณฑลพายัพ ^[6]เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ได้ปฏิรูปการปกครอง การศึกษา การแพทย์ การคมนาคม จนมณฑลพายัพเปลี่ยนไปสู่ความทันสมัย เมื่อพ้นจากตำแหน่งข้าหลวงใหญ่แห่งมณฑลพายัพแล้ว พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้เป็นเสนาบดีกระทรวงมหาดไทยเมื่อ พ.ศ. 2458 จนกระทั่งกราบบังคมทูลลาออกจากราชการในวันที่ 1 สิงหาคม พ.ศ. 2465^[7]

เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ ถึงแก่อสัญกรรมเมื่อวันที่ 9 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2485 บุตรธิดาของท่าน ได้แก่ พระยากัลยาณวัฒนวิศิษฎ์ (เชียร กัลยาณมิตร) และหม่อมชื้น ประวิตร ณ อยุธยา ในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงปราจิณกิติบดี เป็นต้น^[2]

บรรดาศักดิ์

นายรองพิจิตรสรรพการ
พ.ศ. 2428 จ่าเร่งงานรัดรุด ถือศักดินา 600^[8]
25 มีนาคม พ.ศ. 2432 พระยาศรีสุริยราชวรานุวัตติพิพัฒน์^[9]
20 ตุลาคม พ.ศ. 2444 พระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ ถือศักดินา ^[10]

ยศและตำแหน่ง

25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2454 - นายหมู่ใหญ่^[11]
20 กรกฎาคม พ.ศ. 2455 - นายกองตรี^[12]
10 มิถุนายน พ.ศ. 2456 - นายกองโท^[13]
1 มกราคม พ.ศ. 2458 - เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย
– ผู้ช่วยเสนาธิการเสือป่า
2 มกราคม พ.ศ. 2459 - นายกองเอก^[14]
1 สิงหาคม พ.ศ. 2465 - กราบถวายบังคมลาออกจากราชการ^[15]

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

พ.ศ. 2444 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5 ชั้นที่ 2 (จ.ป.ร.2)^[16]
พ.ศ. 2438 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้า (ท.จ.) (ฝ่ายหน้า)^[17]
พ.ศ. 2440 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 2 ทวีติยาภรณ์มงกุฎไทย (ท.ม.)^[18]
พ.ศ. 2444 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์ช้างเผือก (ป.ช.)^[19]
พ.ศ. 2452 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายหน้า)^[20]
พ.ศ. 2455 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์รัตนวราภรณ์ (ร.ว.) (ฝ่ายหน้า)‎
1 ธันวาคม พ.ศ. 2452 - หีบหมากทองคำหลังตราราชสีห์^[21]
8 มีนาคม 2452 – เข็มพระชนมายุสมมงคล ชั้นที่ 2 ทอง (ส่งไปพระราชทาน)^[22]
พ.ศ. 2454 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)^[23]

อ้างอิง

↑ "เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐ์ศักดิ์,มหาอำมาตย์เอก (เชย กัลยาณมิตร)". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-10-31. สืบค้นเมื่อ 2015-06-05.
↑ ^2.0 ^2.1 สมมตอมรพันธุ์, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. 404 หน้า. หน้า 194-8. ISBN 974-417-534-6
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร เลื่อนพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์เป็นเจ้าพระยา, เล่ม ๒๖ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๓๙๑, ๒๓ มกราคม ๑๒๘
↑ ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศเลื่อนพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ เป็นเจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์, เล่ม ๒๖ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๓๙๕, ๒๓ มกราคม ๑๒๘
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ ตั้งเจ้าพระยา, เล่ม ๓๕ ตอนที่ ๐ ก หน้า ๓, ๓ เมษายน ๒๔๖๑
↑ ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความกระทรวงมหาดไทย, เล่ม ๑๙ ตอนที่ ๔๕ หน้า ๘๗๑, ๒๔ มกราคม ๑๒๑
↑ "โรงเรียนยุพราชวิทยาลัย อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-05-15. สืบค้นเมื่อ 2015-06-05.
↑ ราชกิจจานุเบกษา, สัญญาบัตรปีระกาสัปตศก, เล่ม ๓ ตอนที่ ๒๓ หน้า ๑๘๓, ๗ ตุลาคม ๑๒๔๘
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร^{[ลิงก์เสีย]}, เล่ม ๖ ตอนที่ ๕๒ หน้า ๔๕๑, ๒๙ มีนาคม ๑๐๘
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตรขุนนาง, เล่ม ๑๘ ตอนที่ ๓๑ หน้า ๕๗๙, ๓ พฤศจิกายน ๑๒๐
↑ ราชกิจจานุเบกษา, ส่งสัญญาบัตรเสือป่าไปพระราชทาน, เล่ม ๒๘ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๑๘๙๓, ๒๖ พฤศจิกายน ๑๓๐
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตรเสือป่า, เล่ม ๒๙ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๙๗๔, ๒๗ กรกฎาคม ๑๓๑
↑ ราชกิจจานุเบกษา, ส่งสัญญาบัตรเสือป่าไปพระราชทาน, เล่ม ๓๐ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๕๓๒, ๑๕ มิถุนายน ๒๔๕๖
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานยศเสือป่า, เล่ม ๓๓ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๗๔๙, ๖ มกราคม ๒๔๕๙
↑ ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศตั้งเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย, เล่ม ๓๙ ตอนที่ ๐ ก หน้า ๘๒, ๒ สิงหาคม ๒๔๖๕
↑ "พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2015-09-27. สืบค้นเมื่อ 2021-10-27.
↑ พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเครื่องยศ
↑ พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์
↑ พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า, เล่ม 26, ตอน 0 ง, 23 มกราคม พ.ศ. 2452, หน้า 2397
↑ พระราชทานเครื่องยศ
↑ พระราชทานเข็มพระชนมายุสมมงคล
↑ ส่งเหรียญจักรพรรดิมาลาไปพระราชทาน

[1] "เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐ์ศักดิ์,มหาอำมาตย์เอก (เชย กัลยาณมิตร)". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-10-31. สืบค้นเมื่อ 2015-06-05.

[เรื่องตั้ง-2] 2.0 ^2.1 สมมตอมรพันธุ์, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. 404 หน้า. หน้า 194-8. ISBN 974-417-534-6

[3] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร เลื่อนพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์เป็นเจ้าพระยา, เล่ม ๒๖ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๓๙๑, ๒๓ มกราคม ๑๒๘

[4] ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศเลื่อนพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ เป็นเจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์, เล่ม ๒๖ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๓๙๕, ๒๓ มกราคม ๑๒๘

[5] ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ ตั้งเจ้าพระยา, เล่ม ๓๕ ตอนที่ ๐ ก หน้า ๓, ๓ เมษายน ๒๔๖๑

[6] ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความกระทรวงมหาดไทย, เล่ม ๑๙ ตอนที่ ๔๕ หน้า ๘๗๑, ๒๔ มกราคม ๑๒๑

[7] "โรงเรียนยุพราชวิทยาลัย อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-05-15. สืบค้นเมื่อ 2015-06-05.

[8] ราชกิจจานุเบกษา, สัญญาบัตรปีระกาสัปตศก, เล่ม ๓ ตอนที่ ๒๓ หน้า ๑๘๓, ๗ ตุลาคม ๑๒๔๘

[9] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร^{[ลิงก์เสีย]}, เล่ม ๖ ตอนที่ ๕๒ หน้า ๔๕๑, ๒๙ มีนาคม ๑๐๘

[10] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตรขุนนาง, เล่ม ๑๘ ตอนที่ ๓๑ หน้า ๕๗๙, ๓ พฤศจิกายน ๑๒๐

[11] ราชกิจจานุเบกษา, ส่งสัญญาบัตรเสือป่าไปพระราชทาน, เล่ม ๒๘ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๑๘๙๓, ๒๖ พฤศจิกายน ๑๓๐

[12] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตรเสือป่า, เล่ม ๒๙ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๙๗๔, ๒๗ กรกฎาคม ๑๓๑

[13] ราชกิจจานุเบกษา, ส่งสัญญาบัตรเสือป่าไปพระราชทาน, เล่ม ๓๐ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๕๓๒, ๑๕ มิถุนายน ๒๔๕๖

[14] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานยศเสือป่า, เล่ม ๓๓ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๗๔๙, ๖ มกราคม ๒๔๕๙

[15] ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศตั้งเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย, เล่ม ๓๙ ตอนที่ ๐ ก หน้า ๘๒, ๒ สิงหาคม ๒๔๖๕

[16] "พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2015-09-27. สืบค้นเมื่อ 2021-10-27.

[17] พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเครื่องยศ

[18] พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์

[19] พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์

[20] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า, เล่ม 26, ตอน 0 ง, 23 มกราคม พ.ศ. 2452, หน้า 2397

[21] พระราชทานเครื่องยศ

[22] พระราชทานเข็มพระชนมายุสมมงคล

[23] ส่งเหรียญจักรพรรดิมาลาไปพระราชทาน

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]