เขตการปกครองระดับกิ่งมณฑล

เขตการปกครองระดับกิ่งมณฑล หรือ เขตการปกครองระดับอนุมณฑล (จีน: 副省级行政区; พินอิน: Fùshĕngjí Xíngzhèngqū) ในสาธารณรัฐประชาชนจีน เป็นนครระดับจังหวัดที่ปกครองโดยมณฑล แต่ได้รับการยกฐานะขึ้นกึ่งหนึ่ง ดังนั้น จึงอยู่ภายใต้ระดับมณฑลครึ่งหนึ่ง แต่อยู่เหนือระดับจังหวัดครึ่งหนึ่ง (จึงได้ชื่อว่า กิ่งมณฑล/อนุมณฑล)

การยกฐานะเช่นนี้ใช้กับทุกเขตการปกครอง หน่วยงานการบริหาร และพรรคการเมือง ตัวอย่างเช่น นายกเทศมนตรีของเขตการปกครองระดับกิ่งมณฑล จะมีฐานะเทียบเท่ารองผู้ว่าการมณฑล

เขตการปกครองระดับกิ่งมณฑลยังคงอยู่ภายใต้การปกครองของมณฑล เช่นเดียวกับเขตการปกครองระดับจังหวัด อย่างไรก็ตาม มีนครระดับกิ่งมณฑลจำนวน 5 แห่งที่มีสถานะเพิ่มเป็น นครที่กำหนดไว้โดยเฉพาะในแผนของรัฐ (จีน: 计划单列市 / 計劃單列市) ด้วย ซึ่งมีอำนาจในระดับมณฑลที่เหนือไปกว่าประเด็นทางเศรษฐกิจ เช่น การเงินของรัฐบาล ศุลกากร การวางแผนกลยุทธ์ทางเศรษฐกิจ นโยบายเศรษฐกิจ กิจการเศรษฐกิจต่างประเทศ การธนาคาร ฯลฯ

เขตการปกครองระดับกิ่งมณฑลมีส่วนประกอบหน่วยย่อยคล้ายกับเขตการปกครองระดับจังหวัด ซึ่งประกอบด้วย พื้นที่ใจกลางเมืองที่ล้อมรอบด้วยพื้นที่ชนบท พื้นที่ดังกล่าวรวมกันแบ่งออกเป็น เขต, และอำเภอหรือนครระดับอำเภอที่อยู่โดยรอบ (โดยทั้งหมดนี้ยกฐานะเป็นระดับกิ่งจังหวัด) ที่ปกครองโดยเขตการปกครองระดับกิ่งมณฑลในนามของมณฑล ซึ่งทั้งหมดมีเขตเมืองเป็นของตนเองที่ล้อมรอบด้วยพื้นที่ชนบทของตนเอง

แผนที่เขตการปกครองระดับกิ่งมณฑลในประเทศจีน

แก้
แผนที่เขตการปกครองระดับกิ่งมณฑลในประเทศจีน
 

นครระดับกิ่งมณฑล

แก้

นครเดิม 16 แห่ง ได้เปลี่ยนชื่อเป็น นครระดับกิ่งมณฑล เมื่อวันที่ 25 กุมภาพันธ์ 1994 โดยคณะกรรมการกลางฝ่ายองค์กร ร่วมกับมีฐานะเป็นนครระดับจังหวัดด้วย[1] นครดังกล่าวส่วนใหญ่เป็นเมืองหลวงของมณฑลที่นครนั้นตั้งอยู่

หลังจากที่ฉงชิ่งได้รับการจัดตั้งเป็นนครปกครองโดยตรง ทำให้ปัจจุบันมีนครระดับกิ่งมณฑลจำนวน 15 แห่ง[2]

นครระดับกิ่งมณฑลของประเทศจีน[3]
ชื่อ จีนตัวย่อ พินอิน มณฑล อักษรย่อ ภูมิภาค ประชากร
(สำมะโนปี 2010)
วันที่แต่งตั้ง หน่วยย่อย
ฉางชุน 长春 Chángchūn จี๋หลิน ตะวันออกเฉียงเหนือ 7,677,089 1989-02-11 7 เขต, 2 นครระดับอำเภอ และ 1 อำเภอ
เฉิงตู 成都 Chéngdū เสฉวน ตะวันตกเฉียงใต้ 14,047,625 1989-02-11 11 เขต, 4 นครระดับอำเภอ และ 5 อำเภอ
ต้าเหลียน 大连 Dàlián เหลียวหนิง 连(鲲) ตะวันออกเฉียงเหนือ 6,690,432 1984-07-13 7 เขต, 2 นครระดับอำเภอ และ 1 อำเภอ
กว่างโจว 广州 Guǎngzhōu กวางตุ้ง กลางใต้ 12,700,800 1984-10-05 11 เขต
หางโจว 杭州 Hángzhōu เจ้อเจียง ตะวันออก 8,700,400 1994-02-25 10 เขต, 1 นครระดับอำเภอ และ 2 อำเภอ
ฮาร์บิน 哈尔滨 Hā'ěrbīn เฮย์หลงเจียง ตะวันออกเฉียงเหนือ 10,635,971 1984-10-05 9 เขต, 2 นครระดับอำเภอ และ 7 อำเภอ
จี่หนาน 济南 Jǐnán ชานตง ตะวันออก 6,814,000 1994-02-25 7 เขต และ 3 อำเภอ
หนานจิง 南京 Nánjīng เจียงซู ตะวันออก 8,001,680 1989-02-11 11 เขต
หนิงปัว 宁波 Níngbō เจ้อเจียง ตะวันออก 7,605,689 1987-02-24 6 เขต, 2 นครระดับอำเภอ และ 2 อำเภอ
ชิงเต่า 青岛 Qīngdǎo ชานตง ตะวันออก 8,715,100 1986-10-15 7 เขต และ 3 นครระดับอำเภอ
เฉิ่นหยาง 沈阳 Shěnyáng เหลียวหนิง ตะวันออกเฉียงเหนือ 8,106,171 1984-07-11 10 เขต, 1 นครระดับอำเภอ และ 2 อำเภอ
เชินเจิ้น 深圳 Shēnzhèn กวางตุ้ง 深(鹏) กลางใต้ 10,357,938 1988-10-03 8 เขต (4 เขตใหม่)
อู่ฮั่น 武汉 Wǔhàn หูเป่ย์ กลางใต้ 9,785,392 1984-05-21 13 เขต
ซีอาน 西安 Xī'ān ฉ่านซี ตะวันตกเฉียงเหนือ 8,467,837 1984-10-05 11 เขต และ 2 อำเภอ
เซี่ยเหมิน 厦门 Xiàmén ฝูเจี้ยน ตะวันออก 3,531,347 1988-04-18 6 เขต

ฉงชิ่งเคยเป็นนครระดับกิ่งมณฑลของมณฑลเสฉวน จนมาถึงวันที่ 14 มีนาคม 1997 ฉงชิ่งได้กลายเป็นนครอิสระโดยแยกออกจากมณฑลเสฉวนอย่างสิ้นเชิง นอกจากนี้ กองผลิตและก่อสร้างซินเจียงยังมีอำนาจในระดับกิ่งมณฑลอีกด้วย

เฉิงตูเป็นนครระดับกิ่งมณฑลที่มีประชากรมากที่สุด มากกว่าประชากรของนครอิสระอย่างเทียนจิน ในขณะที่ทั้งฮาร์บินและเฉิงตูก็มีพื้นที่ทางบกใหญ่กว่าเทียนจิน

รวมแล้วมีนครระดับกิ่งมณฑล 5 แห่งที่ไม่ใช่เมืองหลวงมณฑลของตนเอง นครทั้งห้านี้ถูกกำหนดให้เป็น "นครที่มีสถานะการวางแผนอิสระ" (จีนตัวย่อ: 计划单列市; จีนตัวเต็ม: 計劃單列市; พินอิน: Jìhuá Dānliè Shì)

พื้นที่ใหม่ระดับกิ่งมณฑล

แก้

นอกจากนี้ เขตใหม่ผู่ตงของเซี่ยงไฮ้ และเขตใหม่ปินไห่ของเทียนจิน ซึ่งเป็นเขตระดับอำเภอ ก็ยังได้รับอำนาจในระดับกิ่งมณฑลอีกด้วย

เขตระดับกิ่งมณฑลของประเทศจีน[3]
ชื่อ จีนตัวย่อ พินอิน นคร อักษรย่อ ภูมิภาค ประชากร
(สำมะโนปี 2010)
วันที่แต่งตั้ง หน่วยย่อย
เขตใหม่ปินไห่ 滨海新区 Bīnhǎi Xīn Qū เทียนจิน 滨海 เหนือ 2,482,065 2009 19 แขวง และ 7 เมือง (11 โซนระดับตำบลพิเศษ)
เขตใหม่ผู่ตง 浦东新区 Pǔdōng Xīn Qū เซี่ยงไฮ้ 浦东 ตะวันออก 5,044,430 1992 13 แขวง และ 25 เมือง (6 โซนระดับตำบลพิเศษ)

จังหวัดปกครองตนเองระดับกิ่งมณฑล

แก้

จังหวัดอีหลี ซึ่งเป็นจังหวัดปกครองตนเองชนชาติคาซัค มี 2 จังหวัดอยู่ในความปกครองคือ จังหวัดอัลไต และจังหวัดถ่าเฉิง และอีก 11 เขตการปกครองระดับอำเภอที่ถูกควบคุมภายใต้เขตอำนาจของจังหวัดอีหลีโดยตรง แต่สถานะทางกฎหมายของจังหวัดอีหลีเป็นเพียงเขตการปกครองระดับจังหวัดเท่านั้น ซึ่งเป็นกรณีพิเศษในระบบเขตการปกครองของจีน และเป็นการไม่ถูกต้องที่จะถือว่าจังหวัดอีหลีเป็นเขตการปกครองระดับกิ่งมณฑล ซึ่งไม่มีหลักเกณฑ์ทางกฎหมาย จนถึงปี 2001 จังหวัดอีหลีก็ได้มีจังหวัดที่ 3 มาอยู่ในความปกครอง หน่วยย่อยที่ควบคุมโดยตรงนั้นได้รับการปกครองในฐานะเป็นส่วนหนึ่งของจังหวัดอีหลี (伊犁地区)

จังหวัดปกครองตนเองระดับกิ่งมณฑลของประเทศจีน[3]
ชื่อ จีนตัวย่อ พินอิน เขตปกครองตนเอง อักษรย่อ ภูมิภาค ประชากร
(สำมะโนปี 2010)
วันที่แต่งตั้ง หน่วยย่อย
จังหวัดปกครองตนเองชนชาติคาซัค อีหลี 伊犁哈萨克自治州 Yīlí Hāsàkè Zìzhìzhōu ซินเจียง 伊犁 ตะวันตกเฉียงเหนือ 4,305,119 1979 (2 จังหวัด) 5 นครระดับอำเภอ, 17 อำเภอ และ 2 อำเภอปกครองตนเอง

อ้างอิง

แก้
  1. 中央机构编制委员会印发《关于副省级市若干问题的意见》的通知. 中编发[1995]5号. 豆丁网. 1995-02-19. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-05-29. สืบค้นเมื่อ 2014-05-28.
  2. Xue Hongli (薛宏莉) (2008-05-07). 15个副省级城市中 哈尔滨市房价涨幅排列第五名 [Prices rose in 15 sub-provincial cities, Harbin ranked fifth]. 哈尔滨地产 (ภาษาจีนตัวย่อ). Sohu. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2018-12-25. สืบค้นเมื่อ 2008-06-11.
  3. 3.0 3.1 3.2 References and details on data provided in the table can be found within the individual municipality articles.