อำเภอโนนสะอาด

อำเภอโนนสะอาด เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดอุดรธานี และเป็น 1 ใน 5 อำเภอของจังหวัดที่มีทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือผ่าน โดยเมื่อเดินทางจากกรุงเทพฯ จะเป็นอำเภอแรกเมื่อเข้าสู่เขตจังหวัดอุดรธานี

อำเภอโนนสะอาด
อำเภอ
คำขวัญ:  เมืองอ้อยหวาน แตงร้านใหญ่ ไหมพรมสวย รวยธรรมะ
พิกัดภูมิศาสตร์: 16°58′42″N 102°53′36″E
อักษรไทย	อำเภอโนนสะอาด
อักษรโรมัน	Amphoe Non Sa-at
จังหวัด	อุดรธานี
พื้นที่
• ทั้งหมด	424.913 ตร.กม. (164.060 ตร.ไมล์)
ประชากร (2562)
• ทั้งหมด	50,157 คน
• ความหนาแน่น	118.04 คน/ตร.กม. (305.7 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	41240
รหัสภูมิศาสตร์	4105
ที่ตั้ง ที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอโนนสะอาด เลขที่ 253 หมู่ที่ 2 ตำบลโนนสะอาด อำเภอ โนนสะอาด จังหวัดอุดรธานี 41240
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติศาสตร์

อำเภอโนนสะอาด เดิมอยู่ในเขตการปกครองของอำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี เป็นท้องถิ่นที่ตั้งของเส้นทางแยกสำหรับผู้ที่เดินทางจากกรุงเทพฯ ไปยังภาคอีสานตอนบน โดยเส้นทางจะเป็นเส้นทางแยกออกจากกันที่บ้านกุดดอกคำ ตำบลโพธิ์ศรีสำราญในปัจจุบัน ส่วนเส้นทางอีกสายหนึ่งจะแยกไปทางทิศตะวันออกเข้าสู่จังหวัดสกลนครและนครพนม ซึ่งเป็นชุมทางการเดินทางที่สำคัญในอดีต และยังคงสภาพเดิมให้เห็นอยู่ในปัจจุบัน ต่อมาได้มีการพัฒนาตัดเส้นทางคมนาคมใหม่ โดยมีการก่อสร้างถนนมิตรภาพ ช่วงขอนแก่น – อุดรธานี ระหว่าง พ.ศ. 2509–2515 ทำให้การคมนาคมสะดวกสบาย ความเจริญรุ่งเรืองจึงขยายตัวมาสู่บ้านโนนสะอาด ตำบลโนนสะอาด ซึ่งแยกจากตำบลโพธิ์ศรีสำราญ ด้วยอิทธิพลของเส้นทางถนนมิตรภาพ ทำให้ประชาชนกลุ่มชาติพันธุ์ไทยลาวหรือไทยอีสานซึ่งอพยพมาจากจังหวัดต่าง ๆ ในภาคอีสาน ได้แก่ จังหวัดมหาสารคาม จังหวัดร้อยเอ็ด จังหวัดกาฬสินธุ์ จังหวัดยโสธร จังหวัดอุบลราชธานี จังหวัดขอนแก่นและจังหวัดศรีสะเกษ ที่เป็นคนท้องถิ่นจังหวัดอุดรธานี มีอยู่ไม่มากนักซึ่งส่วนใหญ่จะอพยพมาจากจังหวัดมหาสารคามและจังหวัดร้อยเอ็ดอยู่เกือบร้อยละ 70 ของประชากรทั้งหมดของอำเภอโนนสะอาด โดยต่างอพยพมาเพื่อจับจองที่ดิน ตั้งถิ่นฐาน และทำการเกษตร เมื่อประมาณ พ.ศ. 2470 เป็นต้นมา เมื่อความเจริญขยายตัวมาสู่บ้านโนนสะอาดและมีผู้คนอพยพมาที่บ้านโนนสะอาดเพิ่มมากขึ้นกลายเป็นชุมชนใหญ่ ประกอบกับอำเภอกุมภวาปีเป็นอำเภอใหญ่และมีพื้นที่การปกครองของกว้างไกล ทางราชการจึงได้ยกฐานะบ้านโนนสะอาดขึ้นเป็น "กิ่งอำเภอโนนสะอาด" เมื่อวันที่ 20 มกราคม พ.ศ. 2517 โดยในครั้งแรกมี 3 ตำบล คือ ตำบลโนนสะอาด, ตำบลโพธิ์ศรีสำราญ และตำบลบุ่งแก้ว และได้มีพระราชกฤษฎีกายกฐานะให้เป็น อำเภอโนนสะอาด เมื่อวันที่ 13 เมษายน พ.ศ. 2520

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอโนนสะอาดตั้งอยู่ทางทิศใต้ของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอหนองแสงและอำเภอกุมภวาปี
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอกุมภวาปี
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอกระนวน อำเภอน้ำพอง และอำเภอเขาสวนกวาง (จังหวัดขอนแก่น)
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเขาสวนกวาง (จังหวัดขอนแก่น)

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอโนนสะอาดแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 6 ตำบล 66 หมู่บ้าน

1.		โนนสะอาด			(Non Sa-at)			9 หมู่บ้าน
2.		บุ่งแก้ว			(Bung Kaeo)			12 หมู่บ้าน
3.		โพธิ์ศรีสำราญ			(Pho Si Samran)			9 หมู่บ้าน
4.		ทมนางาม			(Thom Na Ngam)			10 หมู่บ้าน
5.		หนองกุงศรี			(Nong Kung Si)			11 หมู่บ้าน
6.		โคกกลาง			(Khok Klang)			13 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอโนนสะอาดประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 7 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลโนนสะอาด ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลโนนสะอาด
• เทศบาลตำบลหนองแวงโนนสะอาด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโนนสะอาด (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลโนนสะอาด)
• องค์การบริหารส่วนตำบลบุ่งแก้ว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบุ่งแก้วทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโพธิ์ศรีสำราญ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโพธิ์ศรีสำราญทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลทมนางาม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทมนางามทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองกุงศรี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองกุงศรีทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโคกกลาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกกลางทั้งตำบล

สถานที่ท่องเที่ยว

• วนอุทยานภูเขาสวนกวาง ตั้งอยู่ที่ตำบลทมนางาม มีพื้นที่ 55.33 ตารางกิโลเมตร ครอบคลุมพื้นที่อำเภอโนนสะอาดและอำเภอกุมภวาปี
• สวนสัตว์ขอนแก่น (ชื่อเดิม อุทยานสัตว์ป่าอีสานตอนบนขอนแก่น-อุดรธานี) มีพื้นที่ 4,696 ไร่ ครอบคลุมพื้นที่อำเภอเขาสวนกวางจังหวัดขอนแก่นและอำเภอโนนสะอาดจังหวัดอุดรธานี
• น้ำตกนางริน ตั้งอยู่ที่ถนน อบต.หนองกรุงศรี (บ้านนาเหล่า-น้ำตกนางริน) ตำบลหนองกรุงศรี
• น้ำตกและถ้ำผาอินแปลง
• น้ำตกตังบาล บ้านโนนสวรรค์ ตำบลหนองกรุงศรี
• พิพิธภัณฑ์และเจดีย์หลวงปู่สว่าง โอภาโส วัดป่าศรีอุดมรัตนาราม