อำเภอแม่สรวย

บทความนี้เกี่ยวกับเป็นชื่ออำเภอแม่พริกในอดีตซึ่งอยู่ในจังหวัดเชียงราย สำหรับสำหรับอำเภอในจังหวัดลำปาง ดูที่ อำเภอแม่พริก

อำเภอแม่สรวย [อ่านว่า แม่-สวย] (ไทยถิ่นเหนือ: (ᨾᩯ᩵ᩈᩕ᩠ᩅ᩠ᨿ)) เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดเชียงราย ซึ่งเป็นอำเภอที่มีขนาดใหญ่ที่สุดและขนาดพื้นที่มากที่สุดในจังหวัดเชียงราย และมีที่ตั้งอยู่ทิศตะวันตกสุดของจังหวัดเชียงราย พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นพื้นที่ราบเชิงเขาซึ่งเป็นเขตที่ตั้งของอุทยานแห่งชาติดอยเวียงผาที่ฝั่งตะวันตกของอำเภอจะมีอุทยานประวัติศาสตร์ดอยเวียง-ดอยวง และอุทยานแห่งชาติดอยหลวงซึ่งอยู่ฝั่งตะวันออกของอำเภอจะเป็นเขตป่าสงวน และในตำบลวาวีมีการปลูกชาและกาแฟจำนวนมากที่บริเวณดอยช้าง และดอยวาวี ซึ่งเป็นแหล่งต้นน้ำของ"น้ำแม่สรวย" ซึ่งเป็นแม่น้ำที่มีความสำคัญทางด้านเศรษฐกิจของอำเภอ

อำเภอแม่สรวย
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Mae Suai
ทิวเขาขุนตานในเขตบ้านแม่จันใต้
คำขวัญ:  ดอยช้างสูงเด่น ร่มเย็นพระธาตุจอมแจ้ง แหล่งชาวาวี ประเพณีสูงค่า งามสง่าศาลสมเด็จฯ ขิงเผ็ดรสดี สตรีงามน้ำใจ ประชาธิปไตยมั่นคง
แผนที่จังหวัดเชียงราย เน้นอำเภอแม่สรวย
พิกัด: 19°39′24″N 99°32′30″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	เชียงราย
พื้นที่
• ทั้งหมด	1,428.61 ตร.กม. (551.59 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	84,270 คน
• ความหนาแน่น	58.99 คน/ตร.กม. (152.8 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	57180
รหัสภูมิศาสตร์	5710
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอแม่สรวย หมู่ที่ 5 ถนนเชียงราย-เชียงใหม่ ตำบลแม่สรวย อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย 57180
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ทิวเขาขุนตานในเขตบ้านแม่จันใต้

ทุ่งนาข้าวในเขตตำบลแม่พริก

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอแม่สรวยอยู่ทางทิศตะวันตกค่อนไปทางใต้ของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอแม่อาย (จังหวัดเชียงใหม่) และอำเภอเมืองเชียงราย
• ทิศตะวันออกติดต่อกับอำเภอเมืองเชียงราย อำเภอแม่ลาว และอำเภอพาน
• ทิศใต้ติดต่อกับอำเภอพาน อำเภอเวียงป่าเป้า และอำเภอพร้าว (จังหวัดเชียงใหม่)
• ทิศตะวันตกติดต่อกับอำเภอไชยปราการ อำเภอฝาง และอำเภอแม่อาย (จังหวัดเชียงใหม่)

อ่างเก็บน้ำแม่สรวย (เขื่อนแม่สรวย) สร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2541 โดยทางสำนักงานชลประทานแม่สรวย ได้มีโครงการก่อสร้างเขื่อนแม่สรวยขึ้นที่ช่องเขาด้านทิศเหนือของยอดเขาแห่งนี้ เป็นอ่างกักเก็บน้ำขนาดใหญ่สวยงาม มีภูเขาล้อมรอบ กักเก็บน้ำจากน้ำแม่สรวย ผันน้ำไปใช้ประโยชน์ในด้านการเกษตรกรรมและอยู่ในเขตดูแลรับผิดชอบของสำนักงานชลประทานแม่สรวย

ประวัติ

อำเภอแม่สรวยจัดตั้งขึ้นเป็นอำเภอมาตั้งแต่ ร.ศ. 119 (พ.ศ. 2444) มีฐานะเป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดพายัพเหนือ และอยู่ในบริเวณเมืองเชียงใหม่ ตำนานกล่าวว่า ชื่อของอำเภอมาจากชื่อของแม่น้ำที่ไหลผ่านหมู่บ้านและตำบลที่ตั้งของอำเภอ เดิมที่เรียกว่า “แม่ซ่วย” ซึ่ง “ซ่วย” เป็นภาษาพื้นเมือง หมายถึง “ล้าง” ต่อมาเรียกชื่อเป็น “แม่สรวย” เดิมที่ว่าการอำเภอแม่สรวย อยู่ทางด้านทิศตะวันออกของดอยจอมแจ้ง ซึ่งเป็นที่ตั้งของวัดพระธาตุจอมแจ้งในเขตตำบลแม่สรวย ซึ่งมีแม่น้ำแม่สรวยไหลผ่านหน้าที่ว่าการอำเภอและได้ย้ายที่ว่าการอำเภอไปอยู่บริเวณหน้าวัดแม่พริก

ต่อมาในปี พ.ศ. 2448 ได้มีหลวงดำรงฯ นายแขวงในขณะนั้นเห็นว่าที่ตั้งของที่ว่าการอำเภออยู่ในทำเลที่ไม่เหมาะสม และไม่สะดวกแก่ราษฎรในการติดต่อราชการ ประกอบกับในฤดูแล้งลำน้ำห้วยแม่พริกแห้งขอดไม่พอใช้สอยในการเกษตร และการบริโภคจึงได้ย้ายที่ว่าการอำเภอจากตำบลแม่พริก มาอยู่ที่บ้านแม่สรวย ตำบลแม่สรวย ซึ่งเป็นสถานที่ตั้งที่ว่าการอำเภอแม่สรวยในปัจจุบัน ต่อมาเมื่อมีการยกฐานะเมืองเชียงรายเป็นเมืองจัตวาในปี 2453 ได้มีฐานะเป็นอำเภอขึ้นกับจังหวัดเชียงราย

• วันที่ 14 ธันวาคม 2448 เปลี่ยนแปลงชื่อแขวงแม่กก บริเวณเชียงใหม่เหนือ เป็น แขวงเมืองเชียงราย และกับรวมพื้นที่เมืองพง และแขวงเวียงป่าเป้า ตั้งเป็นแขวงเรียกว่า แขวงแม่ซวย
• วันที่ 8 ธันวาคม 2455 ยกฐานะกิ่งแขวงเวียงป่าเป้า แขวงแม่ซวย ขึ้นเป็น แขวงเวียงป่าเป้า
• วันที่ 12 มิถุนายน 2453 รวมเมืองเชียงแสน เมืองเชียงราย เมืองฝาง เวียงป่าเป้า เมืองพะเยา อำเภอแม่ใจ อำเภอดอกคำใต้ อำเภอแม่สรวย เมืองเชียงคำ และเมืองเชียงของ จังหวัดพายัพเหนือ ขึ้นเป็นเมืองจัตวา เรียกว่า จังหวัดเชียงราย กำหนดให้มีการปกครองทั้งหมด 10 อำเภอ ได้แก่ อำเภอเมืองเชียงแสน อำเภอเมืองเชียงราย อำเภอเมืองฝาง อำเภอเวียงป่าเป้า อำเภอเมืองพะเยา อำเภอแม่ใจ อำเภอดอกคำใต้ อำเภอแม่สรวย อำเภอเมืองเชียงคำ (รวมกิ่งอำเภอเมืองเทิงและกิ่งอำเภอเมืองปง) และอำเภอเมืองเชียงของ
• วันที่ 7 มกราคม 2500 จัดตั้งสุขาภิบาลแม่สรวย ในท้องที่บางส่วนของตำบลแม่สรวย
• วันที่ 9 ตุลาคม 2522 ตั้งตำบลวาวี แยกออกจากตำบลแม่สรวย
• วันที่ 12 พฤศจิกายน 2528 จัดตั้งสุขาภิบาลศรีถ้อย ในท้องที่หมู่ 3-5,7,15 ตำบลศรีถ้อย
• วันที่ 18 ตุลาคม 2532 ตั้งตำบลเจดีย์หลวง แยกออกจากตำบลศรีถ้อย
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะสุขาภิบาลแม่สรวย และสุขาภิบาลศรีถ้อย เป็นเทศบาลตำบลแม่สรวย และเทศบาลตำบลศรีถ้อย ตามลำดับ ด้วยผลของกฎหมาย
• วันที่ 22 กรกฎาคม 2545 เปลี่ยนแปลงชื่อเทศบาลตำบลศรีถ้อย เป็น เทศบาลตำบลเจดีย์หลวง
• วันที่ 18 กรกฎาคม 2551 เปลี่ยนแปลงชื่อองค์การบริหารส่วนตำบลแม่สรวย อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย เป็นองค์การบริหารส่วนตำบลเวียงสรวย และจัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลเวียงสรวย ขึ้นเป็น เทศบาลตำบลเวียงสรวย
• วันที่ 31 ตุลาคม 2562 แยกพื้นที่หมู่ 3 บ้านดอยช้าง ตำบลวาวี มาตั้งเป็นหมู่บ้านใหม่ 2 หมู่บ้าน ได้แก่ บ้านดอยช้างลีซู โดยจัดตั้งเป็นหมู่ 26 กับบ้านดอยช้างใหม่ โดยจัดตั้งเป็นหมู่ 27 และแยกพื้นที่หมู่ 16 บ้านห้วยน้ำขุ่น ตำบลท่าก๊อ มาตั้งเป็นหมู่บ้านใหม่ หมู่ 28 บ้านใหม่จะคะ

การขอเสนอโครงการจัดตั้งกิ่งอำเภอ

แผนที่จังหวัดเชียงราย แสดงพื้นที่ซึ่งเคยมีการเสนอ ให้มีการจัดตั้งกิ่งอำเภอขึ้น ดังนี้ 1.กิ่งอำเภอแม่เจดีย์ 2.กิ่งอำเภอวาวี 3.กิ่งอำเภอดอยสัก 4.กิ่งอำเภอปล้อง 5.กิ่งอำเภอแม่อ้อ หรือ กิ่งอำเภอพัชรกิติยาภา 6.กิ่งอำเภอเรืองนคร

เสนอให้แยกตำบลวาวี ออกจากอำเภอแม่สรวยในปี พ.ศ. 2539 เพื่อตั้งเป็นกิ่งอำเภอวาวี แต่โครงการได้ถูกระงับเนื่องจากขาดแคลนงบประมาณ อย่างไรก็ตาม ได้มีการรื้อฟื้นอีกครั้งหลังจากมีการเสนอร่างพระราชบัญญัติจัดตั้งจังหวัดฝางขึ้นโดยมีการอ้างว่าเป็นความต้องการของประชาชนในตำบลวาวีเนื่องจากเดินทางติดต่อกับตัวอำเภอฝางสะดวกมากกว่าติดต่อกับจังหวัดเชียงราย แต่อย่างไรก็ดีข้อมูลดังกล่าวอาจจะทำให้สับสนกับผู้อ่านได้

การแบ่งเขตการปกครอง

แผนที่การปกครองส่วนภูมิภาคและอาณาบริเวณในอำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอแม่สรวยแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 7 ตำบล 133 หมู่บ้าน ได้แก่

ที่	ชื่อตำบล	ตัวเมือง	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนครัวเรือน	จำนวนประชากร
1.	แม่สรวย		Mae Suai	17	3,566	8,942
2.	ป่าแดด		Pa Daet	22	3,854	11,046
3.	แม่พริก		Mae Phrik	13	2,133	5,798
4.	ศรีถ้อย		Si Thoi	12	2,105	6,232
5.	ท่าก๊อ		Tha Ko	28	5,796	17,813
6.	วาวี		Wa Wee	27	7,301	22,884
7.	เจดีย์หลวง		Chedi Luang	12	2,733	7,223

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอแม่สรวยประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 9 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลแม่สรวย ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลแม่สรวย (โดยจะครอบคลุมหมู่ที่ 5 และ 12 ทั้งหมู่บ้าน และบางส่วนของหมู่ที่ 3)
• เทศบาลตำบลเจดีย์หลวง ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลเจดีย์หลวง (โดยจะครอบคลุมบางส่วนของหมู่ที่ 3-8 และหมู่ที่ 10)
• เทศบาลตำบลเวียงสรวย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแม่สรวย (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลแม่สรวย)
• องค์การบริหารส่วนตำบลป่าแดด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลป่าแดดทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลแม่พริก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแม่พริกทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลศรีถ้อย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลศรีถ้อยทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าก๊อ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าก๊อทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลวาวี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวาวีทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเจดีย์หลวง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเจดีย์หลวง (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลเจดีย์หลวง)

รายชื่อหมู่บ้าน

ดูที่ รายชื่อหมู่บ้านในอำเภอแม่สรวย

สถานที่ท่องเที่ยว

อำเภอแม่สรวยมีสถานที่ท่องเที่ยวสำคัญดังนี้

1. วัดแสงแก้วโพธิญาณ เป็นวัดที่มีจุดท่องเที่ยวสำคัญ เช่น ครูบาศรีวิชัยองค์ใหญ่ที่สุดในโลกและสกายวอล์ก ตั้งขึ้น ณ บ้านใหม่แสงแก้ว ตำบลเจดีย์หลวง สร้างโดย พระภาวนารัตนญาณ วิ. (ครูบาอริยชาติ อริยจิตฺโต) ที่ริเริ่มจากนิมิต(ความฝัน)ของตัวท่านเองว่ามีดอกบัวอยู่บนพื้นที่ประกอบกับชาวบ้านขอให้สร้างวัด ใน พ.ศ. 2549
2. วัดพระธาตุจอมแจ้ง เป็นวัดที่เป็นหนึ่งในพระธาตุเก้าจอมในจังหวัดเชียงราย
3. เขื่อนแม่สรวย เป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่มีน้ำแม่สรวยซึ่งเป็นลำน้ำสาขาของน้ำแม่ลาว ซึ่งจะมีการล่องแพเปียกในช่วงเทศกาลสงกรานต์ (ปีใหม่เมือง) ซึ่งจะมีการล่องแพเปียกในช่วงเดือน กุมภาพันธ์-พฤษภาคม ของทุกปี
4. ศาลสมเด็จพระนเรศวรมหาราช เป็นสถานที่สมเด็จพระนเรศวรมหาราชพร้อมกับสมเด็จพระเอกาทศรถแห่งกรุงศรีอยุธยา เสด็จกรีธาทัพมาตีเมืองเชียงใหม่ เมื่อปี พ.ศ. 2147

แหล่งข้อมูลอื่น

• ข้อมูลอำเภอแม่สรวย จากสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดเชียงราย เก็บถาวร 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• เว็บไซต์อำเภอแม่สรวยอย่างเป็นทางการ เก็บถาวร 2007-06-08 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน