อำเภอเสนางคนิคม

ระวังสับสนกับ แขวงเสนานิคม หรือ อำเภอเสนา

เสนางคนิคม [เส-นาง-คะ-นิ-คม] เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดอำนาจเจริญ

อำเภอเสนางคนิคม
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Senangkhanikhom
พระเจดีย์ศรีเกาะแก้วรัตนมงคลเสนางคนิคม พระเจดีย์ศรีเกาะแก้วรัตนมงคลเสนางคนิคม
คำขวัญ:  เมืองสองนาง เด่นดังข้าวจี่ ดีล้ำพลุตะไล ผ้าไหมลายขิด วิจิตรภูโพนทอง ชื่อก้องกลองยาว
แผนที่จังหวัดอำนาจเจริญ เน้นอำเภอเสนางคนิคม
พิกัด: 16°2′18″N 104°40′12″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	อำนาจเจริญ
พื้นที่
• ทั้งหมด	526.0 ตร.กม. (203.1 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2565)
• ทั้งหมด	40,614 คน
• ความหนาแน่น	77.21 คน/ตร.กม. (200.0 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	37290
รหัสภูมิศาสตร์	3705
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอเสนางคนิคม หมู่ที่ 3 ตำบลเสนางคนิคม อำเภอเสนางคนิคม จังหวัดอำนาจเจริญ 37290
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอเสนางคนิคมมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเลิงนกทา (จังหวัดยโสธร)
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอชานุมาน
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอปทุมราชวงศาและอำเภอเมืองอำนาจเจริญ
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอไทยเจริญ (จังหวัดยโสธร)

ประวัติ

"เสนางคนิคม" มีตำนานเล่าว่า มีชาวภูไทอพยพมาตั้งหมู่บ้านขึ้นใหม่ มีครอบครัวของชาวภูไทครอบครัวหนึ่งมีบุตรสาวงาม 2 คนชื่อว่า พิมพาและมาลา ซึ่งเป็นที่หมายปองของหนุ่มในหมู่บ้านและหมู่บ้านใกล้เคียงต่างหลั่งไหลมายลโฉม บ้านนี้จึงมีชื่อเรียกว่า “หมู่บ้านส่องนาง” หรือ “สองนาง” ต่อมาความทราบถึงเจ้าเมืองจึงให้นำตัวเข้าเฝ้าและเจ้าเมืองได้ประทานรางวัลให้ โดยยกหมู่บ้านขึ้นเป็นเมือง “เสียนาง” คำว่าเสียนางตรงกับคำอีสานภูไทว่า เสนาง จึงเรียก เสนาง  มาจนทุกวันนี้ เมืองเสนางคนิคมขึ้นอยู่กับจังหวัดอุบลราชธานี เมื่อ พ.ศ. 2388 ในรัชกาลที่ 3 โดยมีพระศรีสุราช เมืองตะโปนเป็นผู้รักษาเมือง เมื่อ พ.ศ. 2455 กระทรวงมหาดไทยได้ยุบอำเภอเสนางคนิคมลงเป็น กิ่งอำเภอเสนางคนิคม จนถึงพ.ศ. 2460 ได้เปลี่ยนชื่อเป็น กิ่งอำเภอหนองทับม้า สุดท้ายในปี พ.ศ. 2465 กิ่งอำเภอหนองทับม้าได้ลดฐานะเหลือเพียงตำบลหนองทับม้า ขึ้นกับอำเภออำนาจเจริญ ต่อมาตำบลหนองทับม้าได้เปลี่ยนแปลงชื่อเป็น ตำบลเสนางคนิคม ดังเดิม ในปี พ.ศ. 2482

เมื่อท้องที่แถบนี้มีราษฎรเข้ามาจับจองพื้นที่อาศัยและทำกินอยู่มากขึ้น จึงเริ่มแบ่งเขตการปกครองในปี พ.ศ. 2509 ได้แยกพื้นที่บางส่วนของตำบลนาวังและตำบลเสนางคนิคม ตั้งเป็น ตำบลไร่สีสุก และตั้งตำบลหนองไฮ แยกออกจากตำบลโพนทองและตำบลคึมใหญ่ จนถึงปี พ.ศ. 2516 ได้แยกบางส่วนของตำบลนาวัง ตั้งเป็น ตำบลนาเวียง การที่ตำบลเสนางคนิคม ตำบลโพนทอง และทั้ง 3 ตำบลที่ถูกจัดตั้งขึ้นมาใหม่นี้มีพื้นที่รวมกันกว้างขวางและอยู่ห่างไกลจากที่ทำการอำเภออำนาจเจริญในขณะนั้น ทำให้ราษฎรไปติดต่อราชการได้รับความลำบากในการเดินทาง วันที่ 23 ธันวาคม พ.ศ. 2518 ทางราชการจึงประกาศแยกท้องที่ 5 ตำบล คือ ตำบลเสนางคนิคม ตำบลโพนทอง ตำบลไร่สีสุก ตำบลนาเวียง และตำบลหนองไฮ จัดตั้งเป็น กิ่งอำเภอเสนางคนิคม

เสนางคนิคมมีฐานะเป็นกิ่งอำเภอได้ 7 ปี ทางราชการได้เห็นว่าท้องที่มีความกว้างขวาง มีชุมชนและชุมนุมการค้าหนาแน่น มีสภาพเจริญขึ้นกว่าเดิมมาก สมควรยกฐานะเป็นอำเภอเสนางคนิคม ในวันที่ 21 เมษายน พ.ศ. 2526 ต่อมาในปี พ.ศ. 2536 ได้ตั้ง ตำบลหนองสามสี โดยแบ่งพื้นที่บางส่วนมาจากตำบลไร่สีสุก

จังหวัดอุบลราชธานีได้แยกพื้นที่อำเภออำนาจเจริญที่มีประวัติศาสตร์มาอย่างยาวนานจากการค้นพบแหล่งชุมชนโบราณ โบราณสถาน และโบราณวัตถุตามที่กรมศิลปากรค้นพบและสันนิษฐานไว้ตามหลักฐานทางโบราณคดี (ใบเสมาอายุราวพันปี) และได้ตั้งเป็นเมืองมานานหลายร้อยปี ได้รับการจัดตั้งขึ้นเป็นจังหวัดเมื่อวันที่ 1 ธันวาคม พ.ศ. 2536 ซึ่งพร้อมกับจังหวัดหนองบัวลำภูและจังหวัดสระแก้ว เนื่องจากรัฐบาลมีนโยบายในการกระจายอํานาจมายังส่วนภูมิภาค เพื่อประโยชน์ในด้านการปกครอง การให้บริการของรัฐ การอํานวยความสะดวกแก่ประชาชน การส่งเสริมให้ท้องที่เจริญยิ่งขึ้น ตลอดจนเพื่อความมั่นคงของชาติ ประกอบกับจังหวัดอุบลราชานีมีอาณาเขตกว้างขวางและมีพลเมืองมาก จึงเห็นสมควรแยกบางอําเภอ ตั้งขึ้นเป็นจังหวัด จึงแยกอำเภออำนาจเจริญ อำเภอชานุมาน อำเภอปทุมราชวงศา อำเภอพนา อำเภอเสนางคนิคม อำเภอหัวตะพาน และกิ่งอำเภอลืออำนาจ ตั้งเป็น จังหวัดอำนาจเจริญ เสนางคนิคมจึงมีฐานะเป็นอำเภอในจังหวัดอำนาจเจริญจนถึงปัจจุบัน

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอเสนางคนิคมแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 6 ตำบล 55 หมู่บ้าน ได้แก่

ลำดับ	อักษรไทย	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2565)
1.	เสนางคนิคม	Senangkhanikhom	15	12,372
2.	โพนทอง	Phon Thong	10	5,555
3.	ไร่สีสุก	Rai Si Suk	9	5,265
4.	นาเวียง	Na Wiang	9	6,663
5.	หนองไฮ	Nong Hai	9	6,501
6.	หนองสามสี	Nong Sam Si	6	4,307

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอเสนางคนิคมประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 7 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลเสนางคนิคม ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลเสนางคนิคม
• เทศบาลตำบลสิริเสนางค์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเสนางคนิคม (นอกเขตเทศบาลตำบลเสนางคนิคม)
• องค์การบริหารส่วนตำบลโพนทอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโพนทองทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลไร่สีสุก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลไร่สีสุกทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลนาเวียง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาเวียงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองไฮ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองไฮทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองสามสี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองสามสีทั้งตำบล