เขื่อนภูมิพล
เขื่อนภูมิพล เดิมชื่อ เขื่อนยันฮี เป็นเขื่อนอเนกประสงค์ในประเทศไทย ลักษณะเป็นเขื่อนคอนกรีตรูปโค้ง ตั้งอยู่บนแม่น้ำปิงที่อำเภอสามเงา จังหวัดตาก
เขื่อนภูมิพล | |
---|---|
![]() | |
![]() | |
ประเทศ | ประเทศไทย |
ที่ตั้ง | เขาแก้ว อำเภอสามเงา จังหวัดตาก |
พิกัด | 17°14′33″N 98°58′20″E / 17.24250°N 98.97222°E |
สถานะ | ดำเนินการ |
เริ่มก่อสร้าง | พ.ศ. 2500 |
เปิดดำเนินการ | 17 พฤษภาคม พ.ศ. 2507 |
เจ้าของ | การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย |
เขื่อนและทางน้ำล้น | |
ปิดกั้น | แม่น้ำปิง |
ความสูง | 154 เมตร (505 ฟุต) |
ความยาว | 486 เมตร (1,594 ฟุต) |
ความกว้าง (สันเขื่อน) | 8 เมตร (26 ฟุต) |
อ่างเก็บน้ำ | |
อ่างเก็บน้ำ | อ่างเก็บน้ำภูมิพล |
ปริมาตรกักเก็บน้ำ | 13,462,000,000 m3 (10,913,821 acre·ft) |
ปริมาตรใช้การ | 9,762,000,000 m3 (7,914,182 acre·ft) |
พื้นที่กักเก็บน้ำ | 26,400 ตารางกิโลเมตร (16,500,000 ไร่) |
พื้นที่ผิวน้ำ | 300 ตารางกิโลเมตร (187,500 ไร่) |
โรงไฟฟ้า | |
วันที่เริ่มดำเนินการ | พ.ศ. 2507 |
กังหันน้ำ | 2 x 76.3 MW กังหันฟรานซิส, 1 x 115 MW กังหันเพลตัน, 1 x 175 MW กังหันฟรานซิสแบบสูบกลับ |
กําลังการผลิตติดตั้ง | 779.2 MW |
เว็บไซต์ bbdam |
ประวัติ
แก้แนวคิดสร้างเขื่อนแห่งนี้เกิดจากการที่หม่อมหลวงชูชาติ กำภู อธิบดีกรมชลประทาน เดินทางไปดูงานชลประทานที่สหรัฐ และเห็นความเป็นไปได้ที่จะสร้างเขื่อนขนาดใหญ่บนแม่น้ำปิง หม่อมหลวงชูชาติเสนอความเป็นไปได้ต่อรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม เมื่อ พ.ศ. 2492 คณะรัฐมนตรีอนุมัติการสำรวจศึกษาโครงการ จนได้ข้อสรุปว่าที่เหมาะสมคือบริเวณตำบลยันฮี จังหวัดตาก เมื่อหน่วยงานของสหรัฐรับรองว่าสภาพพื้นที่ดังสามารถสร้างเขื่อนได้ รัฐบาลเริ่มทุ่มงบประมาณตัดถนนจากถนนพหลโยธินเข้ามาถึงบริเวณที่ก่อสร้าง และเริ่มกระบวนการเจรจากู้เงินจากธนาคารโลก
คณะรัฐมนตรีอนุมัติการก่อสร้างเมื่อ พ.ศ. 2496 แรกเริ่มใช้ชื่อว่า เขื่อนยันฮี การเวนคืนเริ่มขึ้นใน พ.ศ. 2499 การก่อสร้างเริ่มขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2500 โดยว่าจ้างบริษัทผู้รับเหมาจากสหรัฐ และมีบริษัทอื่นจาก 14 ประเทศร่วมเป็นที่ปรึกษา ต่อมารัฐบาลจอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ อัญเชิญพระปรมาภิไธยพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร มาเป็นชื่อเขื่อนว่า เขื่อนภูมิพล เมื่อเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2501 วางศิลาฤกษ์เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2504 การก่อสร้างแล้วเสร็จและทำรัฐพิธีเปิดเขื่อนเมื่อวันที่ 17 พฤษภาคม พ.ศ. 2507
เขื่อนสร้างปิดกั้นแม่น้ำปิง ที่บริเวณเขาแก้ว อำเภอสามเงา จังหวัดตาก มีรัศมีความโค้ง 250 เมตร สูง 154 เมตร ยาว 486 เมตร ความกว้างของสันเขื่อน 6 เมตร อ่างเก็บน้ำสามารถรองรับน้ำได้สูงสุด 13,462 ล้านลูกบาศก์เมตร เมื่อแรกก่อสร้างเสร็จถือเป็นเขื่อนรูปโค้งที่ใหญ่เป็นอันดับเจ็ดของโลก ใช้เงินในการก่อสร้างทั้งสิ้นราว 2,250 ล้านบาท เกือบครึ่งหนึ่งกู้จากธนาคารโลกเป็นเงิน 66 ล้านดอลลาร์สหรัฐ[1][2]
รัฐบาลจอมพล ป. ตั้งรัฐวิสาหกิจขึ้นมาดูแลการก่อสร้างและบริหารโครงการชื่อว่า "การไฟฟ้ายันฮี" เมื่อ พ.ศ. 2500 ในระยะแรก เขื่อนแห่งนี้ติดตั้งเครื่องกำเนิดไฟฟ้า 2 เครื่อง (รวม 70,000 กิโลวัตต์) จากที่สามารถติดตั้งได้ 8 เครื่อง และหลังเปิดดำเนินงานในปี พ.ศ. 2507 ได้เพียงสามปี การไฟฟ้ายันฮีมีกำไรสะสมถึงปี พ.ศ. 2510 มากถึง 397.41 ล้านบาท[3] การไฟฟ้ายันฮีได้ควบรวมกับรัฐวิสาหกิจ "การลิกไนต์" และ "การไฟฟ้าตะวันออกเฉียงเหนือ" เป็นการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) เมื่อ พ.ศ. 2511
การเดินทาง
แก้ระยะทางจากกรุงเทพมหานครไปยังจังหวัดตาก 425 กิโลเมตร ใช้เวลาเดินทางโดยรถยนต์ ประมาณ 7 ชั่วโมง ไปตามทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1 (พหลโยธิน) แยกซ้ายที่วังน้อย เข้าทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 32 สายบางปะอิน-นครสวรรค์ ผ่านจังหวัดกำแพงเพชร แล้วตรงเข้าจังหวัดตาก และจากตัวเมืองไปยังเขื่อนภูมิพลเป็นระยะทางอีก 61 กิโลเมตร โดยเส้นทางที่สะดวกและนิยมใช้กันคือ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1 ถึงหลักกิโลเมตร ที่ 566 - 567 จะมีทางแยกซ้ายเข้าเขื่อนภูมิพล ประมาณ 17 กิโลเมตร หรืออาจใช้เส้นทางหมายเลข 1107 ผ่านทางแยกไปเจดีย์ยุทธหัตถี อีก 25 กิโลเมตร
สนามบินเขื่อนภูมิพล
แก้ภายในเขื่อนภูมิพล มีสนามบินอนุญาต คือ สนามบินเขื่อนภูมิพล ได้รับอนุญาตเมื่อวันที่ 31 พฤษภาคม 2520[4] โดยสนามบินดังกล่าวถูกสร้างขึ้นเพื่ออำนวยความสะดวกในการเดินทางและขนส่งในช่วงการก่อสร้างเขื่อนภูมิพล ซึ่งพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จพระราชดำเนินจากสนามบินกองทัพอากาศดอนเมือง และประทับเครื่องบินพระที่นั่งเสด็จฯ ยังสนามบินเขื่อนภูมิพล จังหวัดตาก ในการทรงประกอบพิธีวางศิลาฤกษ์เขื่อนภูมิพล เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2504[5]
อ้างอิง
แก้- ↑ สัญญากู้เงินที่ 175 ลงวันที่ 12 กันยายน ค.ศ. 1957
- ↑ แถลงการณ์สำนักคณะรัฐมนตรี เรื่อง การตั้งการไฟฟ้ายันฮีเพื่อสร้างเขื่อนภูมิพล. ราชกิจจานุเบกษา. เล่มที่ ๗๔ ตอนที่ ๗๓ หน้า ๒๑๙๙ วันที่ ๓ กันยายน ๒๕๐๐
- ↑ การไฟฟ้ายันฮี งบดุลงวด 30 กันยายน 2510 ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 85 ตอนที่ 25 วันที่ 19 มีนาคม 2511
- ↑ ประกาศกระทรวงคมนาคม เรื่อง กำหนดสนามบินอนุญาต
- ↑ การเสด็จพระราชดำเนินของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในพื้นที่จังหวัดตาก