เจ้าจอมมารดาแส ในรัชกาลที่ 5

เจ้าจอมมารดาแส ในรัชกาลที่ 5 เกิดเมื่อเดือนกันยายน พ.ศ. 2411 เป็นธิดารุ่นเล็กของพระยาอัพภันตริกามาตย์ (ดิศ โรจนดิศ) กับบาง อัพภันตริกามาตย์ มีพี่น้องร่วมบิดาที่รับราชการฝ่ายใน ดังนี้

• เจ้าจอมมารดาเที่ยง ในรัชกาลที่ 4
• เจ้าจอมมารดาชุ่ม ในรัชกาลที่ 4
• เจ้าจอมมารดาทับทิม ในรัชกาลที่ 5

เจ้าจอมมารดาแส ในรัชกาลที่ 5
เกิด	แส โรจนดิศ เดือนกันยายน พ.ศ. 2411
เสียชีวิต	14 ตุลาคม พ.ศ. 2468
คู่สมรส	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
บุตร	พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเขจรจิรประดิษฐ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอัพภันตรีปชา พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าทิพยาลังการ
บิดามารดา	พระยาอัพภันตริกามาตย์ (ดิศ โรจนดิศ) (บิดา) บาง อัพภันตริกามาตย์ (มารดา)

เมื่อท่านได้ถวายตัวเข้ารับราชการฝ่ายในแล้วนั้น ก็ได้มีประสูติกาลพระราชโอรสพระราชธิดา 3 พระองค์ คือ

• พระองค์เจ้าชายเขจรจิรประดิษฐ ประสูติวันที่ 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2431 สิ้นพระชนม์เมื่อพระชันษา 3 เดือน
• พระองค์เจ้าหญิงอภันตรีปชา ประสูติวันที่ 31 ตุลาคม พ.ศ. 2432
• พระองค์เจ้าหญิงทิพยาลังการ ประสูติวันที่ 17 มกราคม พ.ศ. 2434

เจ้าจอมมารดาแสเป็นเจ้าจอมสำคัญคนหนึ่งในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เรือนของท่านในพระบรมมหาราชวัง นั้นมีความกว้างขวางใหญ่โตเกือบเท่าตำหนักของพระนางเจ้าสุขุมาลมารศรี พระราชเทวี

เจ้าจอมมารดาแส ในรัชกาลที่ 5 ถึงแก่อสัญกรรมเมื่อวันที่ 14 ตุลาคม พ.ศ. 2468 ในการนี้ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช เสด็จแทนพระองค์ประทานน้ำหลวงอาบศพ ณ สวนของเจ้าจอมมารดาแสที่ ถนนพิชัย เมื่อวันที่ 15 ตุลาคม พ.ศ. 2468 เวลา 17.00 น.

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2443 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) (ฝ่ายใน)
• พ.ศ. 2451 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5 ชั้นที่ 2 (จ.ป.ร.2)

อ้างอิง

• สาระ มีผลกิจ. ราชสำนักฝ่ายในสมัยรัตนโกสินทร์. กรุงเทพฯ : มิวเซียมเพรส, 2551. 296 หน้า. ISBN 9744516817

• ส.พลายน้อย. พระบรมราชินีและเจ้าจอมมารดาแห่งราชสำนักสยาม. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์ฐานบุ๊คส์, ครั้งที่ 5 พ.ศ. 2554. 368 หน้า. ISBN 9786167058580